Phân biệt rõ ràng giữa phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện So sánh phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện là một trong những kiến thức quan trọng trong chương trình Khoa học tự nhiên 8 sách Cánh diều. Tuy nhiên, nhiều học sinh vẫn chưa hiểu rõ các khái niệm này. Trong bài học này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về cách so sánh phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện.

So sánh phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện sẽ mang lại 3 câu trả lời hay, ngắn gọn và dễ hiểu nhất. Điều này giúp học sinh lớp 8 hiểu rõ hơn về điểm tương đồng và khác biệt giữa 2 loại phản xạ này. Đồng thời, giúp họ chuẩn bị tốt cho các bài kiểm tra và kỳ thi học kỳ 2 sắp tới.

1. Khái niệm về phản xạ có điều kiện

- Phản xạ có điều kiện là kết quả của quá trình học hỏi và rèn luyện trong cuộc sống cá nhân.

- Cơ chế hình thành phản xạ có điều kiện là thay đổi kết nối giữa các neuron khi chúng được kích thích nhiều lần. Điều kiện để hình thành phản xạ có điều kiện:

- Phản xạ có điều kiện phát triển dựa trên một phản xạ không điều kiện hoặc một phản xạ có điều kiện đã được củng cố từ trước.

- Tác nhân kích thích có điều kiện tác động trước hoặc đồng thời với tác nhân kích thích không điều kiện. Tác nhân kích thích có điều kiện không ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của động vật.

- Đặc điểm và ý nghĩa của phản xạ có điều kiện: Phản xạ có điều kiện phát triển qua quá trình luyện tập, dễ mất nếu không được củng cố, không di truyền được. Phản xạ có điều kiện dễ thay đổi giúp cơ thể thích nghi với môi trường mới

2. So sánh phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Phản xạ không điều kiện (PXKĐK) là phản xạ tồn tại sẵn có, không cần phải học hỏi.

Phản xạ có điều kiện (PXCĐK) là phản xạ hình thành trong cuộc sống cá nhân, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện và thu thập kinh nghiệm.

Mặc dù phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện có những điểm khác biệt, nhưng lại chặt chẽ liên quan đến nhau:

+ Phản xạ không điều kiện là nền tảng để hình thành phản xạ có điều kiện.

+ Cần sự kết hợp giữa một kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện (trong đó kích thích có điều kiện phải tác động trước kích thích không điều kiện trong một thời gian ngắn).

3. So sánh phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Gợi ý 1

*Điểm tương đồng giữa phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Mặc dù tên gọi của hai loại phản xạ có chút khác biệt nhưng chúng lại có một số điểm chung.

• Phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện đều là cơ chế phản ứng của cơ thể đối với kích thích từ môi trường.
• Cả hai đều giúp cơ thể thích nghi với các biến đổi của môi trường.
• Phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện đều bao gồm sự tham gia của các cơ quan như cơ quan thụ cảm, nơron hướng tâm, nơron liên kết và trung ương thần kinh.

*Sự khác biệt giữa phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

Ngoài những điểm tương đồng đã nêu trên, phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện còn có những điểm khác biệt. Những khác biệt này giúp chúng ta dễ dàng phân loại các loại phản xạ.

• Phản xạ có điều kiện được hình thành thông qua các kết nối tạm thời giữa các tế bào thần kinh trong vỏ não, trong khi phản xạ không điều kiện được hình thành từ tủy sống và các phần hạ đẳng của não.
• Phản xạ có điều kiện có sự tham gia của các cung phản xạ phức tạp và có các liên kết tạm thời. Phản xạ không điều kiện thì có các cung phản xạ đơn giản hơn.
• Phản xạ có điều kiện phải trải qua quá trình học tập, rèn luyện để hình thành, trong khi phản xạ không điều kiện là tồn tại sẵn và không cần phải học hỏi.
• Phản xạ có điều kiện dễ bị mất đi nếu không được luyện tập thường xuyên, trong khi phản xạ không điều kiện thì bền vững và khó bị mất đi.
• Phản xạ có điều kiện mang tính cá nhân, không di truyền, trong khi phản xạ không điều kiện mang tính loài và có tính chất di truyền.
• Số lượng phản xạ có điều kiện ít hơn số lượng phản xạ không điều kiện.

Gợi ý 2

- Đặc điểm bẩm sinh:

• Phản xạ không điều kiện: Phản xạ không điều kiện là một trong hai loại phản xạ của cơ thể. Tất cả các sinh vật đều có loại phản xạ này khi mới sinh. Phẩm chất chung này tạo nên các hành động diễn ra trong vô thức. Với các điều kiện mà hoạt động được thực hiện, hoạt động được thực hiện khi không xác định được sự nguy hiểm hoặc cần thiết. Thậm chí có những phản xạ rất nhanh mà con người chưa phát triển được. Phản xạ không điều kiện không cần đào tạo hay rèn luyện vì nó vốn là bản năng của loài mang tính chất cụ thể và suốt đời. Các phản xạ có ở các loài khác nhau là khác nhau. Và sau khi nghiên cứu khoa học, thật dễ dàng để giải thích những phản xạ này: Phản xạ không điều kiện là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập. Cũng như các gắn kết với loài theo suốt thời gian dài, trong điều kiện bình thường. Có tính chất di truyền qua các thế hệ. Bởi tập tính được hình thành tạo nên bản năng. Ví dụ, nếu tay bạn chạm vào một vật nóng, tay bạn sẽ thu lại. Nếu đi ngoài nắng thì sẽ đổ mồ hôi, ...
• Phản xạ có điều kiện: Được xây dựng trong quá trình sống, với các kinh nghiệm và bài học. Đặc trưng với tính chất luyện tập có cường độ cao, thường xuyên, gắn với thời gian gần. Phản xạ này không có tính chất di truyền cũng như có thể cố gắng sửa đổi theo thời gian.

- Tính chất loài:

• Phản xạ không điều kiện: có tính chất của loài mang đặc tính di truyền. Đặc biệt, không cần phải học tập hoặc gặp phải các tình huống đã xảy ra trước đó. Các phản xạ xảy ra một cách rất tự nhiên và không bị kiểm soát bởi các hành động. Giống như khi gặp nguy hiểm thì con mèo nó sẽ cuộn hay thu mình lại thành hình tròn, con nhím sẽ cuộn lông và xù gai xung quanh của chúng lên. Đối mặt với những nguy hiểm thường xuyên, hai con vật này vô thức tự bảo vệ chúng.
• Phản xạ có điều kiện: Các phản xạ riêng lẻ có những tính chất cá thể của các cá nhân riêng biệt khác nhau. Với các giai đoạn thời gian quá xa, có thể các phản xạ cũng không được giữ lại.

- Trung tâm phản xạ:

• Phản xạ không điều kiện: Là hoạt động phần dưới của hệ thần kinh trung tâm của phản xạ gót chân. Phản xạ đùi bìu là ở tủy sống hay các bộ phận khác của cấu tạo cơ thể sống. Tất cả đều được giải thích với tính chất vô thức và không thể sửa. Mang đến các bản năng chắc chắn sẽ được thực hiện trong hoàn cảnh cụ thể.
• Phản xạ có điều kiện: Là hoạt động của vỏ bán cầu đại não với các ghi nhớ và luyện tập nhuần nhuyễn. Vỏ não là nơi đường liên lạc tạm thời nối kín mạch truyền xung động thần kinh gây phản xạ có điều kiện. Khi đó, các cách thức giải quyết được tiến hành thực hiện nhanh chóng.

- Tác nhân kích thích và bộ phận kích thích:

• Phản xạ không điều kiện: Phản xạ không điều kiện phụ thuộc vào tác nhân kích thích và bộ phận cảm thụ bị kích thích. Có thể nói nó là mối liên kết ràng buộc vĩnh viễn giữa con người và môi trường xung quanh. Với các điều kiện phản ánh của môi trường sẽ là các trả lời tương ứng của cơ thể. Cũng như gắn với đúng các tình huống cụ thể, chính xác thì phản xạ sẽ được thực hiện. Tùy thuộc tính chất của tác nhân kích thích và bộ phận cảm thụ ánh sáng chiếu vào mắt gây co đồng tử, nhưng tiếng động không gây co đồng tử. Ánh sáng chiếu vào da không có phản ứng như vào mắt. Với hoạt động thực hiện không mang đến tác nhân kích thích. Và do đó mà không diễn ra phản xạ không điều kiện.
• Phản xạ có điều kiện: Chỉ phụ thuộc điều kiện xây dựng phản xạ. Với luyện tập cường độ cao trong thời gian dài. Các tình huống càng thường xuyên lặp lại, phản xạ càng được nhớ lâu. Từ đó mà các hành động phản xạ lại luôn theo cách thức quy định.

4. Ví dụ về phản xạ có điều kiện

• Đến mùa đông, mặc đồ ấm để không bị lạnh.
• Khi lưu thông trên đường, gặp đèn đỏ thì dừng lại, còn gặp đèn xanh thì tiếp tục đi.
• Không dại mà chơi đùa với lửa.
• Biết chữ, biết làm toán...
• Biết bật quạt khi trời nóng

5. Ví dụ về phản xạ không điều kiện

• Khi sinh ra đã biết khóc
• Khi gặp lạnh, cơ thể nổi da gà
• Khi nhiệt độ cao, cơ thể bắt đầu chảy mồ hôi
• Khi cần, cơ thể tự động hắt hơi
• Khi chạm vào vật nóng, cơ thể tự động rụt lại tay