Phân biệt triệu chứng của zona và kiến ba khoang trên da

Zona thường xuất hiện dưới dạng các vết phát ban nước thành các cụm chỉ ở một nửa của cơ thể, trong khi nọc độc của kiến ba khoang gây ra các vết mụn nước lớn hoặc nhỏ không đồng đều có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu trên da.

Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang và zona thần kinh (zona, giời leo) là hai loại bệnh da khác nhau, mặc dù chúng có những triệu chứng chung như mụn nước và đau rát, dẫn đến sự nhầm lẫn của nhiều người.

Tiến sĩ, bác sĩ Đặng Thị Ngọc Bích, chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ da tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, đã chia sẻ rằng nhiều người tự chẩn đoán bệnh và sử dụng sai loại thuốc, gây ảnh hưởng đến hiệu quả của điều trị và có thể làm tăng nguy cơ cho bệnh tình trở nên nặng hơn hoặc kéo dài thời gian phục hồi. Các biến chứng có thể gặp phải bao gồm bội nhiễm (nhiễm khuẩn hoặc nấm khác), nhiễm trùng da và sẹo.

Bác sĩ Bích đã chỉ ra những dấu hiệu đặc biệt của từng loại bệnh dựa trên kinh nghiệm của mình.

Bệnh zona thần kinh

Bệnh này do virus gây ra, tác động đến cả da và hệ thần kinh. Ban đầu, người bệnh có thể có các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau nhức, và cảm giác mệt mỏi toàn thân khi virus lây lan theo dây thần kinh. Sau đó, người bệnh có thể cảm thấy ngứa, nóng rát, đau nhức, thậm chí là đau dữ dội theo dây thần kinh ở một hoặc nhiều bên của cơ thể trong khoảng thời gian từ 1 đến 7 ngày. Cảm giác này thường trở nên nặng hơn vào buổi tối.

Ở giai đoạn ban đầu, vùng da bị đau sẽ xuất hiện các đốm đỏ, nhẹ nhàng nhưng lớn hơn mặt da, thường theo dạng dọc theo dây thần kinh ở một bên của cơ thể và dần lan ra hình dạng dải hoặc vệt. Trên bề mặt của các đốm đỏ này có thể thấy những nốt mụn nước nhỏ như đầu đinh.

Sau vài ngày, bệnh zona phát triển vào giai đoạn toàn phát, mụn nước nhỏ bắt đầu phát triển lớn dần, tạo thành hình dạng giống như chùm nho. Những nốt mụn nước có thể kết hợp lại để tạo thành bọng nước. Ban đầu, những nốt mụn nước sẽ căng trước khi dần trở nên chùng lại, chúng có thể trở nên đục hoặc chứa mủ (do vi khuẩn gây nhiễm trùng), và có thể vỡ ra để lại vết thương trên da, sau đó da sẽ bong tróc. Thời gian từ khi xuất hiện mụn nước cho đến khi vết thương lành thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần.

Nổi thương của bệnh zona thường xuất hiện ở một bên cơ thể như mặt, cổ, thân, mông, vùng kín, hoặc đùi... Nếu xuất hiện ở cổ hoặc vai, các nốt mụn nước có thể lan sang các vùng lân cận như cánh tay, cẳng tay, hoặc bàn tay; hoặc nếu xuất hiện ở mông thì có thể lan xuống đùi, cẳng chân, và gót chân.

Người trẻ thường lành tính hơn so với người già hoặc trẻ em, hoặc những người có bệnh nền khi bị tổn thương da. Vùng da bị tổn thương ở người cao tuổi thường nhiều hơn và nghiêm trọng hơn. Các nốt mụn nước hoặc bọng nước có thể gây ra xuất huyết, gây tổn thương cho da, nhiễm trùng, tạo ra sẹo không đẹp và kéo dài thời gian hồi phục.

Hạch thường xuất hiện ở vùng bị tổn thương do bệnh zona. Mức độ đau của bệnh zona có thể đa dạng, từ nhẹ nhàng như cảm giác rát bỏng, nhức nhối tại chỗ, đến nặng hơn như cảm giác châm chích, đau dữ dội, hay cảm giác đau nhức lan rộng từng đợt.

Bệnh viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang thường phổ biến trong mùa mưa và có thể xảy ra rải rác trong suốt năm. Kiến này chứa độc tố pederin (C24H43O9N) có khả năng gây bỏng và viêm da kích ứng. Da có thể tiếp xúc với kiến ba khoang thông qua tiếp xúc với kiến rơi lên cổ, mặt, hoặc cơ thể, hoặc khi kiến rơi vào bồn tắm, bám vào khăn mặt, quần áo... Khi đó, người bệnh vô tình có thể chà xát hoặc dùng tay bắt kiến, làm cho chất pederin tiếp xúc với da, tạo thành tổn thương. Khi mồ hôi tiết ra, độc tố sẽ lan ra theo đường mồ hôi và gây viêm da ngoài vị trí ban đầu.

Tại các vị trí tiếp xúc với kiến, ban đầu chỉ có một hoặc vài đám da đỏ, dài như vết cào xước, hơi phù nề, có kích thước từ vài mm đến vài cm. Sau vài giờ hoặc một ngày, sẽ xuất hiện các nốt mụn nước, bọng nước giữa dát đỏ.

Người bệnh nhẹ thường chỉ cảm thấy ngứa, rát, có một số vết đỏ phát ban kèm theo mụn nước và mụn mủ nhỏ. Sau 3-5 ngày, tổn thương sẽ khô mà không gây ra phỏng nước hoặc bọng mủ. Vảy da sẽ bong ra nhưng để lại các vết thâm kéo dài. Trong trường hợp nặng, thương tổn rộng lớn, các bọng nước và mủ sẽ lan rộng, có thể gây ra trợt loét và hoại tử da.

Vị trí của viêm da thường xuất hiện ở bất kỳ nơi nào, nhưng thường gặp ở các vùng da mở. Mắt bị tổn thương có thể sưng, đỏ, và chảy nước mắt; trong khi ở các vùng khác như nách, bẹn, và vùng kín... có thể gây sưng đau và hạn chế sự di chuyển.

Cảm giác bỏng rát và ngứa là những dấu hiệu đặc trưng của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang. Nếu nhiễm trùng xảy ra, có thể gây ra đau đớn và khó chịu. Trong một số trường hợp, tổn thương có thể lan rộng, dẫn đến đau đớn, sốt, mệt mỏi, và sưng hạch ở cổ, nách hoặc bẹn, tùy thuộc vào vùng bị tổn thương.

Bác sĩ Bích khuyên những người có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trên da như đau rát, mụn nước, sưng phồng, hoặc trợt loét... nên đến gặp chuyên gia da liễu để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Người bệnh không nên tự mua thuốc hoặc áp dụng các phương pháp truyền thống như dùng lá cây, dầu, vôi... để tránh những biến chứng nghiêm trọng hơn.

Cô Anh Thư