Phân tích 7 câu thơ đầu trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Dàn ý + 5 bài văn mẫu hay nhất

Việc phân tích 7 câu thơ đầu trong bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi mang đến 5 bài văn mẫu cùng hướng dẫn chi tiết. Điều này giúp các bạn học sinh lựa chọn cách tiếp cận và phát triển một phong cách văn phong phù hợp với bản thân.

Phân tích 7 câu đầu của bài thơ Đất nước được viết một cách rất sáng tạo và dễ hiểu, có thể tự học để mở rộng kiến thức và cải thiện kỹ năng trong môn Ngữ văn. Đồng thời, việc này cũng giúp chuẩn bị tốt hơn cho các em trong quá trình học tập.

Dàn ý phân tích 7 câu đầu của bài thơ Đất nước

1. Mở đầu

- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

- Trích đoạn thơ (7 câu thơ đầu)

2. Phần chính

- Giới thiệu về nội dung của bảy câu thơ (nỗi nhớ của người ly biệt trước mùa thu tại Hà Nội).

- Hai câu đầu: Mùa thu và nỗi nhớ

- Mô tả không gian mát của trời thu, sự hồn nhiên của sông núi được thể hiện.

- Hồi tưởng về mùa thu ở Hà Nội

- Tác giả nhớ lại quá khứ mùa thu và cảm nhận sự thay đổi của Hà Nội.

- Sự quyết tâm của chàng trai Hà Nội ra đi

- Mô tả quyết tâm của những chàng trai Hà Nội rời đi và chút lưu luyến còn lại trong lòng.

=> Mặc dù nói ra rằng họ sẽ đi mà không nhớ nhung, nhưng thực tế trong lòng họ lại đầy những cảm xúc mâu thuẫn và rối ren. Đây là tâm trạng chung của thanh niên trí thức khi rời bỏ vào mùa thu năm ấy.

- Tổng kết:

- Bài thơ thể hiện tình yêu mùa thu sâu đậm của tác giả

3. Phần kết

- Tình yêu sâu đậm của nhà thơ đối với quê hương được thể hiện qua bức tranh về mùa thu Hà Nội và ký ức đong đầy nỗi nhớ.

Phân tích 2 khổ thơ đầu Đất nước - Mẫu 1

“Việt Nam đất nước ta ơi
Bát ngát biển lúa dẫu trời đẹp hơn
Cánh cò lả đảo vút bay
Mây vờn che đỉnh Trường Sơn bình minh chiều tà”

Những dòng thơ trên ca tụng vẻ đẹp của quê hương. Viết về đất nước là nguồn cảm hứng bất tận của nhiều nhà thơ, và bài thơ “Đất Nước” của Nguyễn Đình Thi không thể không được nhắc đến. Trong bảy câu đầu, tác giả tạo ra bức tranh mùa thu Hà Nội đầy hoài niệm.

“Đất Nước” là một tác phẩm thi ca xuất sắc, phản ánh rõ hồn thơ của Nguyễn Đình Thi. Bài thơ này được sáng tác từ hai bài thơ “Sáng mát trong như sáng năm xưa” (1948) và Đêm mít tinh (1949), hoàn thành vào năm 1955 và được đưa vào tập “Người chiến sĩ” (1956). Chủ đề chính của tác phẩm là tình yêu và tự hào về đất nước, quê hương.

Bài thơ mở đầu bằng những cảm xúc hoài niệm về mùa thu ở Hà Nội:

“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Giữa hương cốm mới mùa thu về
Tôi nhớ những ngày thu đã qua”

Mùa thu trong tâm tư của thi nhân nổi lên vẻ đẹp nhưng cũng buồn bã. Hơi gió mùa thu nhẹ nhàng làm mát lòng người, mang lại sự nhẹ nhàng và thoải mái. Từ “mát trong” đã vẽ nên gam màu thu, không khí thu và tinh thần thu của đất nước. Thông qua so sánh tu từ ở câu thơ “Sáng mát trong như sáng năm xưa”, nhà thơ nhấn mạnh rằng dù có trải qua bao mùa thu, đất nước vẫn giữ nguyên vẻ đẹp, vẻ trong trẻo như vậy. Câu thơ thứ hai tôn vinh nét đặc trưng của mùa thu Hà Nội, “hương cốm mới”. Tác giả nhớ về món quà thanh nhã của quê nhà. Nhắc đến hình ảnh cốm, cũng như Thạch Lam từng viết: “Cốm là một món quà đặc biệt của đất nước, là sản phẩm của những cánh đồng lúa rộng mạnh, mang hương vị của sự giản dị, mộc mạc và trong trẻo của quê hương nội địa.” Tuy nhiên, dường như tất cả chỉ còn là những ký ức đẹp in sâu trong lòng người. Thông qua những dòng thơ, độc giả có thể cảm nhận được nỗi tiếc nuối của tác giả. Không chỉ vậy, đọc giả cũng có thể nhìn thấy tình yêu sâu đậm của Nguyễn Đình Thi đối với thiên nhiên.

Tiếp tục trong những dòng thơ tiếp theo, tác giả nhắc lại nỗi nhớ về những ngày thu xa xưa ở Hà Nội:

“Tôi nhớ những ngày thu đã qua
Bình minh chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những con phố dài xao xác trong làn sương sớm”

“Tôi nhớ những ngày thu đã qua” là những ngày thu mà tác giả đã phải xa rời. Nhà thơ rời xa vì một lý tưởng cao cả, vì tự do và độc lập cho dân tộc. Cuộc chia ly ấy đã ghi lại trong lòng tác giả những nỗi nhớ đậm đà. Tác giả nhớ đến hơi lạnh của sớm thu, làn gió se lạnh hiu quạnh. Lúc ấy, mọi thứ còn nhẹ nhàng, khiến cho trái tim cảm động. Trong cái se lạnh của mùa thu, còn có tiếng “xao xác” của lá. Tất cả đã đưa nhà thơ đến với những nỗi nhớ sâu sắc về mùa thu ở Hà Nội. Với tác giả, mùa thu ở Hà Nội mãi là những kỷ niệm đẹp nhất trong tâm trí. Không chỉ Nguyễn Đình Thi viết về mùa thu, nhà thơ Hữu Thỉnh cũng đã từng có cảm xúc như “Sương chùng chình qua ngõ/ Hình như thu đã về”. Mùa thu luôn để lại cho con người biết bao cảm xúc. Với những hình ảnh thơ quen thuộc, Nguyễn Đình Thi đã để lại trong lòng độc giả cái hồn thu đặc trưng của Hà Nội. Chắc chắn chỉ có người mang trong mình tình yêu sâu đậm với quê hương mới có thể sáng tác những dòng thơ dạt dào cảm xúc như vậy.

Hai dòng thơ cuối thể hiện chân thành tâm trạng của người ra đi:

“Người ra đi bước không quay lại
Sau lưng, nắng lá rơi nặng trời”

“Người ra đi” là những người đáp ứng tiếng gọi cao cả của Tổ quốc tham gia cuộc chiến. Họ ra đi để bảo vệ non sông, đất nước, và để bảo vệ những điều tươi đẹp nhất ở Hà Nội, bỏ lại sau lưng mùa thu và gia đình. Cụm từ “không quay lại” thể hiện quyết tâm ra đi mạnh mẽ, không lưu luyến. Họ ra đi với lòng trung thành và sự sẵn lòng hi sinh cho đất nước.

Đoạn thơ trên là một ví dụ tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Đình Thi. Bằng sự tài năng của mình trong việc sử dụng từ ngữ kết hợp với dòng thơ chân thành và sâu lắng, tác giả đã vẽ nên bức tranh mùa thu trong kí ức. Bức tranh thu đẹp nhưng mang theo nỗi buồn. Thông qua đó, độc giả có thể cảm nhận được tình yêu chân thành của tác giả dành cho quê hương, đất nước.

Phân tích 7 câu đầu bài Đất nước - Mẫu 2

Thu Hà Nội, hồn thu Thăng Long đã từng đọng lại trong lòng người từ bao giờ. Dáng liễu Cổ Ngư, tiếng chuông chùa Trấn Vũ, 'mặt gương Tây Hồ', màu vàng của 'hồn thu thảo', ánh trăng thu Cổ thành - tất cả hóa thành một phần tâm hồn của chúng ta:

'Trăng ơi đừng rời xa Kinh Thành
Hồn cố đô vẫn bình yên như xưa'
(Trăng Kinh thành)

Thu Hà Nội tuyệt vời, một vẻ đẹp mơ màng, thơ mộng mang hơi hương bâng khuâng. Mùa thu lưu lại trong thơ Nguyễn Đình Thi từ nửa thế kỉ trước vẫn còn vương vấn trong tâm trí của chúng ta:

'Sáng mát như sáng xưa ấy
Gió mùa thu mang hương cốm mới
Nhớ những ngày thu đã xa
Bình minh lạnh lẽo trong Hà Nội
Những con phố dài xao xác trong sương mù
Người ra đi không nhìn lại
Sau lưng, nắng lá rơi ươm đầy'

Đoạn thơ tạo ra hình ảnh một mùa thu Hà Nội trong tâm trí 'người ra đi' - những người đại diện cho thế hệ mới. Cảm xúc hiện tại của mùa thu kết hợp với kí ức 'nhớ' về những ngày thu đã qua, một mùa thu biệt ly với Kinh thành hàng nghìn năm. Hai dòng thơ mở đầu bài 'Đất nước' của Nguyễn Đình Thi chứa đựng sự xúc động về tâm hồn thi sĩ của đất nước:

'Như sáng trong mát như xưa
Gió thu thổi hương cốm mới”

Buổi sáng mùa thu, cảm giác không khí trong lành, bầu trời xanh ngắt, không một gợn mây, thoáng đãng, mênh mông, bao la như thuở xưa. Gió thu nhè nhẹ thổi mát lòng người, ai cũng cảm thấy thảnh thơi, nhẹ nhàng, lâng lâng. Hai từ 'mát trong” như vẻ đẹp của sắc thu, khí thu và hồn thu muôn đời của đất nước. Câu thơ so sánh gợi cảm: 'Như sáng trong mát như xưa”. Đất nước trải qua những năm chiến tranh, bao mùa thu trôi qua, nhưng vẫn “mát trong”, vẫn đẹp như thế! Đất nước bền vững muôn đời nên thu vẫn đẹp muôn đời.

Câu thơ thứ hai nói lên hương thu của đất nước: “hương cốm mới”. Gió thu thổi qua những cánh đồng, mang theo hương 'lúa nếp thơm ngát”, “hương cốm mới” phả vào lòng người, ủ ấp hồn người cái hương quyến rũ, đậm đà của quê hương. Câu thơ cho thấy chất tài hoa, chất Hà Nội trong hồn thơ. Có lẽ lần đầu tiên 'hương cốm mới' hiện diện trong thơ? Trong văn xuôi, đã có những bài viết rất thơ về cốm Hà Nội. Cốm là 'thức quà riêng của đất nước”, là “thức quà thanh nhã và tinh khiết'. Trong cốm có 'mùi thơm của lúa mới, của hoa cỏ dại; màu xanh của cốm, tươi mát của lá non và ngọt của cốm, dịu dàng thanh đạm của thảo mộc”...

Với tác giả, trong những năm đất nước bị chia cắt, cùng với nỗi buồn của kẻ xa xứ là nỗi nhớ Bắc Việt, nhớ Hà Nội - quê mẹ. Suốt đêm ngày, nỗi thương nhớ như dây kéo dài, thành “Thương nhớ mười hai”. Mùa thu chớm đến, ông ao ước 'Không biết đến bao giờ mới lại được nghe hơi may về với hoa vàng'? Ông khắc khoải tự hỏi: 'Mà ở đâu đây có cái hương thơm gì mà dìu dịu thế?'. Ông nhớ khôn nguôi 'hương lúa ba giăng”. Ông nhớ day dứt cái vị “thơm ngọt của chuối trứng”. Quân thù nào có thể chia cắt được đất nước, có thể làm vơi cạn, khô kiệt được nỗi nhớ ấy? Qua đó, ta cảm nhận được “hương cốm mới” trên trang văn, trong thơ là nét đẹp của mùa thu đất nước, là hồn thu mến yêu.

Ba câu thơ tiếp theo nhắc lại nỗi nhớ 'những ngày thu đã xa” buổi đầu thu 'trong lòng Hà Nội”. Cảm xúc dồn nén, hoài niệm rung lên như dây tơ của cây nguyệt cầm với bao man mác:

'Nhớ những ngày thu xa xưa
Bình minh lạnh lẽo trong lòng Hà Nội
Những con phố dài rợp lá vàng'

'Những ngày thu đã xa” là những ngày thu rời xa Hà Nội, ra đi vì nghĩa lớn, vì đất nước và dân tộc thân yêu. Sự ra đi ấy đã để lại trong lòng nhà thơ biết bao nỗi nhớ. 'Nhớ” cái 'bình minh lạnh lẽo” buổi đầu thu, cái lạnh se sắt của gió thu hiu hiu. Hai chữ 'bình minh lạnh lẽo” rất tinh tế trong gợi tả và biểu cảm, vừa diễn tả cái lạnh của buổi sớm đầu thu, vừa thể hiện chất xúc giác trong cảm nhận. Trong hơi may lành lạnh còn có âm thanh 'xao xác' của lá thu bay trong gió, nhẹ nhàng rơi trên những con phố dài của Hà Nội. Từ lời 'xao xác” là tiếng thu, của lá vàng rơi, của những nhánh cây khẽ rung mình trong hơi may 'lạnh lẽo” mà thi sĩ Xuân Diệu đã từng cảm thấy:

''Những cánh lá run rung trong gió
Những cành cây khô gầy mảnh mai'
(Đây là mùa thu)

Mùa thu xưa trong thơ, mùa thu Hà Nội chứa đựng bao nỗi buồn man mác, bâng khuâng. Thoáng buồn trong 'xao xác hơi may” của lá thu bay, của “mái buồn nghe sấu rụng”. Chỉ với vài nét vẽ, một vài chi tiết nghệ thuật về những ngày thu Hà Nội 'những ngày thu đã xa”, trong đó có cái 'bình minh lạnh lẽo” của heo may cảm nhận, có cái 'xao xác” của lá thu bay nghe thấy, Nguyễn Đình Thi đã để lại trong lòng mỗi chúng ta cái hồn thu Kinh thành văn hiến ngàn năm. Phải là người tài hoa, mang tình yêu sâu đậm đối với Hà Nội mới viết được những dòng thơ hàm súc, đẹp mà buồn như thế. Đoạn thơ ấy đã được khơi nguồn cảm hứng từ bài thơ 'Sáng mát trong như sáng năm xưa' (1948), hoài niệm trào dâng, đồng hiện trong một không gian nghệ thuật và thời gian nghệ thuật đầy ấn tượng:

'Cỏ mòn vẫn thơm bước chân em
Gió thu mang hương Hà Nội
Những con phố dài rợp lá vàng
Nắng soi đường vắng
Lối ra cũ lá rụng đầy”

Hai câu cuối thể hiện tâm trạng người ra đi từ ngày thu ấy. Giọng thơ buồn lặng:

'Người đi không quay lại
Sau lưng thềm, nắng lá rơi phủ kín'.

'Người ra đi” theo tiếng gọi của non sông, “lên chiến trường?”. 'Người ra đi mang theo bao kỷ niệm về mùa thu Hà Nội'. “Hương cốm mới”, cái 'chớm lạnh' trong 'hơi may' buổi đầu thu, cái 'xao xác' của lá me, lá sấu bay trong “những con phố dài' Hà Nội đã trở thành hành trang, đã trở thành kỷ niệm sâu sắc, thân thiết. “Người ra đi' ôm 'chí nhớn' của một 'li khách' với quyết tâm “đầu không quay lại!”. Câu thơ 'Sau lưng thềm, nắng lá rơi phủ kín' là một câu thơ hay. Có màu vàng nhạt của nắng thu, có sắc vàng tươi của lá thu đã 'rơi phủ kín”, đã lan tỏa trên thềm phố. Câu thơ chứa đầy tâm trạng. Tác giả đã lấy ngoại cảnh, lấy nắng thu, lá thu để gợi tả tình lưu luyến. Ra đi với quyết tâm 'đầu không quay lại” nhưng vẫn cảm nhận được 'Sau lưng thềm, nắng lá rơi phủ kín” với bao tình lưu luyến, nhớ thương. Vì thế, trải qua bao năm tháng, bao mùa thu trôi qua, đến 'mùa thu nay...', “tôi đứng vui nghe giữa núi đồi' mà vẫn bâng khuâng 'nhớ những ngày thu đã xa”. Nhớ thu xa cũng là nhớ Hà Nội, nhớ ngày giã biệt ra đi... Mọi cuộc lên đường đều đáng nhớ. Quên sao được Đông Đô - Thăng Long - Hà Nội mến yêu! Quên sao được Hồ Tây, Hồ Gươm, chợ Đồng Xuân, Ô Chợ Dừa... 'đi học về qua luôn hát vui ca”. Người chiến sĩ từ mọi chiến trường mà nhớ về Hà Nội với tất cả niềm yêu thương tự hào:

- 'Từ thuở mang gươm đi giữ nước
Nghìn năm thương nhớ đất Thăng Long”
(Huỳnh Văn Nghệ)

- 'Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
(Quang Dũng)

- 'Nhớ đêm rời bỏ, trời chiến lửa”
Cả Thủ đô khói lửa bao trùm sau lưng...”
(Chính Hữu)

Đoạn thơ trên là phần đầu của bài thơ 'Đất nước”, một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Nguyễn Đình Thi. Nó thể hiện phong cách nghệ thuật đặc trưng của tác giả, với cảm xúc sâu lắng, hình ảnh tinh tế và ngôn từ uyển chuyển. Chi tiết nghệ thuật trong bài thơ tạo nên bức tranh đẹp và buồn của mùa thu Hà Nội, với sự “rời bỏ” của mùa thu, nét đẹp buồn của nó, vẫn mãi là hồn thu bất diệt của quê hương. Một mùa thu với cái lạnh của gió đầu mùa, với sự “xao xác” của lá thu rơi, và với hương thơm “cốm mới” được gió thu mang đến và lan tỏa trong không gian, thấm sâu vào lòng người. Màu vàng rực rỡ của nắng, của lá thu rơi đầy thềm... tất cả làm cho con tim chúng ta xao xuyến mãi mãi.

Thơ đích thực làm phong phú và cao quý tinh thần. Đoạn thơ của Nguyễn Đình Thi truyền đạt tình yêu đẹp: yêu Hà Nội mến yêu!

Phân tích 7 câu đầu của bài thơ 'Đất nước' - Mẫu 3

Thường thì, nhiều bài thơ hay được sáng tác một cách nhanh chóng, dường như là “thiên tài”. Tuy nhiên, cũng có những bài thơ được chăm chút kỹ lưỡng khi hoàn thành nhưng không nhất thiết đã đem lại sự hài lòng cho tác giả, đặc biệt là về mặt cảm xúc và cấu trúc. 'Đất nước' của Nguyễn Đình Thi có thể là một trường hợp ngoại lệ. Nó đã được viết từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (năm 1948, 1949) và hoàn thiện khi cuộc kháng chiến này kết thúc (năm 1955). Điều này chứng tỏ rằng, không chỉ là tài năng của nhà thơ mà còn là thành công của tác phẩm, được tạo ra từ những cảm xúc, suy nghĩ sâu sắc của Nguyễn Đình Thi về một đề tài lớn lao: Đất Nước!

Mở đầu bài thơ là cảm xúc trong sáng một ngày thu, hồi ức về Hà Nội :

Sáng mát trong như sáng xưa
Gió thu thổi hương cốm mới

Đó là ấn tượng về một mùa thu Hà Nội: không khí mát mẻ, gió nhẹ thổi và hương thơm của cốm mới. Câu thơ mô tả cả không gian, màu sắc và mùi vị, “kết hợp” cả quá khứ và hiện tại, xen kẽ hình ảnh thực tế và ký ức.

Hương cốm mới là nét đặc trưng của mùa thu Hà Nội. Dường như nó là tổng hòa của tất cả mùi vị của đất trời, cây cỏ mùa thu ở Hà Nội. Thạch Lam đã viết về cốm, món quà đặc biệt của mùa thu Hà Nội:

Hương vị của hàng nghìn hoa cỏ là sự kết hợp của cánh đồng mênh mông xanh, mang theo hương vị đơn giản, tinh khiết của vùng quê.

Sau này, hương cốm cũng được gợi nhớ trong bài hát của Trịnh Công Sơn (Nhớ mùa thu Hà Nội) cùng với cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ… tạo nên bức tranh thanh tao, hồi tưởng về mùa thu Hà Nội:

Hà Nội mùa thu/Cây cơm vàng kỳ/Hoà với bàng lá đỏ/Bên phố cổ nhà xưa/Mái ngói sậm màu/Hà Nội mùa thu/Mùa của hoa sữa thơm/Ngát theo cơn gió/Mùa cốm xanh tràn/Thơm ngọt bàn tay bé/Cốm sữa ven đường/Thơm dấu chân qua.

Nguyễn Đình Thi đã chọn lọc những điều đặc trưng nhất của mùa thu Hà Nội trong thơ của mình. Điều này cho thấy tình cảm sâu sắc, lòng thiết tha của ông dành cho Hà Nội khi ông nhìn xa về phía đó.

Nguyễn Đình Thi nhớ lại rằng, khi còn nhỏ và đi học trung học, ông thường lên khu vực Hồ Tây để ngồi nhìn bầu trời và những đám mây trôi. Cảm xúc về bầu trời thu, làn gió mát, hương vị của cốm xanh và những dòng sông, ruộng đồng ở phần sau của tác phẩm của ông “cũng là sự cảm hứng về quê hương” (Nguyễn Đình Thi – Bài thơ Đất Nước)

Dòng thơ thứ ba: Tôi nhớ những ngày thu đã xa là một sự chuyển đổi. Thực tế, ở hai câu thơ đầu đã có hình ảnh mùa thu xưa, nhưng ở đây có lẽ là khiến cho dòng ký ức không kiềm chế được, khiến cho lời thơ trỗi dậy:

Tôi vẫn nhớ những ngày thu đã qua

Ở đây, còn có một lý do khác: Trong bài thơ Sáng mát như sáng năm xưa, câu thơ Cỏ mòn thơm mãi dấu chân em, đã tạo ra một hình ảnh đẹp: một tâm trạng sâu lắng và yêu thương của một người trí thức Hà Nội. Thời điểm đó, có thể không phù hợp với tư duy của nhiều người trong bối cảnh kháng chiến, vì vậy Nguyễn Đình Thi đã sửa đổi. Tuy nhiên, việc thay đổi đó cũng có lý do của nó và đã kết nối được với hình ảnh toàn bài thơ.

Bốn câu thơ tiếp theo mô tả về mùa thu xưa của Hà Nội:

Bình minh sớm lạnh lòng Hà Nội
Những con phố dài lay lá nhẹ
Người ra đi không hề quay lại
Đằng sau thềm nắng lá rụng phủ đầy

Mùa thu ở Hà Nội hiện lên trong hoài niệm của nhà thơ vô cùng đẹp và lãng mạn, về thời tiết, thiên nhiên và không gian (bình minh lạnh lẽo, lá bay nhẹ, phố dài). Đặc biệt, cảm nhận của tác giả rất tinh tế và tài hoa, khiến cho mùa thu Hà Nội trở nên sống động qua hình khối, ánh sáng và màu sắc. Đó chính là sự sống động, ánh sáng và màu sắc của tâm trạng, khiến cho lòng người không ngừng xúc động.

Mùa thu ở Hà Nội trong ký ức của Nguyễn Đình Thi luôn mang đậm tâm trạng. Cảnh thu thường đánh thức trong lòng người những cảm xúc nhẹ nhàng buồn về sự thay đổi chậm rãi của mùi vị, hoa lá, cây cỏ, đất trời và ánh sáng. Quan trọng nhất, nhà thơ đã nắm bắt được những khoảnh khắc kỳ diệu của mùa thu. Ở quê hương, Nguyễn Đình Thi không chỉ hiểu rõ tinh thần của mùa thu Hà Nội, mà mùa thu đó từ lâu đã chạm vào tâm hồn của ông.

Thơ xưa thường liên kết mùa thu với sự chia ly, những lời tiễn biệt. Mùa thu của Nguyễn Đình Thi cũng không ngoại lệ khi có hình ảnh của sự ra đi, làm cho cảnh thu trở nên thêm sâu lắng:

Người đi không quay lại
Sau lưng bình minh lá rơi đầy

Đến nay, vẫn có nhiều ý kiến khác nhau về “người đi” trong câu thơ này. Có người nghĩ rằng đó là người Hà Nội, biểu hiện tâm trạng của họ rời bỏ thủ đô khi chiến tranh bùng nổ. Cũng có người cho rằng, đó là hình ảnh của lính Trung đoàn Thủ đô khi rút lui khỏi Hà Nội. Thực ra, Trung đoàn Thủ đô rời Hà Nội vào mùa xuân sau hai tháng chiến đấu (1947) và cuộc rút lui diễn ra vào ban đêm, dưới gầm cầu Long Biên. Nếu liên kết với việc người Hà Nội ra đi khi chiến tranh bùng nổ cũng không chính xác, vì cuộc kháng chiến diễn ra trên toàn quốc từ tháng 12 năm 1946. Dựa vào cảm xúc và hình ảnh thơ, có thể xác định việc người ra đi đó xảy ra trước năm 1945. Họ đã đưa ra một quyết định mạnh mẽ (không quay lại) nhưng trong lòng vẫn đầy ân hận và tương tư, nên dù hình ảnh ra đi có đẹp nhưng vẫn mang nỗi buồn và yên bình. Hình ảnh này gần gũi với người ra đi trong thơ Thâm Tâm:

Đưa người, chỉ đưa người ấy đi
Một cuộc chia tay, một trạng thái yên lặng…

- Ly khách! Ly khách! Đường vắng trải mòn
Chí lớn về, bàn tay không còn
(Chia tay)

Dù thế nào đi nữa, những dòng thơ trên vẫn là những câu thơ đẹp nhất trong bài thơ Đất Nước. Một số người cho rằng đó là “những câu thơ mới mẻ về hình thức và cảm xúc so với thời điểm đó, và ngay cả bây giờ, chúng vẫn giữ được giá trị thơ, như những giá trị cổ điển vậy” (Tâm Hoàng, Nhân Dân chủ nhật, ngày 11.8.1991).

Phân tích 7 câu đầu bài Đất nước - Mẫu 4

'Tháng tám mùa thu, lá vẫn chưa rơi vàng nhỉ? Từ lúc người đi, lòng thương nhớ im phăng. 'Khi nhắc về mùa thu của non sông Việt Nam, không có gì sánh bằng mùa thu của Hà Nội, một mùa mà mỗi người Việt Nam luôn cảm thấy gắn bó, thân thương nhất. Mùa thu của Hà Nội - Thăng Long, nghìn năm văn hiến vẫn vương vấn, sâu sắc trong lòng chúng ta. Mùa thu Hà Nội thật đẹp, thật lãng mạn, thật trữ tình. Không có lý do gì mà mọi người con của Hà Nội khi đi xa cũng nhớ về quê hương, nơi có Hồ Tây chiều hôm, có hương sen thơm, có 'hương cốm mới' và có một mùa thu êm đềm. Với Nguyễn Đình Thi cũng vậy, Hà Nội trong lòng ông, quê hương đất nước trong lòng ông là một mùa thu của Hà Nội thật bình yên, lắng đọng tâm hồn người:

'Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi còn nhớ những ngày thu đã xa
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những con phố dài xao xác hơi may
Người đi không quay lại
Sau lưng bình minh lá rơi đầy.'

Không phải mùa xuân với những bông hoa thơm phức nở rộ khoe sắc, cũng không phải mùa hạ với tiếng ve râm ran, không còn là mùa đông với vạt sương bao phủ mặt hồ Gươm vào buổi sớm. Mùa thu của Hà Nội mới thực sự là thứ khiến Nguyễn Đình Thi luôn nhớ mãi. Với ông, Hà Nội đẹp nhất, dịu dàng nhất chính là trong những ngày trời thu ấy. Mang trong lòng nỗi nhớ, Nguyễn Đình Thi đã vẽ lên một mùa thu ly biệt đặc sắc từ nửa thế kỷ trước nhưng vẫn khiến lòng người đọc xao xuyến.

Bắt đầu bài thơ, Nguyễn Đình Thi đã viết về nỗi nhớ buồn của mùa thu đã qua. Ông đã dùng lời để diễn đạt cảm xúc của đất nước vô vàn nhớ mong, khơi dậy bài thơ 'Đất nước':

'Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới'.

Những xúc cảm sâu thẳm trong tâm hồn tác giả đã tái hiện một mùa thu trong nhớ nhung. Những sáng mùa thu với hơi gió se lạnh, những bóng hoa sữa ngọt ngào, những đám mây trôi trên bầu trời xanh thăm thẳm, như Nguyễn Khuyến đã viết:

'Tầng mây lơ lửng trên bầu trời xanh ngắt'

Đúng vậy, bầu trời ấy thực sự trong lành, 'mát trong' như ngày xưa. Chỉ với hai từ 'mát trong', tâm hồn ta như đắm chìm trong không khí của làn gió thu êm đềm, làm lạnh dịu tâm hồn con người, khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu. Chỉ cần hai từ này thôi, cả một mùa thu với khí hậu, hồn thu của núi rừng được tóm gọn, với sắc màu tươi đẹp. Nguyễn Đình Thi đã so sánh giữa hiện tại và quá khứ 'sáng mát trong' của ngày hôm nay với 'sáng năm xưa'. Trong bối cảnh khi viết bài thơ này, chúng ta mới thực sự hiểu ý của ông. Bài thơ được sáng tác trong khoảng thời gian tám năm từ 1948 đến 1955, nhiều mùa thu đã qua ở Hà Nội, có những năm chiến tranh khốc liệt, cũng có những năm êm đềm. Nhưng sáng mùa thu này, thu Hà Nội trở lại với vẻ đẹp như xưa, êm dịu, như những ngày thu yên bình trước khi chiến tranh bắt đầu. Hoặc có thể là mùa thu độc lập đầu tiên sau nhiều năm chiến tranh, khi Bác Hồ đứng giữa quảng trường Ba Đình lịch sử đọc bản Tuyên Ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam tự do? Dù là điều gì đi nữa, mùa thu Hà Nội vẫn 'mát trong', vẫn đẹp và yên bình như thế.

Trong câu thơ thứ hai, Nguyễn Đình Thi đã viết:

'Gió thổi mùa thu hương cốm mới'

Khi nói về mùa thu Hà Nội, không thể không nhắc đến món cốm được gói trong lá sen. Trong kí ức của người chuẩn bị ra đi, món quà đặc sản mà Nguyễn Đình Thi nhớ nhất chính là cốm làng Vòng. Hương cốm nhẹ nhàng thoảng trong gió thu. Hương cốm kết hợp với không khí thu, lan tỏa khắp con phố, khiến lòng người nhớ nhung hương vị quê hương, mùi cốm mới thơm nồng. Không ai có thể quên hương vị đặc trưng của những hạt cốm được gói trong lá sen. Cũng như Hữu Thỉnh đã viết:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió thu
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'

Không chỉ qua thơ của Nguyễn Đình Thi mới hiểu được giá trị đặc sản đó của Hà Nội, mà từ những bài văn của Vũ Bằng, Thạch Lam cũng luôn nhắc nhở: cốm vòng Hà Nội là 'thức quà riêng của đất nước', 'thức quà thanh nhã và tinh khiết'. Nhưng qua thơ Nguyễn Đình Thi, ta cảm nhận được nét đẹp buồn buồn của quê hương, của Hà Nội trong hương cốm mùa thu.

Hồi tưởng đưa Nguyễn Đình Thi trở lại quá khứ, nhắc ông nhớ đến những kỷ niệm xưa. Lòng ông tràn đầy xúc cảm, những kỉ niệm ùa về, tràn ngập trong lòng người thi sĩ:

'Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may'

'Những ngày thu đã xa' mà Nguyễn Đình Thi nhắc tới có thể là những ngày thu trước khi rời xa quê hương, Hà Nội đi vì sông núi non sông, vì dân tộc yêu dấu. Những ngày thu ấy giờ đã trở thành ký ức 'đã xa', in sâu vào tâm hồn người con Hà Nội. Ra đi vì chí lớn, nhưng lòng mang nặng niềm thương với Hà Nội, để bây giờ những nỗi nhớ về Hà Nội 'chớm lạnh' đổ về trong lòng thi sĩ. 'Chớm lạnh' tạo ra một không khí buồn bã, không chỉ mô tả những cơn gió mát của buổi sáng mùa thu mà còn là cảm xúc của con người. Trong những ngày 'chớm lạnh trong lòng Hà Nội' đó, ta có gì để nhớ? Ta nhớ 'những con phố dài xao xác hơi may'. Hà Nội có ba mươi sáu phố phường, mỗi con phố lại gợi lên những cảm xúc khác nhau, không khí riêng, tạo ra sự đa dạng của Hà Nội. Nguyễn Đình Thi nhớ 'những con phố Hà Nội' lúc mùa thu 'chớm lạnh' đến! Bởi hình ảnh của những con đường với những chiếc lá vàng bay trong gió thu, mang theo hơi thu se lạnh, khiến lòng người thêm buồn bã. Nguyễn Đình Thi khéo léo sử dụng từ Hán Việt 'hơi may', tinh tế và giàu cảm xúc. 'Hơi may' không chỉ là gió lạnh, mà còn mang một sự tình tứ, ngọt ngào. Nếu sử dụng 'gió lạnh' thay thế, không khí của câu thơ sẽ trở nên lạnh lẽo.

Trong thơ xưa, Nguyễn Khuyến cũng đã sử dụng từ 'hơi may' để miêu tả những cơn gió thu, từ này chỉ gợi lên không khí trong lành, mát mẻ chứ không phải sự lạnh giá của mùa đông:

'Những cánh hoa ngô lác đác bay
Thu về khe khẽ hơi may bồi hồi'.

Không chỉ vậy, tác giả còn sử dụng từ 'xao xác' ở đây. Chỉ cần nghe, người ta đã cảm nhận được âm thanh của những chiếc lá, nhẹ nhàng bay trên vỉa hè, trên con đường. Đó là tiếng lá rơi, tiếng của những cành cây run rẩy nhẹ trong cái 'chớm lạnh' của mùa thu.

'Những con đường dài xao xác hơi se lạnh'

Phố Hà Nội lúc nào cũng nổi tiếng với vẻ đẹp cổ kính và mùa thu ở Hà Nội cũng vậy, luôn khiến người ta đầy nhớ mong, bồi hồi trong lòng. Chỉ với vài nét bút, Nguyễn Đình Thi đã vẽ nên Hà Nội của 'những ngày đã xa' với cái se lạnh của mùa thu, với âm thanh 'xao xác hơi se lạnh' của những chiếc lá vàng. Ông đã để lại cho chúng ta một cảm nhận rất riêng về mùa thu ở Hà Nội. Chỉ khi yêu thương và hiểu biết Hà Nội, người mới có thể trân trọng, mô tả đúng vẻ đẹp của mùa thu ở đây.

Và hai câu cuối của khổ thơ, Nguyễn Đình Thi lại thể hiện nỗi lòng của mình trong tâm trạng của người sắp rời đi. Giọng thơ ông vẫn như cũ, vẫn buồn thương, nhưng ở đây, nỗi buồn ấy như được nhân lên gấp đôi, sâu lắng và đầy thiết tha, nồng nàn:

'Ai ra đi với bước chân vững vàng
Sau lưng nhà nắng lá rơi đầy'.

'Người ra đi' vì lòng yêu nước cao quý, theo tiếng gọi của Tổ quốc, nhưng lòng vẫn đong đầy lưu luyến, nhớ mãi không quên. Trong lòng mang bao kỷ niệm về Hà Nội, về mùa thu của Hà Nội với hương cốm mới, với cái se lạnh, cái xao xác của những chiếc lá sấu, lá me bay, đó là hành trang cho người chiến sĩ ra đi. Câu thơ vang lên như tiếng lòng quyết tâm đến tột cùng của người chiến sĩ. 'Vững vàng bước đi' có lẽ là quyết tâm ra đi để đem về hòa bình, mang lại sự tươi mát của mùa thu 'như sáng năm xưa'? Nghe như tiếng thề 'quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh' của những người lính trước kia!

Câu thơ tiếp theo thật đặc biệt. Người ra đi để lại sau lưng những tia nắng thu trải dài trên thềm nhà, là lá thu rơi trên mặt đất, lan tỏa trên 'những con đường dài'. Câu thơ không chỉ diễn tả cảnh vật mà còn thể hiện tâm trạng của tác giả. Đó là tình cảm lưu luyến, chẳng muốn rời xa. Mặc dù quyết tâm 'bước đi vững vàng', nhưng lòng vẫn chứa đựng những phút lưu luyến, nhớ mong xao xuyến. Sự quyết tâm của người chiến sĩ là thế, nhưng tiếng lòng lại rộn ràng, bởi người thi sĩ - chiến sĩ ấy vẫn lưu luyến với quê hương, với mùa thu của quê nhà. Cảm xúc này dường như là chung của những thanh niên trí thức ra đi vì Tổ quốc, như Quang Dũng đã từng viết:

'Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm'.

Từ chiến khu xa xôi, người chiến sĩ nhớ về quê hương với biết bao tình yêu thương, nỗi nhớ sâu nặng, đong đầy niềm tự hào.

Đoạn thơ trên mở đầu cho tác phẩm 'Đất nước' của Nguyễn Đình Thi, một tác phẩm xuất sắc về mặt ý nghĩa và nghệ thuật. Trong đó, ông tả mùa thu Hà Nội một cách sâu sắc và cảm động, mang theo nỗi buồn và lưu luyến của người con Hà Nội.

Nguyễn Đình Thi đã vẽ lên hình ảnh mùa thu Hà Nội đầy cảm xúc trong lòng người ly biệt, giúp chúng ta thêm yêu quý quê hương, con phố cổ kính của Thăng Long ngàn năm.

Phân tích 7 câu đầu của bài thơ Đất nước.

Nguyễn Đình Thi, một tài năng đa phong cách với những đóng góp to lớn cho văn học Việt Nam, đặc biệt là trong thơ ca, với giọng thơ sâu lắng, tinh tế và gần gũi với mọi người.

Bài thơ Đất nước là một tác phẩm nổi bật của Nguyễn Đình Thi, biểu hiện cho tình yêu và lòng tự hào về đất nước, mang lại sự cảm động và kiêu hãnh cho dân tộc Việt Nam.

Bắt đầu bài thơ, Nguyễn Đình Thi đã mô tả mùa thu xa xưa, một thời khắc đầy kí ức và hình ảnh quen thuộc:

Sáng trong như thuở nào
Gió thu mang hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu xưa

Tác giả đối diện với mùa thu hiện tại và nhớ về mùa thu đã qua. Với hình ảnh thu mát mẻ, trong lành của buổi sáng, cùng với hương cốm của gió thu, ông làm cho người đọc cảm nhận được một mùa thu quen thuộc và đẹp đẽ của quá khứ. Vẻ đẹp ấy với ông, vĩnh viễn không thay đổi, là niềm nhớ thương và kỷ niệm.

Chỉ với câu thơ gió thu mang hương cốm mới, tác giả đã đánh thức trong lòng người đọc hình ảnh mùa thu Hà Nội với vẻ đẹp truyền thống, tinh tế, và cổ xưa. Một chút gió lạnh, một chút hương cốm thơm phức. Hình ảnh quen thuộc kéo dài qua các năm một cách không thay đổi. Câu thơ tôi nhớ những mùa thu đã qua giống như một lời tâm sự, đưa người đọc quay về hiện tại:

Sáng mát trong lòng Hà Nội
Những phố dài rì rào hơi may
Người ra đi đầu không quay lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi tràn

Trong khổ thơ tiếp theo vẫn là nhịp điệu từ từ, đậm đà những kỷ niệm. Nguyễn Đình Thi lại một lần nữa nhắc lại ánh sáng. Nhưng mùa thu của Hà Nội hiện tại đẹp nhưng buồn, gợi lên biết bao nỗi nhớ nhung. Sáng mùa thu chớm lạnh trong lòng Hà Nội, hoặc chính xác hơn là cái lạnh của tâm hồn trước mỗi lúc, mỗi khoảnh khắc mùa thu về. Sự tinh tế của nhà thơ được thể hiện qua từng câu chữ trong lòng Hà Nội. Liệu đó có phải là nỗi nhớ dưới dạng những câu thơ đầy cay đắng và u uất?

Ở đây, còn có thêm một hình ảnh về đặc trưng của Hà Nội: những con phố dài và thêm một nét tinh tế khác của nhà thơ, đó là việc sử dụng từ láy 'xao xác'. Tất cả đều tạo ra một không khí vắng vẻ, cô đơn. Sự xao xác của lá thu có thể là nỗi buồn thương. Hình ảnh gió xao xác kết hợp với hình ảnh con phố dài đã tạo ra một sức hút, một sâu thẳm.

Và bất ngờ, tâm trạng của tác giả đột ngột thay đổi, với hình ảnh người ra đi. Câu thơ thứ ba như một lời hùng biện, một sự quyết tâm tự hào với chí lớn của họ. Nhưng câu thơ cuối cùng lại là một tình cảm sâu lắng, trực tiếp, cảm xúc trải rộng qua từng dòng thơ của tác giả.

Đất nước đã ghi lại và mô tả một hình ảnh của Việt Nam với những thăng trầm, khói lửa trước khi đạt được độc lập. Đất nước xứng đáng là cuốn sách lịch sử của dân tộc qua những dòng thơ. Đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa sử thi và nghệ thuật sáng tạo của Nguyễn Đình Thi.