Phân biệt giữa thị trường chứng khoán cơ sở và thị trường phái sinh

Buzz

Đọc tóm tắt

- Chứng khoán phái sinh và cơ sở là hai lựa chọn đầu tư phổ biến trên thị trường chứng khoán.
- Thị trường phái sinh tại Việt Nam thường nói đến hợp đồng tương lai của chỉ số cổ phiếu.
- Các sản phẩm phái sinh giúp giảm rủi ro bằng việc định trước giá giao dịch từ hiện tại đến tương lai.
- Các loại sản phẩm chứng khoán phái sinh bao gồm hợp đồng kỳ hạn, tương lai, quyền chọn và hoán đổi.
- Thị trường phái sinh đóng vai trò quan trọng trong hoàn thiện thị trường tài chính và quản lý rủi ro.
- Hiểu nhầm thị trường phái sinh không đóng góp trực tiếp vào việc huy động vốn cho doanh nghiệp và biến động không trực tiếp ảnh hưởng đến chỉ số thị trường cơ sở.

Chứng khoán phái sinh và cơ sở là hai lựa chọn đầu tư được biết đến nhiều nhất trên thị trường chứng khoán. Hai hình thức này có rất nhiều khác biệt mà nhà đầu tư cần phải hiểu để lựa chọn công cụ đầu tư phù hợp.

Hiện nay tại Việt Nam, khi nhắc đến thị trường phái sinh, thường là nói đến các hợp đồng tương lai của chỉ số cổ phiếu.

Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu là một trong các sản phẩm của thị trường phái sinh. Hiện nay trên thế giới có 4 loại chính, trong khi ở Việt Nam mới chỉ phát triển hợp đồng tương lai dựa trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và dựa trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm).

Về bản chất, thị trường chứng khoán phái sinh bao gồm tất cả các sản phẩm phái sinh, mặc dù có những khác biệt nhỏ nhưng vẫn giữ chung bản sắc.

Chứng khoán phái sinh là một loại sản phẩm tài chính trong đó các bên tham gia hợp đồng định rõ quyền lợi và/hoặc nghĩa vụ của họ. Giá giao dịch của hợp đồng được xác định tại thời điểm giao dịch, nhưng giá thực hiện sẽ thực hiện vào một ngày cụ thể trong tương lai.

Các sản phẩm phái sinh đã có mặt từ 4.000 năm TCN tại khu vực Lưỡng Hà nhằm giảm thiểu rủi ro bằng cách định trước giá giao dịch từ thời điểm hiện tại cho đến tương lai.

Ví dụ: Một nông dân trước khi thu hoạch 1 tháng đã thỏa thuận với một thương nhân rằng sau 1 tháng sẽ cung cấp sản phẩm nông nghiệp. Tuy nhiên, nông dân nhận thấy giá sản phẩm của họ có thể giảm (A-5) so với giá hiện tại là A. Do đó, họ kí một hợp đồng tương lai với thương nhân để mua sản phẩm của họ với giá xác định là A dù cho giá thị trường có biến động như thế nào.

Như vậy, một hợp đồng tương lai đã được hình thành trên thị trường phái sinh.

Sau đó, do một số yếu tố thay đổi, một thương nhân cho rằng giá sản phẩm trong tương lai chỉ xứng đáng A-1. Trong khi đó, một thương nhân khác nghĩ rằng giá sản phẩm có thể đạt A+5 và đề nghị mua lại hợp đồng ban đầu với giá A+2 (mức giá hợp lý). Khi hợp đồng đến ngày thực hiện, thương nhân sẽ nhận sản phẩm với giá vốn A+2 và bán ra thị trường với giá A+5.

Đó là thị trường phái sinh, nơi mà các bên tham gia giao dịch các hợp đồng dựa trên sự chênh lệch giữa ngày giao dịch và ngày thực hiện.

Theo thời gian, các loại sản phẩm chứng khoán phái sinh ngày càng đa dạng với nhiều sự khác biệt.

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng hoán đổi

Sự thỏa thuận mua/bán một tài sản cơ sở tại một thời điểm ấn định trong tương lai và mức giá ấn định trước tại thời điểm ký hợp đồng.

Người ký hợp đồng có thể hủy và không thực hiện giao dịch.

Tương tư như hợp đồng kỳ hạn nhưng đã được Luật pháp ban hành những tiêu chuẩn chung và được phép giao dịch trên sàn tập trung.

Hợp đồng quyền mua/bán một tài sản với một giá ấn định trước hoặc đúng ngày đã xác định trong tương lai.

Là sự thỏa thuận hai bên trong đó hai bên trao đổi dòng tiền của mình lấy dòng tiền của đối tác.

Một sản phẩm tài chính tương tự với hợp đồng quyền chọn là Chứng quyền. Nhà đầu tư mua Chứng quyền có quyền mua/bán một chứng khoán cơ sở (doanh nghiệp phát hành chứng khoán cơ sở, cũng là tổ chức phát hành và cam kết bảo đảm cho Chứng quyền) vào một thời điểm xác định trong tương lai với giá đã được định trước.

Đơn giản để hiểu, nhà đầu tư sẽ thu được lợi nhuận từ sự tăng giá của chứng khoán cơ sở.

Vai trò của thị trường phái sinh

Hoàn thiện và phát triển thị trường tài chính, tăng sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước;
Đóng góp vào thanh khoản cho thị trường chung;
Biểu thị cho kỳ vọng của nhà đầu tư phái sinh đối với chứng khoán cơ sở. Thông thường nhà đầu tư sẽ bán( short) hợp đồng phái sinh nếu kỳ vọng thị trường cơ sở giảm và ngược lại;
Là công cụ giúp quản lý và phòng ngừa rủi ro.

Một số hiểu nhầm thị trường phái sinh

Thị trường phái sinh không đóng góp trực tiếp vào việc huy động vốn cho doanh nghiệp ( chức năng chính của thị trường cơ sở);
Biến động thị trường phái sinh không trực tiếp chỉ số thị trường cơ sở mà gián tiếp thông qua tác động tâm lý và các hành động đi kèm khác.

Thị trường phái sinh là thị trường đồng bộ và có ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường chứng khoán cơ sở. Hiện tại, trước khi TTCK Việt Nam được nâng cấp, thị trường chứng khoán phái sinh vẫn chủ yếu được sử dụng bởi các nhà đầu tư lớn hay các nhà đầu tư quốc tế với thanh khoản và giá trị giao dịch còn hạn chế. Trong tương lai, khi TTCK Việt Nam được nâng cấp cùng hệ thống giao dịch và thanh khoản cải thiện đáng kể, thị trường phái sinh được dự báo sẽ trở nên gần gũi hơn và mang nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn hơn.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở có điểm khác biệt gì nổi bật?

Chứng khoán phái sinh là sản phẩm tài chính mà các bên tham gia xác định quyền lợi và nghĩa vụ trong tương lai, trong khi chứng khoán cơ sở là tài sản thực tế được giao dịch ngay lập tức.

Các loại hợp đồng chứng khoán phái sinh phổ biến hiện nay là gì?

Các loại hợp đồng chứng khoán phái sinh phổ biến hiện nay bao gồm hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng hoán đổi, mỗi loại có những đặc điểm và quy định riêng.

Thị trường chứng khoán phái sinh có vai trò gì trong nền kinh tế?

Thị trường chứng khoán phái sinh hoàn thiện và phát triển thị trường tài chính, tăng cường thanh khoản và tạo cơ hội đầu tư, đồng thời giúp quản lý và phòng ngừa rủi ro cho các nhà đầu tư.

Có phải thị trường phái sinh góp phần huy động vốn cho doanh nghiệp không?

Không, thị trường phái sinh không trực tiếp huy động vốn cho doanh nghiệp; chức năng này chủ yếu thuộc về thị trường cơ sở. Thị trường phái sinh chủ yếu tạo ra cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư.

Tại sao nhà đầu tư cần hiểu về thị trường phái sinh?

Nhà đầu tư cần hiểu về thị trường phái sinh để đưa ra quyết định đầu tư thông minh, quản lý rủi ro và tận dụng các cơ hội từ sự biến động của thị trường chứng khoán cơ sở.