Buzz
1. Nguyên nhân dẫn đến cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất
1.1. Nguyên nhân cơ bản:
Cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, sự chênh lệch trong phát triển kinh tế và chính trị giữa các quốc gia tư bản chủ nghĩa đã làm thay đổi sâu sắc mối quan hệ giữa các đế quốc. Trong khi các đế quốc 'già' như Anh và Pháp đã có hệ thống thuộc địa rộng lớn, các đế quốc 'trẻ' như Mỹ, Đức và Nhật, mặc dù có sự phát triển kinh tế mạnh mẽ, lại thiếu hụt thuộc địa.
Trong cuộc chiến tranh tranh giành thuộc địa, đế quốc Đức tỏ ra cực kỳ hung hãn vì tuy có nền kinh tế và quân sự mạnh mẽ, nhưng lại sở hữu rất ít thuộc địa. Thái độ của Đức đã làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ quốc tế ở châu Âu, đặc biệt là giữa các đế quốc. Cụ thể, từ những năm 1880, Đức đã bắt đầu lập kế hoạch chiến tranh nhằm mở rộng lãnh thổ ở châu Âu và chiếm đoạt các thuộc địa của Anh và Pháp ở châu Phi và châu Á. Đến năm 1882, Đức, Áo - Hung và Ý đã lập nên một liên minh ba bên, gọi là Liên minh. Tuy nhiên, Ý đã rời khỏi liên minh vào năm 1915 để ủng hộ các đồng minh (Anh, Pháp, Nga) và chống lại Đức. Nhóm hiệp ước, do Anh đứng đầu, là lực lượng chống đối trực tiếp Đức. Mặc dù Anh, Pháp và Nga có những tranh chấp thuộc địa, nhưng họ đã phải thỏa hiệp để ký kết các hiệp ước song phương: Pháp - Nga (1894), Anh - Pháp (1904), và Anh - Nga (1907), hình thành nên phe Hiệp ước.
Vì vậy, vào đầu thế kỷ XX, hai khối quân sự đối lập đã hình thành ở châu Âu: Liên minh và Hiệp ước. Cả hai khối đều nuôi tham vọng xâm lược và tranh giành thuộc địa, làm gia tăng sự cạnh tranh về nguồn lực. Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh chủ yếu là mâu thuẫn giữa các đế quốc, đặc biệt là giữa Anh và Đức.
1.2. Nguyên nhân trực tiếp:
Vào ngày 28/06/1914, thái tử Áo - Hungary bị một người Xecbi ám sát tại Boxnia. Nhân cơ hội này, các thế lực quân phiệt Đức và Áo đã kích động chiến tranh. Dù được khuyên không nên đến, thái tử vẫn quyết định và bị sát hại bởi tổ chức Bàn Tay Đen. Sự kiện này đã gây chấn động toàn cầu vào thời điểm đó. Đây là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự bùng nổ của chiến tranh thế giới thứ nhất. Tuy nhiên, sự kiện này chỉ là cái cớ để các bên tuyên chiến sau một thời gian dài chuẩn bị cho chiến tranh. Chiến tranh bùng nổ do các mâu thuẫn sâu sắc giữa các nước châu Âu đã tích tụ từ lâu.
2. Hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất
Sau một thời gian chiến đấu căng thẳng giữa hai phe Liên minh và Hiệp ước, phe Liên minh đã thất bại, gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Hơn 10 triệu người thiệt mạng và 20 triệu người bị thương; nhiều địa danh bị phá hủy, thành phố và làng mạc bị tàn phá, gây thiệt hại hàng tỷ đô la. Bản đồ thế giới bị phân chia lại, các nước chiến thắng thu lợi lớn, trong khi nhiều nước châu Âu trở thành con nợ của Mỹ. Cuộc chiến không giải quyết được mâu thuẫn giữa các đế quốc mà còn làm mâu thuẫn gia tăng, dẫn đến sự thức tỉnh và đấu tranh của nhân dân lao động ở các thuộc địa. Các nước châu Âu bị tụt hậu và mất vai trò quan trọng trong 300 năm qua, nhường chỗ cho Bắc Mỹ.
Kết thúc chiến tranh thế giới thứ nhất và trật tự thế giới sau chiến tranh như sau: Ba quốc gia Anh, Pháp, Mỹ mở rộng thêm nhiều thuộc địa trong khi Đức mất toàn bộ thuộc địa. Cũng từ cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất, Cách mạng Nga đã phát triển mạnh mẽ và thành công. Hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất là vô cùng nghiêm trọng.
3. Bài học từ chiến tranh thế giới thứ nhất
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã để lại những bài học lịch sử quan trọng mà nhân loại cần ghi nhớ. Những bài học này vẫn còn giá trị mãi mãi:
Chủ nghĩa ích kỷ và tham vọng, dù ở phạm vi quốc tế hay quốc gia, đều dẫn đến xung đột và đối kháng. Khi chiến tranh xảy ra, nó gây ra những hậu quả nghiêm trọng và thiệt hại nặng nề cho các quốc gia tham gia.
Chiến tranh gây ra sự tàn phá khủng khiếp mà không ai có thể lường trước được hết các hậu quả của nó, đặc biệt trong bối cảnh các mối quan hệ quốc tế và sự phát triển kinh tế công nghiệp đang ở mức cao.
Lợi ích quốc gia là yếu tố cực kỳ quan trọng, luôn đi đôi với quyền lợi chính đáng của mỗi quốc gia. Nếu các quốc gia không tôn trọng lẫn nhau và không có sự bình đẳng, tình hình quốc tế sẽ không ổn định.
Các mâu thuẫn, dù là trong phạm vi quốc tế hay quốc gia, cần được giải quyết kịp thời và bằng phương pháp hòa bình, tránh gây ra xung đột trực tiếp. Khi một quốc gia bị đẩy vào thế khó do lợi ích bị xâm hại nghiêm trọng, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hòa bình thế giới.
4. Tác động của chiến tranh thế giới thứ nhất đến Việt Nam
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam. Pháp đã khai thác nguồn nhân lực và tài chính của Việt Nam để phục vụ cho các hoạt động quân sự của mình. Khoảng 50 nghìn nông dân Việt Nam được đưa sang châu Âu để phục vụ trong quân đội, trong khi 50 nghìn người khác làm việc tại các nhà máy và xí nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu chiến tranh, thực dân Pháp cũng đã chuyển 367 triệu franc từ Đông Dương về dưới hình thức cho vay.
Trong giai đoạn 1914-1918, 100 nghìn người Việt Nam tại châu Âu đã tiếp cận với các ý tưởng xã hội chủ nghĩa tiên tiến. Trong thời gian này, Hồ Chí Minh, người đang tìm kiếm con đường cứu nước, sống ở châu Âu và kết nối với các nhà xã hội Pháp, cùng họ sáng lập Đảng Cộng sản Pháp.
Mặc dù một số tác giả Pháp cho rằng phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam tạm lắng trong giai đoạn này, nhưng năm 1916, một cuộc nổi dậy của nông dân đã lan rộng ra 13 trên tổng số 20 tỉnh của Nam Kỳ. Đến tháng 8/1917, binh sĩ bản địa đã nổi dậy tại tỉnh Thái Nguyên, và một phần của tỉnh này đã nằm dưới sự kiểm soát của họ cho đến tháng 01/1918.
Kết quả của chiến tranh thế giới thứ nhất được quyết định tại Hội nghị quốc tế ở Versailles. Trong quá trình chuẩn bị, phái đoàn Mỹ đã đề xuất trao quyền cho các dân tộc thuộc địa, điều này được Hồ Chí Minh, lúc đó đang ở Pháp, ủng hộ. Ông đã gửi yêu cầu của nhân dân Việt Nam về độc lập đến các đại biểu hội nghị. Tuy nhiên, các cường quốc như Pháp và Anh đã từ chối đưa vấn đề giải phóng thuộc địa vào tài liệu của hội nghị.
Niềm hy vọng về giải phóng dân tộc được đặt vào nước Nga Xô viết, nơi sẵn sàng hỗ trợ. Con đường của những nhà cách mạng chân chính dẫn qua Moskva, nơi Hồ Chí Minh đến vào năm 1923. Sau khi chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, các người Việt khác cũng tụ tập tại đây, mơ về nền độc lập. Các cường quốc đế quốc, dù đã khởi xướng cuộc chiến tranh thế giới, đã vô tình đưa những người bị áp bức vào con đường giải phóng dân tộc xã hội.
