Buzz
1. Sân khấu hóa tác phẩm văn học là gì? Câu 1
Nhận xét về sự tương đồng và khác biệt giữa việc đọc tác phẩm trên giấy và trải nghiệm trực tiếp qua video hoặc biểu diễn hoạt cảnh theo hình thức học sinh, như đã mô tả ở cột bên phải trang 30.
Phương pháp giải:
- Chọn một tác phẩm và thực hành đọc trên giấy, sau đó xem (hoặc nghe) trực tiếp.
- Phân biệt và rút ra sự tương đồng và khác biệt.
Lời giải chi tiết:
* Tương đồng: Nội dung của tác phẩm văn học.
* Khác biệt:
- Đọc trên giấy:
+ Tiếp nhận tác phẩm gốc trực tiếp (qua ngôn từ).
+ Thực hiện một hoạt động đọc.
- Xem và nghe trực tiếp:
+ Tiếp nhận tác phẩm đã được chuyển thể theo một hình thức khác (phim, video,...).
+ Thực hiện nhiều hoạt động xem, nghe.
- Biểu diễn hoạt cảnh:
+ Tiếp nhận tác phẩm đã được chuyển thể theo một hình thức khác (hoạt cảnh sân khấu có kèm các đạo cụ).
+ Thực hiện nhiều hoạt động xem, nghe.
1. Sân khấu hóa tác phẩm văn học là gì? Câu 2
So sánh để chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai văn bản được trình bày trong hai cột trang 31 và 32. Từ đó, so sánh sự tương đồng và khác biệt giữa tác phẩm văn học với kịch bản đã chuyển thể từ nó.
Phương pháp giải:
- Đọc lại hai văn bản được trình bày trong hai cột trang 31 và 32.
- Nhận biết và rút ra sự tương đồng và khác biệt.
Lời giải chi tiết:
Sự tương đồng và khác biệt giữa hai văn bản được trình bày trong hai cột trang 31 và 32:
* Tương đồng: Nội dung đoạn trích về lão Hạc bán chó và trò chuyện với ông giáo trong tác phẩm Lão Hạc (Nam Cao).
* Khác biệt:
- Cột trái:
+ Sử dụng ngôn ngữ văn học.
+ Trích từ văn bản gốc và không có sự thay đổi.
- Cột phải:
+ Sử dụng ngôn ngữ kịch.
+ Thêm vào các lượt lời nói, chỉ dẫn hành động của nhân vật. Ví dụ, đoạn bắt chó (thêm lời nói và hành động của thằng Mục).
+ Thay đổi thứ tự của một số sự kiện.
Sự tương đồng và khác biệt giữa tác phẩm văn học và kịch bản đã chuyển thể từ nó:
* Tương đồng: Nội dung tác phẩm văn học.
* Khác biệt:
- Tác phẩm văn học:
+ Sử dụng ngôn ngữ văn học.
+ Trích từ văn bản gốc và không có sự thay đổi.
+ Độ dài được tính bằng số trang giấy.
- Kịch bản chuyển thể:
+ Sử dụng ngôn ngữ điện ảnh.
+ Cần phải tôn trọng tác phẩm văn học, đồng thời phải có sự sáng tạo, đổi mới để thu hút khán giả.
+ Thời lượng phim chỉ khoảng 2 tiếng.
1. Sân khấu hóa tác phẩm văn học là gì? Câu 3
Nhận xét về sự tương đồng và khác biệt giữa việc chỉ đọc đoạn trích truyện Lão Hạc trên giấy (cả hai cột) với việc xem trực tiếp video trích đoạn phim về Lão Hạc.
Phương pháp giải:
- Đọc lại đoạn trích truyện Lão Hạc trên giấy (cả hai cột) trang 31, 32.
- Xem video trích đoạn phim về Lão Hạc.
- Phân biệt và rút ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai hình thức này.
Lời giải chi tiết:
- Tương đồng: Nội dung đoạn về lão Hạc bán chó và trò chuyện với ông giáo trong tác phẩm Lão Hạc (Nam Cao).
- Khác biệt:
+ Đọc đoạn trích truyện: Phương tiện biểu đạt là ngôn từ.
+ Xem video trích đoạn phim: Phương tiện biểu đạt bao gồm ngôn từ, hình ảnh, âm thanh, ánh sáng và khả năng diễn xuất của các diễn viên.
1. Sân khấu hóa tác phẩm văn học: Câu 4
Từ các bài tập đã nêu, hãy đưa ra một số nhận xét tổng quát về ưu điểm và hạn chế của các hình thức sân khấu hóa tác phẩm văn học.
Phương pháp giải:
- Đọc lại các bài tập đã nêu.
- Rút ra nhận xét tổng quát về ưu điểm và hạn chế của các hình thức sân khấu hóa tác phẩm văn học.
Lời giải chi tiết:
- Ưu điểm:
+ Cung cấp cơ hội cho độc giả/xem giả so sánh và cảm nhận sự đa dạng trong cách biểu đạt, từ đó tạo ra góc nhìn cá nhân riêng.
+ Tái hiện lại các tác phẩm văn học nổi tiếng dưới một góc nhìn mới.
+ Bổ sung thêm vào thế giới điện ảnh.
+ Khám phá và phát triển sự sáng tạo của đạo diễn.
+ Sự nổi tiếng của tác phẩm văn học trước đó sẽ là một yếu tố thu hút công chúng khi làm phim.
- Hạn chế:
+ Dễ dẫn đến tranh cãi và so sánh với nguyên tác văn học.
+ Gây áp lực cho những người thực hiện.
+ Không phải tất cả các chi tiết đều có thể được chuyển thể lên màn ảnh, đôi khi là không thể.
+ Có thể biến đổi quá nhiều các tác phẩm văn học.
2. Mục tiêu, yêu cầu và hình thức sân khấu hóa tác phẩm văn học trong trường học: Câu 1
Nêu mục tiêu, yêu cầu và một số hình thức sân khấu hóa tác phẩm văn học. Theo bạn, yêu cầu nào quan trọng nhất? Vì sao?
Phương pháp giải:
- Đọc lại ý 2 phần I trang 33.
- Tập trung vào mục tiêu, yêu cầu và hình thức sân khấu hóa tác phẩm văn học.
Lời giải chi tiết:
- Mục tiêu:
+ Học sinh hiểu và tiếp cận tác phẩm văn học qua một phương tiện khác nhằm mở rộng cách hiểu và khám phá về tác phẩm.
+ Học sinh trở thành người chủ động trong việc tiếp cận tác phẩm, tạo ra một cách giao tiếp mới giữa người đọc và tác phẩm văn học.
+ Thúc đẩy tình yêu và sự ham muốn khám phá tác phẩm văn học, cải thiện kết quả học tập và phát triển năng lực sáng tạo, hợp tác, làm việc nhóm và ngôn ngữ.
- Yêu cầu:
+ Trung thành với nội dung và tư tưởng của tác phẩm văn học (quan trọng nhất vì kịch bản sân khấu không được thay đổi tác phẩm thành một sản phẩm khác, không phản ánh đúng nội dung chính và tư tưởng của tác phẩm gốc).
+ Đảm bảo đáp ứng được yêu cầu của ngôn ngữ sân khấu, tính thẩm mỹ, tính giáo dục và phù hợp với tâm lý của học sinh.
+ Phát huy tính sáng tạo trong việc chuyển đổi từ ngôn ngữ văn bản viết sang ngôn ngữ sân khấu; từ kịch bản văn học đến đạo diễn, thể hiện kịch bản trên sân khấu qua hoạt động biểu diễn của diễn viên.
+ Ưu tiên cho những tác phẩm văn học có trong chương trình giáo dục và sách giáo khoa của các cấp học.
+ Trong trường hợp có sẵn kịch bản văn học, việc sân khấu hóa tập trung vào việc lựa chọn cảnh, màn diễn và tập luyện để biểu diễn trên sân khấu.
3. Những điểm cần khai thác từ văn học khi chuyển thể thành sân khấu Câu 1
Tại sao tác phẩm văn học thích hợp cho việc chuyển thể thành sân khấu? Hãy chỉ ra một điểm nổi bật từ những đặc điểm đó.
Phương pháp giải:
- Đọc lại những điểm đặc biệt của tác phẩm văn học cho việc chuyển thể thành sân khấu ở phần 3 trong phần I trang 35
- Tìm lại phần 3, lấy ví dụ và phân tích
Lời giải chi tiết:
-Đặc điểm của tác phẩm văn học phù hợp cho việc chuyển thể thành sân khấu:
+ Tác phẩm văn học là một bức tranh sống động về cuộc sống, con người. Trong các tác phẩm tự sự có câu chuyện, sự kiện và những mâu thuẫn, xung đột,... rất giàu kịch tính. Điều này làm cho việc chuyển thể thành sân khấu trở nên thuận lợi.
+ Câu chuyện trong tác phẩm văn học thường xảy ra trong một bối cảnh, không gian và thời gian cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái hiện bối cảnh trên sân khấu.
+ Nhân vật trong tác phẩm văn học, đặc biệt là với các tác phẩm tự sự và kịch, được xây dựng sống động với ngoại hình, tâm lý, suy nghĩ, cảm xúc, lời nói và hành động,... Bên cạnh cốt truyện, nhân vật là một trong hai yếu tố chính để xây dựng kịch bản văn học.
+ Ngoài lời thoại của các nhân vật (đối thoại, độc thoại), tác phẩm văn học còn có lời của người kể chuyện. Điều này giúp người xem hình dung được bối cảnh, tiến trình câu chuyện.
+ Ngôn ngữ thơ gợi cảm, giàu hình ảnh và âm nhạc, là tài liệu để biểu diễn thơ trên sân khấu với các hình thức đọc thơ, ngâm thơ trên nền nhạc; ngâm thơ, đọc thơ kết hợp với hình ảnh tạo ra sự kết hợp giữa ngôn từ và các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.
- Điểm nổi bật: Ngoài lời thoại của các nhân vật (đối thoại, độc thoại), tác phẩm văn học còn có lời của người kể chuyện. Điều này giúp người biên kịch, đạo diễn hình dung và đưa ra các hướng dẫn về bối cảnh, trang phục, đạo cụ, lời thoại và hành động của nhân vật,… trên sân khấu.
3. Những điểm cần khai thác từ tác phẩm văn học khi chuyển thể thành sân khấu Câu 2
Tại sao cần ưu tiên chuyển thể thành sân khấu các tác phẩm văn học có trong chương trình học của em?
Phương pháp giải:
Chỉ ra lý do cần ưu tiên chuyển thể thành sân khấu các tác phẩm văn học trong chương trình học
Lời giải chi tiết:
Cần ưu tiên chuyển thể thành sân khấu các tác phẩm văn học trong chương trình học nhằm hỗ trợ, bổ sung cho việc đọc hiểu văn bản tác phẩm trong phần chính của chương trình học.
4. Ngôn ngữ và hình thức của kịch bản sân khấu Câu 1
Nêu một số điểm đặc biệt về hình thức và ngôn ngữ của kịch bản văn học.
Phương pháp giải:
- Tìm hiểu lại thông tin về hình thức và ngôn ngữ của kịch bản văn học ở mục 4 trang 38, 42
- Tập trung vào những đặc điểm về hình thức và ngôn ngữ của kịch bản văn học.
Lời giải chi tiết:
Đặc điểm về hình thức và ngôn ngữ của kịch bản văn học:
- Ngôn ngữ trong kịch bản văn học chủ yếu là lời thoại (đối thoại, độc thoại) và các chỉ dẫn về bối cảnh;...
- Hình thức của kịch bản sân khấu:
+ Tên hồi, cảnh, lớp của mỗi vở diễn.
+ Nhân vật (thường được viết chữ in hoa).
+ Lời thoại (nói, hát,...) kèm theo mỗi nhân vật.
+ Chỉ dẫn bối cảnh và hoạt động của nhân vật.
+ Tiếng đế của khán giả.
4. Ngôn ngữ và hình thức của kịch bản sân khấu Câu 2
Hình thức và ngôn ngữ của kịch bản văn học khác biệt như thế nào so với văn bản truyện, thơ, ký ức?
Phương pháp giải:
- So sánh về hình thức và ngôn ngữ của kịch bản văn học và các loại văn bản khác như truyện, thơ, ký ức
- Phân tích sự khác biệt giữa hai loại văn bản.
Lời giải chi tiết:
Ngôn ngữ của kịch bản văn học thể hiện chủ yếu qua lời thoại và hành động của nhân vật; qua lời thoại và chỉ dẫn hành động mà thể hiện suy nghĩ, thế giới nội tâm của nhân vật; không có ngôn ngữ kể và miêu tả như trong các văn bản văn học (truyện, thơ, ký ức,...). Những chỉ dẫn về bối cảnh nhằm giúp các nhân vật hoạt động theo kịch bản và để trang trí sân khấu, tạo không gian cho các nhân vật xuất hiện.
4. Ngôn ngữ và hình thức của kịch bản sân khấu Câu 3
Trích đoạn kịch bản văn học từ tác phẩm có trong Chương trình và sách giáo khoa Ngữ văn.
Phương pháp giải:
- Tìm đoạn kịch bản văn học từ tác phẩm có trong Chương trình và sách giáo khoa Ngữ văn.
Lời giải chi tiết:
NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
(Chuyển thể từ truyện Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ)
(Trích)
MÀN I
BIỂN NAM HẢI
Vũ Nương, Phan Lang
Ở Nam Hải, tại yến tiệc của Linh Phi.
(Âm nhạc vui tươi, ánh sáng xanh huyền ảo).
Vũ Nương (ngồi nhìn các cung nữ múa hát, ánh mắt xa xăm)
(Cung nữ múa hát, quần áo thướt tha xoay theo điệu nhạc. Yến tiệc kết thúc).
Vũ Nương (tiến về phía Phan Lang): - Tôi với ông là người cùng làng, không gặp chẳng bao lâu mà đã quên mặt nhau rồi ư?
Phan Lang (ngạc nhiên): - Nương tử có phải người Nam Xương, một năm trước đã gieo mình xuống Hoàng Giang tự tử không?
Vũ Nương: - Chính là tôi!
Phan Lang: - Chẳng hay nương tử có nỗi lòng phiền muộn chi, sao lại chọn con đường tự tận? Chốn Nam Hải xa xôi cách trở, âu cũng đã tròn một năm, nàng há lại không tưởng nhớ đến quê hương ư?
Vũ Nương (buồn rầu, ánh mắt đau khổ nhưng quả quyết): - Tôi nhất quyết rồi, nỗi oan này chẳng bao giờ được rửa sạch, tôi không thể trở về. Tôi thà gửi hình ẩn bóng ở chốn làng mây cung nước này, chứ chẳng còn mặt mũi mà trở lại quê hương. Không! Tôi sẽ không quay về nơi ấy nữa…!
Phan Lang (gạn hỏi): - Nương tử hãy kể cho tôi nghe nỗi oan của nàng được không?
Vũ Nương (cúi mặt, rồi lại ngước nhìn lên, hướng mắt về phía xa xăm, hồi tưởng lại quá khứ): - Tôi vốn không muốn nhớ về chuyện cũ đau lòng ấy, nhưng vì ông là chốn thân tình, tôi sẽ kể.... (im lặng trầm tư) … Nhiều năm về trước…
(Sân khấu phun ra làn khói trắng huyền ảo, âm nhạc da diết, ánh sáng yếu dần rồi tắt).
