Từ một cậu bé mồ côi, không học vấn, Alexei Peshkow đã trở thành M.Goocki - một tác giả nổi tiếng trên toàn cầu, là một nhà văn vĩ đại của giai cấp công nhân, một con người được tôn kính bởi nhân dân thế giới với sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa. Là nhờ cái gì? Nhờ vào ý chí sống phi thường, ông đã phát hiện ra một kho tàng phi thường: sách. Nói đến M.Goocki, không thể không nói về tự học, và không thể không nói về sách. Chính ông đã mô tả tác động to lớn của sách đối với bản thân trong một tuyên bố đơn giản: “Sách mở ra trước mắt tôi những chân trời mới”. Câu này chứa đựng một ý nghĩa sâu sắc và một lời khuyên. Suốt hàng ngàn năm qua, con người đã biết đến sức mạnh của sách. Sách, đó là điều kỳ diệu trong những điều kỳ diệu mà loài người đã tạo ra. Không thể tưởng tượng được một nền văn minh mà thiếu đi sách. Ngay từ thời kỳ xa xưa, khi chưa có chữ in, chưa có máy in, chưa có giấy bút, con người đã biết về sách, đã có những dạng đầu tiên của sách. Sách là cái không thể thiếu để con người ghi chép và truyền đạt kiến thức của mình về thế giới, về vũ trụ và về chính bản thân mình, cũng như những tư tưởng, quan điểm, và hy vọng về cuộc sống để chia sẻ với mọi người và để dành cho thế hệ sau này.
Sách không chỉ đơn thuần là kho tàng chứa đựng những tri thức con người đã khám phá, lựa chọn, thử thách và tổng hợp. Sách còn là nơi kết tinh những tư tưởng tiên tiến nhất của các thời đại, những hoài bão mạnh mẽ nhất, và những tình cảm sâu sắc nhất của con người. Chỉ những điều mà con người cảm thấy cần nói lên, cần truyền đi, mới được ghi vào sách.
Tác động của sách không bị giới hạn bởi thời gian và không gian. Ngày nay, con người vẫn tiếp tục tìm kiếm những trang sách đã tồn tại hàng ngàn năm qua, từ những hình vẽ bí ẩn trên đất sét, những ký tự cổ từ xa xưa trên da cừu, đến những từ ngữ hình ảnh trên lá tre... cho đến hiện nay, với những cuốn sách được in ấn bằng công nghệ in điện tử hiện đại. Ngay cả một người sống ở một vùng quê xa xôi của châu Á cũng có thể đọc được những cuốn sách của những người viết từ các quốc gia xa xôi khác trên thế giới. Thực sự, có thể nói rằng: sách đã kết nối các thế kỷ và các dân tộc lại gần nhau.
Sách có sức mạnh đó, và M.Goocki đã không sai khi nói: 'Sách mở rộng ra trước mắt tôi những chân trời mới'.
Sách mang đến cho người đọc những kiến thức mới về thế giới xung quanh, về vũ trụ vô hạn, về các quốc gia và dân tộc xa xôi. Những cuốn sách khoa học có thể giúp người đọc khám phá vũ trụ rộng lớn với những qui luật tự nhiên của nó, hiểu về hành tinh trái đất với đa dạng địa lý và khí hậu. Những cuốn sách về xã hội học giúp chúng ta hiểu biết về cuộc sống của con người trên các phần đất khác nhau, với các điều kiện kinh tế, lịch sử, văn hóa và truyền thống khác nhau. Cuốn sách văn học đặc biệt giúp chúng ta hiểu sâu hơn về cuộc sống nội tâm của con người, qua các thời kỳ và dân tộc khác nhau, với những niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và đau khổ, và những ước mơ và đấu tranh của họ.
Sách cũng giúp người đọc khám phá bản thân mình, hiểu rõ hơn về chính mình giữa vũ trụ bao la này, và hiểu mỗi người có mối quan hệ như thế nào với người khác, với tất cả mọi người trong cộng đồng dân tộc và cộng đồng nhân loại này. Sách giúp chúng ta hiểu được ý nghĩa của hạnh phúc và khổ đau trong cuộc sống của mỗi người và làm thế nào để sống đúng đắn và hướng tới một cuộc sống ý nghĩa hơn. Sách mở ra những chân trời ước mơ và khát vọng.
Những cuốn sách đã không chỉ 'mở rộng chân trời mới' cho một người, hàng trăm người hay triệu người, mà còn cho cả nhân loại. Các tác phẩm của Brunô, Galilê về hệ Mặt Trời và hệ Thủy Tinh đã mở ra một thời đại mới cho sự chinh phục của loài người đối với tự nhiên. Các tác phẩm của Dacuyn về loài vật không chỉ giúp con người hiểu rõ hơn về các sinh vật mà còn hiểu rõ hơn về bản thân con người. Các cuốn sách của Sếcpia, Điđơrô, Môngtexkiư, Mac, Enghen... đã thực sự thúc đẩy nhân loại tiến lên. Đọc Bắc Đẩu ta hiểu về thế giới của vốn và sức mạnh vô tình của tiền bạc. Đọc thơ Tago, thơ Lí Bạch, Đỗ Phủ, ta hiểu về tâm hồn và cuộc sống của các dân tộc. Đọc Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Cao Bá Quát... ta hiểu về những hoài bão của ông cha ta từng ước mơ. Không thể kể hết 'chân trời' mà những cuốn sách đã mở ra trước mắt chúng ta. Có thể nói một cách tóm tắt rằng: lợi ích của sách là không giới hạn. Ta đồng ý với lời nhận xét của G.Moocki và cũng làm theo lời khuyên trong câu nói ấy: Hãy đọc sách, cố gắng đọc sách càng nhiều càng tốt.
Tuy nhiên, liệu đó có phải là lời khuyên không điều kiện? Hãy suy nghĩ kỹ, vẫn còn một điều cần phải cân nhắc trong lời khuyên đó. Vì sao? Bởi không phải mọi cuốn sách đều 'mở rộng chân trời mới'.
Từ khi chủ nghĩa tư bản xuất hiện, mọi đồ vật của con người, bao gồm cả sách, đều trở thành hàng hóa. Sách không chỉ là những tác phẩm được viết ra cho người đọc, mà còn là một mặt hàng để các ông chủ nhà sách kiếm lợi. Nói chung, mục đích của những ông chủ đó không phải là phục vụ loài người mà là để kiếm lợi nhuận, lợi nhuận tối đa. Do đó, trên thị trường sách, không phải lúc nào cũng chỉ có những cuốn sách tốt, thực sự phục vụ mục đích cao cả của con người, mà còn rất nhiều cuốn sách với mục đích kiếm lợi, gây ra những tác hại không nhỏ cho con người (có ví dụ về hiện tượng xuất bản ngẫu nhiên).
Sách tốt là sách phản ánh chính xác các luật lệ của tự nhiên và cuộc sống xã hội. Chúng giúp con người hiểu rõ về số phận của mình và có ý thức đúng đắn về nhiệm vụ của mình trong cuộc sống. Một cuốn sách tốt phải giúp các dân tộc hiểu biết về nhau hơn để có thể gần gũi hơn. Nó phải tôn vinh sự công bằng và tình bạn giữa các dân tộc. Nó phải làm cho con người tự hào hơn về bản thân mình, tin tưởng hơn vào cuộc sống và chiến đấu cho một cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa hơn. Nó phải làm cho tâm hồn con người trở nên phong phú hơn, sáng sủa hơn (có ví dụ về một số tác phẩm).
Đọc những cuốn sách như vậy không chỉ mở ra chân trời mới trước mắt chúng ta mà còn trong tâm hồn chúng ta. Chúng không chỉ tăng thêm kiến thức mà còn tăng thêm giá trị sức mạnh. Còn sách xấu thì sao? Đó là những cuốn sách biến t distort cuộc sống, mang lại kiến thức sai lệch về thế giới xung quanh. Chúng tôn vinh một dân tộc mà làm giảm đất nước khác, tạo ra sự căm thù và nghi ngờ giữa các dân tộc, khích lệ bạo lực và chiến tranh, kích thích những ham muốn thấp kém nhất của con người (có ví dụ về một số tác phẩm).
Đọc những cuốn sách như vậy, người đọc không chỉ tăng thêm kiến thức mà còn trở nên mơ mộng, mê hoặc hơn. Đọc những cuốn sách như vậy, tâm hồn người đọc không chỉ mở rộng chân trời mà còn trở nên giàu có với những ước mơ cao cả và linh cảm sâu sắc.
Sách có thể là một loại thuốc bổ ích cực kỳ, nhưng cũng có thể trở thành một loại ma túy, một loại thuốc độc nguy hiểm.
Bởi vậy, từ câu nói của nhà văn Nga không thuộc phe phái, ta có thể tự quyết định thái độ của mình đối với sách. Đầu tiên, cần biết trân trọng sách và coi việc đọc sách là một phần không thể thiếu, không chỉ thú vị mà còn hết sức bổ ích. Sống mà không đọc sách, không say mê sách là điều không thể chấp nhận. Tuy nhiên, phải biết lựa chọn sách để đọc. Không bị mê hoặc bởi hình thức bề ngoài, không rơi vào bẫy của những thị hiếu tầm thường, phải tìm kiếm những cuốn sách thực sự giá trị, có ý nghĩa. Đọc sách không chỉ là trải nghiệm, mà còn là hành động trong cuộc sống. Do đó, đọc sách để học hỏi và áp dụng những bài học vào hành động, không phải chỉ để tiêu thụ. Đọc sách mà không hấp thụ được, không chuyển hóa thành hành động, thì dù có đọc hàng nghìn cuốn sách cũng vô ích như một tủ sách mọt.
Hàng ngàn năm qua, con người đã sáng tạo và say mê đọc sách. Nhưng nếu xưa kia niềm vui ấy chỉ thuộc về một số ít người, thì ngày nay đó là niềm vui, là quyền lợi của mọi người. Sách vẫn tiếp tục phát huy tác dụng kỳ diệu. Không thể tưởng tượng một thế giới thiếu sách. Nếu không có sách, nền văn minh nhân loại sẽ không tồn tại.