Phần cứng máy tính là gì? Các thành phần của phần cứng

Máy tính bao gồm phần cứng và phần mềm, cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động của hệ thống. Vậy phần cứng máy tính cụ thể là gì và nó bao gồm những bộ phận nào? Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của Mytour để tìm hiểu chi tiết nhé! 

Khái niệm phần cứng máy tính là gì?

Phần cứng máy tính bao gồm các bộ phận vật lý của hệ thống máy tính mà bạn có thể nhìn thấy và sờ thấy. Khác với phần mềm - các chương trình và ứng dụng chạy trên máy tính, phần cứng bao gồm các thành phần như bộ xử lý trung tâm, bo mạch chủ, ổ cứng, card đồ hoạ, v.v. Tất cả các thành phần này phối hợp với nhau để tạo nên một hệ thống máy tính hoàn chỉnh, phục vụ cho việc xử lý thông tin, chơi game, làm việc và nhiều nhiệm vụ khác.

Các thành phần cơ bản của phần cứng máy tính bao gồm 

Máy tính có những bộ phận phần cứng thiết yếu như CPU, bo mạch chủ, RAM, ổ cứng,… Dưới đây là thông tin chi tiết về các thành phần này để bạn có cái nhìn rõ hơn. 

CPU 

CPU là phần quan trọng trong phần cứng máy tính, còn được biết đến như “bộ não” của máy tính. Nó thực hiện và giải mã các lệnh từ phần mềm, bao gồm các phép toán cơ bản như cộng, trừ, nhân, chia và các phép toán logic như AND, OR, NOT. CPU cũng quản lý và điều khiển các thiết bị ngoại vi như bàn phím, chuột, màn hình, máy in,… 

CPU không chỉ điều phối và quản lý tài nguyên hệ thống mà còn đảm bảo các chương trình và tiến trình hoạt động trơn tru, ngăn ngừa xung đột. Ngoài ra, CPU còn điều khiển và quản lý bộ nhớ, bao gồm RAM và bộ nhớ đệm, đồng thời xử lý các tín hiệu khẩn cấp từ phần cứng hoặc phần mềm để máy tính có thể phản ứng kịp thời. 

Bo mạch chủ 

Bo mạch chủ là phần cứng quan trọng trong phần cứng máy tính, đóng vai trò như nền tảng kết nối toàn bộ các bộ phận khác nhau của máy tính. Nó liên kết các thành phần như CPU, RAM, ổ cứng, và card đồ hoạ. Bo mạch chủ cũng phân phối điện năng từ nguồn điện đến các thành phần khác thông qua các kết nối và mạch điện. Ngoài ra, bo mạch chủ còn chứa BIOS/UEFI, phần mềm cơ bản để khởi động máy tính và cung cấp các thiết lập hệ thống. Các thành phần chính trên bo mạch chủ bao gồm: 

• Socket CPU: Vị trí gắn CPU, cần phù hợp với loại socket của CPU, ví dụ như socket LGA1151 cho Intel hoặc AM4 cho AMD. 
• Khe RAM: Vị trí cắm các thanh RAM, số lượng và loại khe cắm phụ thuộc vào bo mạch chủ. 
• Chipset: Trung tâm điều khiển kết nối và quản lý giao tiếp giữa CPU, RAM và các phần cứng máy tính khác. Chipset thường gồm Northbridge và Southbridge, hoặc một chipset đơn trong các thiết kế hiện đại.  
• Khe cắm mở rộng: Các khe PCle để gắn card đồ hoạ, card âm thanh, card mạng, và các thiết bị mở rộng khác. 
• Cổng kết nối: Bo mạch chủ có nhiều cổng kết nối như USB, Ethernet, audio, và các cổng khác để kết nối với các thiết bị ngoại vi.
• Cổng SATA và M.2: Kết nối cho ổ cứng, ổ SSD và các thiết bị lưu trữ khác.
• Bộ điều khiển nguồn: Các kết nối 24-pin ATX chính và 4/8-pin cho CPU cung cấp điện năng cho bo mạch chủ. 

RAM 

RAM là một phần cứng máy tính quan trọng, hoạt động như bộ nhớ tạm thời giúp máy tính lưu trữ và truy cập dữ liệu một cách nhanh chóng trong quá trình hoạt động. RAM giữ dữ liệu mà CPU cần truy cập nhanh để tăng cường tốc độ xử lý và hiệu suất của máy tính. Nó còn cung cấp không gian cho nhiều ứng dụng và chương trình chạy đồng thời mà không làm giảm hiệu suất máy tính. 

Dung lượng RAM được đo bằng GB, và lượng RAM cần thiết phụ thuộc vào nhu cầu của người dùng. Ví dụ, 8 GB RAM thường đủ cho nhu cầu sử dụng cơ bản, trong khi 16 GB hoặc nhiều hơn có thể cần thiết cho các ứng dụng yêu cầu cao hoặc game. Tốc độ RAM được đo bằng MHz, ảnh hưởng đến tốc độ truyền dữ liệu giữa RAM và CPU. Tốc độ RAM cao hơn thường dẫn đến hiệu suất tốt hơn. Thời gian trễ của RAM, hay CAS latency, cũng là một yếu tố quan trọng, với thời gian trễ thấp hơn cho thấy RAM có hiệu suất tốt hơn. 

Ổ cứng 

Ổ cứng là một phần cứng máy tính thiết yếu, đóng vai trò lưu trữ hệ điều hành, phần mềm, tài liệu và các dữ liệu quan trọng khác. Hiện nay, có ba loại ổ cứng chính mà bạn có thể chọn, bao gồm: 

Ổ cứng HDD (Hard Disk Drive)

Ổ cứng SSD (Solid State Drive)

Ổ cứng SSD là một phần cứng máy tính hiện đại sử dụng bộ nhớ flash để lưu trữ dữ liệu mà không cần các bộ phận cơ học chuyển động. SSD cung cấp tốc độ truyền dữ liệu vượt trội so với HDD, với tốc độ đọc/ghi có thể lên tới hàng nghìn MB/s. Ngoài ra, SSD còn có độ bền cao, tiêu thụ điện năng thấp và không bị ảnh hưởng bởi va đập cơ học. 

Ổ cứng SSHD

Ổ cứng SSHD là sự kết hợp giữa ổ cứng HDD truyền thống và một phần bộ nhớ flash SSD nhỏ. Các dữ liệu thường xuyên được lưu trữ trên phần SSD, giúp cải thiện tốc độ truy cập. SSHD mang đến sự cân bằng giữa dung lượng lưu trữ rộng và tốc độ nhanh hơn so với HDD thông thường. 

Màn hình 

Màn hình là một phần cứng máy tính quan trọng, đóng vai trò là thiết bị đầu ra chính để hiển thị hình ảnh và thông tin từ máy tính. Dưới đây là các loại màn hình phổ biến mà bạn có thể gặp: 

• Màn hình LCD: Sử dụng công nghệ tinh thể lỏng với các phân tử được sắp xếp giữa hai lớp kính để điều chỉnh ánh sáng từ đèn nền và tạo ra hình ảnh.
• Màn hình LED: Là phiên bản nâng cấp của màn hình LCD, sử dụng đèn LED làm nguồn sáng nền để cải thiện độ sáng và tiết kiệm năng lượng.  
• Màn hình OLED: Công nghệ này sử dụng diốt hữu cơ phát sáng khi có dòng điện chạy qua, với mỗi pixel tự phát sáng mà không cần đèn nền riêng biệt.
• Màn hình IPS: Một loại màn hình LCD với công nghệ sắp xếp phân tử tinh thể lỏng theo chiều ngang, giúp cải thiện góc nhìn và chất lượng màu sắc.

Màn hình của phần cứng máy tính được đo bằng inch, chỉ kích thước đường chéo của màn hình. Độ phân giải càng cao thì hình ảnh càng sắc nét. Tần số làm mới hình ảnh mỗi giây được đo bằng Hz, tần số cao hơn giúp trải nghiệm mượt mà hơn, đặc biệt quan trọng với game thủ. Độ sáng màn hình được đo bằng nit; màn hình sáng hơn giúp dễ dàng đọc thông tin trong môi trường sáng. Nên chọn màn hình dựa trên nhu cầu sử dụng cụ thể của bạn. 

Bộ nguồn 

Bộ nguồn máy tính là phần quan trọng của phần cứng máy tính, cung cấp năng lượng điện cho các linh kiện như bo mạch chủ, CPU, GPU, ổ cứng, RAM,… Nó chuyển đổi điện năng từ nguồn xoay chiều của lưới điện thành điện năng một chiều để các linh kiện có thể hoạt động. Bộ nguồn cung cấp nhiều mức điện áp khác nhau, phù hợp với từng linh kiện máy tính. 

Ngoài ra, bộ nguồn thường đi kèm với các tính năng bảo vệ như chống quá tải, quá áp, quá dòng và ngắn mạch để bảo vệ các linh kiện khỏi sự cố điện. Một số loại bộ nguồn phổ biến bao gồm bộ nguồn ATX tiêu chuẩn – loại phổ biến nhất, phù hợp với hầu hết các case máy tính tiêu chuẩn ATX, bộ nguồn SFX nhỏ gọn cho các case mini-ITX, và bộ nguồn TFX thường dùng cho máy tính để bàn nhỏ gọn và máy tính doanh nghiệp. 

Case 

Case máy tính, hay còn gọi là vỏ máy tính, là phần phần cứng máy tính dùng để chứa các linh kiện như bo mạch chủ, CPU, RAM, ổ cứng,… Ngoài chức năng bảo vệ các linh kiện bên trong, case còn giúp tối ưu hóa luồng không khí, tản nhiệt và nâng cao thẩm mỹ hệ thống. Khi chọn case, cần đảm bảo tương thích với kích thước bo mạch chủ và kiểm tra kích thước card đồ hoạ mà case hỗ trợ. Case nên có các vị trí lắp quạt làm mát ở phía trước, sau và trên để đảm bảo luồng không khí thông suốt. 

Quạt tản nhiệt 

Quạt tản nhiệt là bộ phận thiết yếu trong máy tính để duy trì nhiệt độ hoạt động ổn định cho các linh kiện bên trong. Có nhiều loại quạt tản nhiệt phổ biến, bao gồm: 

Quạt tản nhiệt CPU: Bao gồm các quạt bằng nhôm hoặc đồng để làm mát CPU, hoặc hệ thống tản nhiệt sử dụng chất lỏng để truyền nhiệt từ CPU đến bộ tản nhiệt, sau đó thải nhiệt ra môi trường nhờ quạt. 

Quạt tản nhiệt case: Được lắp đặt bên trong case – phần cứng máy tính – giúp tạo luồng không khí để làm mát các linh kiện khác như bo mạch chủ, GPU, RAM, ổ cứng.

Quạt tản nhiệt GPU: Card đồ họa thường có quạt tản nhiệt riêng biệt để làm mát, có thể là quạt làm mát bằng không khí hoặc kết hợp với hệ thống làm mát bằng nước.

Quạt PSU: Bộ nguồn máy tính cũng được trang bị quạt tản nhiệt riêng để đảm bảo làm mát hiệu quả cho các linh kiện bên trong bộ nguồn. 

Kích thước của quạt tản nhiệt rất phong phú và được đo bằng vòng/phút. Quạt có tốc độ cao mang lại luồng không khí mạnh mẽ hơn, nhưng cũng có thể tạo ra tiếng ồn lớn hơn. Quạt tản nhiệt là thành phần không thể thiếu để giữ nhiệt độ máy tính ổn định, giúp hệ thống hoạt động trơn tru. Việc lựa chọn và lắp đặt quạt tản nhiệt hợp lý sẽ nâng cao hiệu suất và kéo dài tuổi thọ các linh kiện trong máy tính.

Các linh kiện phần cứng máy tính có thể tùy chọn 

Bên cạnh các thành phần phần cứng thiết yếu như bo mạch chủ, CPU, RAM, ổ cứng, bộ nguồn và case, còn có những linh kiện phần cứng tùy chọn mà người dùng có thể thêm vào để cải thiện hiệu suất hoặc trải nghiệm sử dụng. Dưới đây là những linh kiện phần cứng tùy chọn phổ biến:

Card đồ họa 

Card đồ họa là một phần quan trọng của phần cứng máy tính, chịu trách nhiệm xử lý và hiển thị hình ảnh cùng các hiệu ứng đồ họa, giảm tải cho CPU. Nó mang lại hiệu suất vượt trội cho các trò chơi yêu cầu đồ họa cao, hỗ trợ các công nghệ tiên tiến như ray tracing và thực tế ảo (VR). 

Card đồ họa không chỉ hỗ trợ các ứng dụng đồ họa chuyên nghiệp mà còn được tối ưu hóa cho các tác vụ học máy và trí tuệ nhân tạo. Các thành phần cơ bản của card đồ họa bao gồm:

• GPU: Bộ xử lý chính của card đồ họa, phụ trách toàn bộ công việc xử lý đồ họa.
• VRAM: Bộ nhớ chuyên dụng của card đồ họa, lưu trữ dữ liệu hình ảnh và giúp GPU xử lý nhanh hơn.
• Hệ thống tản nhiệt: Thiết bị làm mát giữ cho GPU hoạt động ở nhiệt độ an toàn.
• Cổng kết nối: Các cổng như HDMI, DisplayPort, DVI và VGA để kết nối với màn hình.

Card âm thanh 

Card âm thanh là một phần quan trọng của phần cứng máy tính, chuyên xử lý âm thanh và cung cấp các tính năng âm thanh nâng cao. Card âm thanh chuyển đổi tín hiệu âm thanh số thành tín hiệu analog để loa hoặc tai nghe có thể phát. Nó cung cấp nhiều cổng kết nối cho các thiết bị âm thanh và hỗ trợ âm thanh vòm, mang lại trải nghiệm âm thanh đa kênh cho các hoạt động như xem phim, chơi game và nghe nhạc. 

Để đảm bảo chất lượng âm thanh tốt nhất, bạn nên chú ý đến độ phân giải âm thanh và tần số lấy mẫu cao. Khi chọn card âm thanh, hãy kiểm tra xem nó có đủ cổng kết nối cần thiết và có hỗ trợ các công nghệ như Dolby Digital, DTS và EAX để nâng cao trải nghiệm âm thanh vòm cũng như các hiệu ứng âm thanh. Lựa chọn card âm thanh phù hợp sẽ giúp bạn có được trải nghiệm âm thanh tuyệt vời nhất.

Card mạng 

Card mạng (NIC) là thành phần phần cứng máy tính cho phép máy tính kết nối với mạng. Nó có thể là một card mở rộng gắn thêm vào bo mạch chủ hoặc đã được tích hợp sẵn trong bo mạch chủ. Card mạng giúp máy tính kết nối với mạng LAN, WAN hoặc Internet bằng cách chuyển đổi dữ liệu từ dạng số thành tín hiệu có thể truyền qua cáp mạng hoặc sóng vô tuyến, và ngược lại. 

Bàn phím 

Bàn phím máy tính là thiết bị ngoại vi quan trọng, giúp người dùng nhập liệu và điều khiển máy tính qua các phím. Có nhiều loại bàn phím như bàn phím cơ, bàn phím màng, bàn phím cao su, và bàn phím không dây. Kích thước của bàn phím cũng rất phong phú, từ kiểu full size đến các phiên bản nhỏ gọn hơn dành cho những ai cần di động hoặc có không gian làm việc hạn chế. 

Để đảm bảo bàn phím luôn hoạt động tốt, người dùng nên thường xuyên vệ sinh bằng cọ mềm hoặc khí nén để loại bỏ bụi bẩn. Tránh đặt bàn phím ở những nơi ẩm ướt hoặc để chất lỏng tràn vào. Nên gõ phím nhẹ nhàng và sử dụng bàn phím trong môi trường có nhiệt độ và độ ẩm phù hợp để tăng cường tuổi thọ của thiết bị. 

Chuột 

Chuột máy tính là thiết bị ngoại vi thuộc phần cứng máy tính cho phép người dùng tương tác với máy tính bằng cách di chuyển con trỏ trên màn hình và thực hiện các thao tác qua các nút bấm. Có nhiều loại chuột như chuột có dây, chuột không dây, và chuột đa chức năng. Những yếu tố cần cân nhắc khi chọn chuột bao gồm: 

• Lựa chọn chuột có ánh sáng LED để phát hiện chuyển động một cách chính xác. 
• Chọn chuột có độ phân giải cao giúp điều khiển con trỏ chính xác hơn và di chuyển mượt mà hơn. 
• Chọn kích thước chuột phù hợp với kích thước bàn tay và cách bạn cầm chuột.
• Lựa chọn kiểu dáng và màu sắc chuột phù hợp với sở thích cá nhân hoặc thiết lập máy tính của bạn.

Mối quan hệ giữa phần cứng và phần mềm máy tính 

Mối liên hệ giữa phần cứng máy tính và phần mềm là nền tảng cho sự hoạt động của máy tính. Để máy tính thực hiện được các nhiệm vụ và chức năng mà người dùng yêu cầu, cả hai thành phần này cần phải phối hợp hoạt động nhịp nhàng với nhau. 

Phần mềm cần phần cứng để thực hiện các chức năng và ngược lại, phần cứng cần phần mềm để hoàn thành các nhiệm vụ cụ thể. Chẳng hạn, khi bạn mở một ứng dụng văn phòng trên máy tính, phần mềm sẽ gửi lệnh đến hệ điều hành, và hệ điều hành sẽ dùng phần cứng như CPU và RAM để thực thi lệnh đó. Hệ điều hành đóng vai trò quan trọng, là cầu nối giữa phần cứng và các ứng dụng. Nó quản lý tài nguyên phần cứng và cung cấp dịch vụ cho các ứng dụng phần mềm. 

Trình điều khiển (driver) là phần mềm thiết yếu giúp hệ điều hành và ứng dụng giao tiếp với phần cứng máy tính cụ thể. Ví dụ, driver của card đồ hoạ cho phép hệ điều hành sử dụng tính năng của card đồ hoạ để hiển thị hình ảnh trên màn hình. Các ứng dụng phần mềm như trình duyệt web, trò chơi hoặc phần mềm đồ hoạ đều cần phần cứng để thực hiện các chức năng của chúng. 

Tóm lại, phần cứng và phần mềm máy tính là hai yếu tố không thể tách rời, phụ thuộc lẫn nhau để hệ thống máy tính hoạt động hiệu quả. Phần mềm điều khiển và khai thác phần cứng để thực hiện các nhiệm vụ, trong khi phần cứng cung cấp nền tảng vật lý cho phần mềm hoạt động.

Tạm Kết 

Trong bài viết này, chúng tôi đã trình bày về phần cứng máy tính và các bộ phận của nó. Hy vọng thông tin này giúp bạn hiểu rõ hơn về máy tính. Đừng quên theo dõi chúng tôi trên fanpage Mytour và kênh Mytour để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị!