Buzz
Ngoài định dạng đĩa vinyl phổ biến ngày nay được thu âm theo chuẩn stereo, những chiếc đĩa vinyl được thu âm theo chuẩn mono ít được biết đến hơn, nhưng không có nghĩa là chúng không tồn tại. Đối với những người đam mê sưu tầm bản thu cổ điển của dòng nhạc cổ điển, jazz và rock, đôi khi một chiếc đĩa mono có giá trị cao hơn nhiều so với đĩa stereo.
Chuẩn thu âm âm thanh mono
Thu âm âm thanh theo chuẩn mono (đơn âm) được sử dụng để mô tả âm thanh được thu và phát lại qua một kênh duy nhất. Do chỉ được thu âm qua một kênh, âm thanh mono chỉ có thể nghe từ một vị trí. Điều này có nghĩa là ngay cả khi bạn thiết lập hệ thống loa đa kênh, âm thanh từ mỗi loa đều giống nhau, hoàn toàn không có sự phân biệt về hướng âm thanh hay vị trí của nhạc cụ hoặc tiếng hát. Khi sử dụng tai nghe, âm thanh mono cũng phát ra giống nhau ở cả hai tai mà không thể cảm nhận được môi trường âm thanh động.
Đĩa LP ghi âm theo chuẩn mono chỉ cần cắt rãnh theo chiều ngang và không quan tâm đến chiều dọc, vì kim stylus chỉ cần dao động hai bên là đủ (do tín hiệu âm thanh là mono). Chuẩn thu âm âm thanh stereo
Định dạng thu âm stereo sử dụng từ 2 kênh trở lên để tạo ra trải nghiệm âm thanh đa hướng, tương tự như khi bạn nghe nhạc trực tiếp trong một phòng hòa nhạc. Đĩa LP thu âm stereo sẽ cần được cắt rãnh cả chiều ngang và chiều dọc để kim stylus có thể di chuyển lên xuống trong rãnh đĩa, tạo ra nhiều kênh âm thanh khác nhau.
Sự khác biệt trong cảm nhận khi nghe
Cách dễ nhất để phân biệt giữa chuẩn thu âm mono và stereo (mà không cần nhìn vào ghi chú trên bìa đĩa) là nghe qua tai nghe và chú ý xem có thể cảm nhận được không gian âm thanh rộng lớn hay không. Nếu nghe qua loa, âm thanh stereo sẽ tạo ra một không gian âm thanh rộng lớn với tiếng nhạc phát ra từ nhiều vị trí, trong khi âm thanh mono chỉ tập trung tiếng nhạc vào một chỗ (thường là ở trung tâm vị trí nghe).
Hơn nữa, chuẩn thu âm stereo không chỉ giúp âm nhạc “lan tỏa” ra xung quanh mà còn có khả năng phân tách các lớp âm, giúp người nghe nhận biết được vị trí của từng nhạc cụ trên sân khấu.
Đĩa vinyl mono có thể nghe được trên hệ thống stereo không?
Sự ra đời của chuẩn thu âm mono và stereo
Chuẩn thu âm mono xuất hiện rất sớm hơn stereo, bắt đầu từ máy thu âm phonograph. Trong thời kỳ nghe nhạc từ đĩa vinyl, người ta thường sử dụng máy hát kèm theo loa monoblock, hình ảnh thường xuất hiện trong các bộ phim cổ điển.
Kỹ thuật thu âm stereo được thử nghiệm từ những năm 1930, và vào những năm 1940, Disney chính thức thu âm nhạc phim Fantasia theo tiêu chuẩn stereo và phát sóng vòm trong các rạp. Đầu những năm 1950, kỹ sư Emory Cook tiến hành thử nghiệm công nghệ 'thu âm hai kênh' (binaural), thu 2 track ở mỗi bên và phát cùng lúc, tạo ra hiệu ứng âm thanh 2 lớp tương tự như thu âm stereo hiện đại. Kỹ thuật này đòi hỏi máy phát với tonearm gắn 2 cartridge và 2 kim stylus dò trên 2 đĩa để phát cùng lúc. Sau đó, Emory Cook sáng lập công ty thu âm Cook Records trong giai đoạn 1950 để tiếp tục theo đuổi kỹ thuật này.Dukes of DixielandHành trình chuyển đổi từ âm thanh mono sang stereoKỹ thuật ghi âm 'giả stereo'Một số album nổi tiếng được thu âm ở cả định dạng mono và stereo
Một trong những bộ album LP mono nổi tiếng và đang được săn đón là bộ master mono của The Beatles, bao gồm tất cả những kiệt tác hiếm nhất của huyền thoại âm nhạc này ở định dạng mono. Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band ban đầu đã được thu âm ở định dạng mono và sau đó được tái phát hành ở phiên bản stereo. Nhiều album của The Beatles phát hành bởi Abbey Road cũng được thu âm mono và sau đó được làm mới thành stereo.
Album tổng hợp Original Mono Recordings của Bob Dylan cũng đã được ghi âm hoàn toàn ở định dạng mono để phát sóng trên các đài radio AM, hoặc The Piper at the Gates of Dawn (Pink Floyd) cũng ban đầu là mono và sau đó được kết hợp thành stereo như chúng ta biết ngày nay (mà nhiều người lầm tưởng là thu âm stereo ban đầu).Nhận diện định dạng mono hay stereo dựa trên thời điểm phát hành albumDễ nhất là xem năm phát hành. Các album trước năm 1959 thường là mono (để thuận tiện phát sóng trên đài radio AM). Từ 1959-1969, phân biệt khá khó do nhiều album ra cả mono và stereo, thậm chí có các album mono sau đó được làm mới thành stereo để tái phát hành. Từ năm 1970 trở đi, hầu hết các album đều thu âm stereo trừ khi nghệ sĩ đặc biệt yêu cầu thu âm theo kiểu cũ. Hoặc bạn có thể tìm kiếm trên Google với cú pháp: tên album + mono.
