Tương tư là một trong những bài thơ tiêu biểu cho tâm hồn và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Bính. Bài thơ viết về đề tài phổ biến trong cuộc sống và văn học: tình yêu, đặc biệt là trạng thái tâm trạng của nam nữ khi yêu nhau, hoặc phải xa cách, hoặc không được đáp lại. Nhà thơ sử dụng thể thơ lục bát quen thuộc.
Tuy nhiên, để bài thơ có thể sống mãi trong lòng độc giả không hề dễ dàng. Tương tư của Nguyễn Bính như một giai điệu dân ca thân thuộc khiến nhiều người nhớ mãi. Nó có thể trở thành một bản lời ru, kể về tình trạng tâm hồn của thanh niên thời kỳ đó. Nói cách khác, Tương tư cùng với nhiều bài thơ khác của Nguyễn Bính trước năm 1945, đều mang tính dân tộc sâu sắc, trong cả lối diễn đạt và tinh thần, nhưng lại thể hiện tâm trạng của một thời đại mới. Vì vậy, khi phê bình, cần nhớ rằng Tương tư là sự nhớ nhung, là tâm trạng của một chàng trai dành cho một cô gái. Cô gái ấy có thể không hay biết về tình cảm đó. Tương tư là một loại bệnh của tình yêu. Chàng trai kia đang mắc phải. Anh ta buồn bã, anh ta nhớ mãi, anh ta lo lắng và cũng trách móc. Tuy nhiên, trách móc đó từ một người yêu đương, cũng rất đáng yêu:
Nói rằng biển cách đời trôi
Không sang sẽ không tới đích
Nhưng chẳng cần đến đầu đình
Dù xa xôi nhưng tình vẫn gần
Nhà em có một dãy cây giàu có
Thôn Đoài nhớ thôn Đông
Cây cau thôn Đoài nhớ gió mát ở đâu?
Khi bình giảng, ta đi theo tâm trạng ấy. Nhưng không phải để kể chuyện (vì không có gì đáng kể) mà để nhìn thấy mỗi cung bậc cảm xúc trong trái tim của chàng trai đang tương tư.
Tương tư là một bài thơ về tình yêu, về cảm xúc của người tương tư. Điều thành công của nó là ở việc mỗi tâm hồn có thể tìm thấy sự đồng điệu, tiếng thơ. Điều này có vẻ đơn giản, nhưng thực ra không phải ai cũng có thể làm được. Nhiều bài thơ hay, nổi tiếng, nhưng người ta nhận ra rằng trước hết đó là nỗi lòng của một người, và thậm chí chỉ là tiếng lòng của một phần nhỏ trong số họ. Ví dụ:
Ai nói em là người đẹp?
Đời anh tràn ngập buồn phiền
Ai bảo em ngồi gần cửa sổ
Dẫu cho nợ văn phòng vướng mắc.
(Lưu Trọng Lư - Một mùa đông)
Hoặc:
Chưa biết tên cô, biết tuổi cô
Nhưng buồn trong lòng đã tồn tại
Tình yêu giống như bóng trắng buồn bã
Lạnh buốt đêm dài, thấm ướt sương mù
(Lưu Trọng Lư - Một chút tình)
Thơ của Nguyễn Bính, trong bài Tương tư và nhiều tác phẩm khác, không khác vậy. Rất nhiều người trẻ, đặc biệt là những người bình thường, ở hiện tại và sau này, thấy được sự thân thiết với thơ ông. Điều này chủ yếu là do thơ của Nguyễn Bính có nhiều hình ảnh quen thuộc của thế giới nông thôn, giản dị (như bướm, hoa, thôn Đoài, thôn Đông, đình làng, bến đò, hàng cây cau, dãy trầu...) Dường như tiếng nói trong thơ Nguyễn Bính được lấy từ chính thế giới quen thuộc đó, là một phần của nó, chứ không phải là sự mượn. Do đó, cách diễn đạt cũng như vậy. Nó mang vẻ mộc mạc, chân thành, giản dị (Ngày qua ngày lại qua ngày/ Khi nào mới có đò cho bến?/ Nhà tôi có dãy trầu..) Và tất nhiên, đây là cách một người khác biệt thể hiện, sâu xa hơn, trong thơ Nguyễn Bính, đó là chân quê, tâm hồn quê chất chứa trong tác phẩm của nhà thơ. Chính tình yêu và linh hồn ấy tạo ra sự gần gũi, thân thiết của thơ Nguyễn Bính với nhiều người Việt Nam, dù ở thời đại nào.
Du lịch của tôi