Phân biệt rõ giữa trẻ tăng động và trẻ hiếu động
1. Bệnh lý tăng động là gì?
Tăng động, hay được gọi là rối loạn tăng động giảm chú ý (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD), là một loại bệnh lý rối loạn phát triển thần kinh có biểu hiện chính là mất khả năng tập trung, hiếu động quá mức so với độ tuổi của người bị. Bệnh này ảnh hưởng đến việc học hành, vì trẻ khó tập trung dẫn đến kết quả học tập kém. Tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới cao hơn gấp ba lần so với nữ giới cùng độ tuổi. Triệu chứng thường bắt đầu xuất hiện khi trẻ khoảng 8 - 11 tuổi và có thể giảm đi khi trẻ trưởng thành.
Ngoài ra, ADHD thường đi kèm với các rối loạn tâm lý khác. Mặc dù người bị bệnh có thể mất khả năng tập trung, nhưng trong một số trường hợp, họ vẫn có thể tập trung vào những việc họ cảm thấy thú vị (được gọi là trạng thái siêu tập trung).
2. Nguyên nhân gây ra bệnh
Cho đến nay, nguyên nhân chính gây ra bệnh vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ có thể gồm:
-
Tăng động là một biểu hiện của sự rối loạn chức năng sinh học, ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền tín hiệu đến não. Sự mất cân bằng của các chất này có thể ảnh hưởng đến hành vi của bệnh nhân.
-
Thiệt hại hoặc suy giảm chức năng của thùy trán và vỏ não trán có thể ảnh hưởng đến hành vi, khả năng tập trung, và kỹ năng vận động của bệnh nhân.
-
Một số trường hợp bệnh có thể bắt nguồn từ tổn thương cơ học ở khu vực đầu.
-
Các yếu tố gia đình cũng có thể đóng vai trò trong nguy cơ mắc bệnh.
-
Hiện tại chưa có bằng chứng khoa học cho thấy việc tiêu thụ quá nhiều đường, phụ gia thực phẩm, dị ứng thức ăn, hoặc tiêm chủng có thể gây ra tăng động.
Bệnh có thể xuất hiện sau chấn thương đầu
3. Dấu hiệu của trẻ bị tăng động
Có một số dấu hiệu cho thấy trẻ bị tăng động có thể nhận biết qua các biểu hiện sau:
Quá mức hiếu động
Dấu hiệu trẻ bị tăng động dễ nhận biết nhất là hiếu động và nghịch ngợm thái quá. Trẻ thường nghịch phá, muốn vận động tay chân và khó chịu khi phải ngồi yên, thích chạy nhảy leo trèo khắp nơi. Trên lớp học, trẻ thường quấy rối, làm ồn và mất tập trung, ảnh hưởng đến giáo viên và bạn bè.
Mất tập trung chú ý
Ngoài sự hiếu động, việc mất tập trung, thường xuyên lơ đễnh, thất thần và không quan tâm mọi thứ xung quanh cũng là dấu hiệu phổ biến khi trẻ bị bệnh. Thậm chí, bé còn không tập trung khi nói chuyện với cha mẹ, bạn bè, giáo viên, không nhớ rõ nội dung cuộc trò chuyện.
Trẻ mất tập trung thường gặp khó khăn trong việc lắng nghe, tuân thủ chỉ dẫn hoặc hoàn thành công việc. Bé thích nhiều thứ nhưng không duy trì được lâu, nhanh chóng chán. Thiếu kiên nhẫn và dễ bỏ cuộc, dễ phân tâm bởi tiếng ồn hoặc đồ vật thu hút sự chú ý.
Việc mất tập trung ảnh hưởng lớn đến việc học của trẻ và khả năng tiếp thu kiến thức. Trẻ không tập trung, bỏ qua bài giảng và không nhớ những bài tập được giao, dẫn đến kết quả học tập kém, khó tiếp tục với bạn bè.
Trẻ thường không thể tập trung và thường mất tập trung trong giờ học
Dễ tức giận, nóng tính
Những đứa trẻ bị ốm thường dễ cáu giận, tức giận, không thể kiểm soát được cảm xúc của mình khi gặp phải một sự kiện nào đó không đúng ý. Do dễ nổi nóng, tức giận, có thể dẫn đến cãi vã hay đánh nhau với bạn bè hoặc người thân trong gia đình. Những điều này sẽ khiến cho trẻ bị cô lập, xa lánh và khó kết bạn.
Vội vã, không cẩn thận
Dấu hiệu của trẻ tăng động thường là hành động nhanh chóng, vội vã, không để ý đến kết quả của những việc mình đã làm. Trẻ khó chịu khi phải đợi, thường ngắt lời khi người khác chưa nói xong, làm phiền bạn bè. Những điều này có thể làm cho trẻ dễ phạm lỗi trong bài tập, bài kiểm tra hoặc công việc khác mặc dù đã được hướng dẫn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là trẻ không thông minh hoặc lười biếng.
Gặp vấn đề về ngôn ngữ
Trẻ tăng động thường gặp vấn đề về ngôn ngữ. Trong những năm đầu đời, khả năng nói vẫn phát triển bình thường, nhưng sau một thời gian, việc tổ chức câu từ, sắp xếp từ ngữ trở nên khó khăn, không thể diễn đạt rõ ràng qua lời nói. Hiện tượng này đang trở nên phổ biến hơn ở trẻ mắc bệnh, gây ra nhiều khó khăn trong việc giao tiếp, học tập và sinh hoạt hàng ngày.
Phân biệt giữa tăng động và hiếu động
Những đứa trẻ hiếu động thường là trẻ mới biết đi, chỉ hiếu động và tinh nghịch trong nhà. Khi gặp người lạ, họ có thể nhút nhát và ngồi yên một chỗ trong khoảng từ 15 đến 20 phút mà không làm phiền. Họ có cảm xúc ổn định, biết kiểm soát cảm xúc của bản thân, lắng nghe lời người lớn và biết sửa lỗi khi bị nhắc nhở. Họ ít khi xen vào cuộc trò chuyện của người khác và khả năng ngôn ngữ phát triển theo độ tuổi của mình.
Đối với trẻ bị tăng động, thì độ tuổi mắc bệnh thường là từ 8 đến 11 tuổi. Hành động hiếu động mọi lúc và không phân biệt được hành vi, khó chịu khi bị bắt ngồi yên. Không nghe lời và thường tái phạm lỗi dù đã được nhắc nhở, xen vào cuộc trò chuyện của người khác, liên tục và nhiều. Không kiểm soát được cảm xúc, dễ cáu gắt, tức giận. Gặp vấn đề khi diễn đạt bằng lời nói.
Trẻ khó kiểm soát cảm xúc và dễ cáu giận