Ô Quan Chưởng

Ô Quan Chưởng (còn gọi là ô Đông Hà, ô Thanh Hà, ô Cửa Đông, tên chữ là Đông Hà môn (東河門, nghĩa là cửa phường Đông Hà), là một cửa ô cổ của Hà Nội, nằm ở phía Đông của tường thành đất bao quanh Kinh thành Thăng Long, được xây dựng vào năm Cảnh Hưng thứ 10 (1749), và tái xây dựng vào năm Gia Long thứ ba (1817) giữ nguyên kiểu dáng đến hiện tại. Đây là một trong 21 cửa ô còn sót lại của thành Thăng Long cổ.

Hiện nay, ô Quan Chưởng nằm trên phố Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu, gần chân cầu Chương Dương. Trước đây, ô Quan Chưởng nằm trên con đường từ nội thành đi ra bờ sông, thuộc phường Đông Hà, tổng Hậu Túc (sau đổi tên là Đồng Xuân), huyện Thọ Xương cổ. Con đường từ cửa ô ra đến bờ sông Hồng dài tám mươi mét. Phía ngoài cửa ô trước đây coi như là đất ngoại thành.

Cổng được xây có vọng lâu để canh gác và kiểm soát an ninh cho khu phố buôn bán bên trong. Hiện tại, cửa ô còn giữ nguyên lối tam quan với cửa chính và hai cửa phụ hai bên. Trên nóc cửa chính có vọng lâu, tường bên trái cửa chính có một tấm bia đá do Tổng đốc Hoàng Diệu đặt năm 1881 ghi lệnh cấm người canh gác không được sách nhiễu dân qua lại. Bên trên cửa lớn có ba chữ Hán 東河門 (Đông Hà môn).

Có câu ca dao về Ô Quan Chưởng rằng:

Long Thành dãi dầu nắng mưa

Cửa Ô Quan Chưởng vẫn còn đây.

Tên gọi

Tương truyền, tên gọi Ô Quan Chưởng bắt nguồn từ sự kiện năm Tự Đức thứ 26, khi thực dân Pháp tấn công Hà Nội (20 tháng 11 năm 1873). Trong sách Người và cảnh Hà Nội của cụ Hoàng Đạo Thúy, có viết: 'Song song với Hàng Đậu là Hàng Khoai. Dưới chợ là phố Mới, đầu phố gần bờ sông có cửa ô Quan Chưởng (cửa Đông Hà) còn nguyên cổng xây cũ, khu vực này gọi là phố Hàng Chiếu. Trước khi Pháp đến, tên Dupuis (涂普義 - Đồ Phổ Nghĩa) đã lập cơ sở tại đây cùng với nhóm khách trú. Khi Francis Garnier tấn công thành, một ông Chưởng cơ và một trăm chiến sĩ đã giữ thành đến người cuối cùng!...'. Tuy nhiên, sự kiện năm 1873 này vẫn chưa được xác minh rõ ràng. Vì vậy, người Pháp gọi Ô Quan Chưởng là Porte Jean-Dupuis.

Chú thích

Thông tin bên ngoài

• 1,3 tỷ đồng đã được sử dụng để bảo tồn kiến trúc Ô Quan Chưởng, theo An ninh Thủ đô ngày 15/11/2009.