Ốc anh vũ

Ốc anh vũ (danh pháp khoa học: Nautilus pompilius) là loài động vật thân mềm điển hình của chi Nautilus và họ Lautilidae, sống dưới đáy biển sâu vài trăm mét ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới rất cổ xưa. Loài này đã tồn tại trên Trái Đất khoảng 350 triệu năm nên thường được gọi là một dạng hóa thạch sống. Chúng phân bố ở nam Thái Bình Dương, gần các rạn san hô và đáy biển ngoài khơi Úc, Nhật Bản và Micronesia.

Hóa thạch cổ xưa nhất được biết đến có niên đại Pleistocene sớm, được tìm thấy trong lớp trầm tích ngoài khơi đảo Luzon của Philippines.

Hiện ốc chỉ còn số lượng ít do bị khai thác mạnh làm đồ trang sức và hàng mỹ nghệ, gây nguy cơ bị tuyệt chủng. Năm 2016, ốc anh vũ được xếp vào CITES Appendix II, cấm buôn bán trên phạm vi thế giới.

Mô tả

Ốc anh vũ có vỏ cứng rất đẹp, bên ngoài có vằn hình lượn sóng xám đỏ xen nhau. Bên trong là lớp xà cừ trắng bạc long lanh. Có thể được coi là một loại đồ trang sức đẹp. Thân ốc mềm nằm trong vỏ, đối xứng 2 bên. Từ trung tâm vỏ ốc ra đến miệng có những lớp màng ngăn chia vỏ thành hơn 30 buồng khí. Cơ thể ốc chỉ chiếm một gian ngoài cùng, các gian còn lại đều bỏ trống. Giữa các buồng có ống thông, dùng để điều tiết sự phân bố khí, làm cho ốc nổi hoặc chìm.

Ốc anh vũ là loài động vật chân đầu (Cephalopoda) cổ nhất còn lại. Quanh miệng ốc và 2 cạnh đầu có khoảng 90 xúc tu, trong đó có hai cái chân lại rất dày, sau khi co vào vỏ nó bít miệng lại để tự vệ. Khi vồ mồi, toàn bộ xúc tu đều mở ra. Khi nghỉ ngơi, xúc tu đều co vào trong vỏ, chỉ để lại một vài cái để cảnh giác. Nó còn có một phễu phun nước cấu tạo bởi 2 mảnh cơ hợp lại.

Ốc có thể tự do điều tiết sự phân bố khí trong buồng khí của cơ thể để điều khiển sự chìm nổi, lại có thể phun nước qua chiếc phễu để di chuyển trong làn nước xanh, rất giống sự hoạt động của một tàu ngầm nên còn được gọi là tàu ngầm sống.

Sinh sống

Ốc anh vũ thường sống dưới đáy biển sâu, di chuyển bằng xúc tu và thỉnh thoảng sử dụng phễu để di chuyển. Sau cơn bão vào buổi chiều, chúng kéo đàn lên mặt nước để tìm kiếm thức ăn nhưng chỉ trong một khoảnh khắc rồi quay trở lại đáy biển. Chúng ăn tôm và cá con.

Trong văn học

Nautilus là tên của chiếc tàu ngầm trong tác phẩm hư cấu của nhà văn Jules Verne, xuất hiện trong hai tiểu thuyết là Hai vạn dặm dưới biển và Hòn đảo bí mật. Trong câu chuyện, thuyền trưởng Nemo là một hoàng tử và là người chế tạo cũng như chỉ huy con tàu ngầm Nautilus.

Ghi chú

Liên kết ngoài

• Ốc anh vũ

• CephBase: Ốc anh vũ (Nautilus pompilius pompilius)
• CephBase: Ốc anh vũ (Nautilus pompilius suluensis)