Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và rút ra kinh nghiệm cho bản thân

Đề bài: Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và rút ra kinh nghiệm cho bản thân

Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và rút ra bài học cho bản thân

I. Dàn ý Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và rút ra bài học cho bản thân (Tiêu chuẩn)

1. Mở bài

- Giới thiệu tổng quan về Nguyễn Công Trứ (đặc điểm cá nhân, cuộc đời, sự nghiệp sáng tác,...)
- Tóm tắt bài thơ 'Bài ca ngất ngưởng' (hoàn cảnh sáng tác, cảm hứng chính, tóm tắt nội dung và phong cách nghệ thuật của bài thơ,...)
- Tóm tắt bài học rút ra từ tác phẩm.

2. Phần chính

a. Phân tích chi tiết bài thơ 'Bài ca ngất ngưởng'

* Ý nghĩa của 'ngất ngưởng'
- Từ này lặp lại 4 lần trong tác phẩm
- Mang ý nghĩa sâu sắc:
+ Trong ngữ cảnh bình thường: mô tả sự cao vút mà vẫn ổn định, không bị lung lay.
+ Trong ngữ cảnh của bài thơ, là triết lý sống của Nguyễn Công Trứ.

* 'Ngất ngưởng' trong cuộc sống làm quan
- Bài thơ mở đầu bằng một câu thơ chữ Hán, thể hiện mạnh mẽ lý tưởng nam nhi mà tác giả hướng tới, là lý tưởng chung của những người theo đạo Nho: mọi công việc trong thế giới này đều liên quan đến mình.
- Bằng cách sử dụng nhiều từ ngữ Hán Việt cùng với phương pháp liệt kê, Nguyễn Công Trứ tài tình liệt kê hàng loạt các vị trí quan trọng mà ông đã từng nắm giữ, điều này cho thấy ông là một người tài năng và uyên bác trong cả văn chương và quân sự.
→ Việc này không phải là tự hào, tự đại, hoặc khoe khoang mà dựa trên tài năng và thành tựu của bản thân ông, là cách ông giấu đi bên trong một ý thức rõ ràng về tài năng và vị thế của mình.

* 'Ngất ngưởng' khi về hưu
- Sống một cuộc sống khác biệt, phi thường:
+ Nhà thơ trang hoàng con bò vàng bằng đạc ngựa.
+ Trong chùa, một cô gái đẹp xuất hiện, thậm chí khiến các vị tự viết thư tín với nước bụt.
- Không quan tâm đến sự đánh giá từ người khác: Đối với ông, sự thất thường và sự khen ngợi không có sự khác biệt.
- Lựa chọn cuộc sống tự do, thỏa chí làm những điều ông muốn: Tận hưởng cuộc sống hiện tại và trân trọng những thú vui như hát cô đơn, uống rượu, và đặc biệt là tình yêu.
→ Phong cách sống của Nguyễn Công Trứ vượt ra ngoài giới hạn nhưng vẫn giữ lòng trung thành với bản thân.

b. Bài học từ 'Bài ca ngất ngưởng'
- Ý thức về vai trò và tài năng của bản thân
- Sống theo đúng lí tưởng, vượt qua cuộc sống bình thường để có một cuộc sống ý nghĩa.

3. Kết bài

Tóm tắt nét đặc sắc của bài thơ, bài học rút ra và chia sẻ cảm nhận cá nhân.

II. Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và bài học cho bản thân (Tiêu biểu)

Nguyễn Công Trứ, một nhà văn tài hoa và sắc sảo, đã để lại nhiều tác phẩm đặc sắc, trong đó có 'Bài ca ngất ngưởng'. Tác phẩm này không chỉ thể hiện bản lĩnh của tác giả mà còn truyền đạt những bài học sâu sắc cho độc giả.

'Ngất ngưởng' là chủ đề chính của bài thơ, thể hiện qua các lần xuất hiện và mang đến nhiều ý nghĩa đặc biệt. Ngoài nghĩa đen, nó còn là biểu tượng cho phong cách sống của Nguyễn Công Trứ, được khám phá sâu hơn trong tác phẩm.

Đoạn thơ mở đầu của 'Bài ca ngất ngưởng' đã làm rõ sự ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ khi làm quan.

Không gian bên trong hành tinh đầy kỳ diệu,
Hi Văn tài bộ đã bước vào rừng câu thơ

Ngay từ câu thơ đầu tiên, việc sử dụng chữ Hán đã làm nổi bật sự trang trọng, vững vàng, làm nổi bật lí tưởng cao cả của nhà thơ: Đứng giữa trời đất, không có việc gì nằm ngoài trách nhiệm của chính mình.

Đây chính là lí tưởng của những người tuân thủ đạo đức Nho học và Nguyễn Công Trứ không là một ngoại lệ. Việc nhấn mạnh vào lí tưởng này là cách để nhà thơ tái hiện nhiệt huyết của mình khi quyết định bước vào lĩnh vực thơ ca. Từ sự khẳng định vị trí của mình, Nguyễn Công Trứ không ngần ngại khoe khoang tài năng, danh vọng của mình.

Là Thủ khoa, là Tham tán, là Tổng đốc Đông,
Tất cả đã trở thành tay ngưng ngạo
Lúc đánh Tây, làm Đại tướng
Có lúc về Phủ doãn ở Thừa Thiên...

Nguyễn Công Trứ được coi là người có tài văn võ, như đã thể hiện qua việc sử dụng các từ như 'Thủ khoa', 'thao lược'. Bằng cách sử dụng từ ngữ Hán Việt và liệt kê các chức vị như Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng, Phủ doãn, Nguyễn Công Trứ đã tài tình nêu bật những thành tựu trong sự nghiệp của mình. Sự tự hào và trang trọng trong từng từ ngữ là điều không thể phủ nhận. Tuy nhiên, sự kiêu ngạo của ông không đến từ việc tự đánh giá cao bản thân, mà là dựa trên sự hiểu biết về tài năng và thành tựu của mình.

Không chỉ 'ngất ngưởng' khi làm quan, Nguyễn Công Trứ còn thể hiện phong thái đặc biệt khi về hưu, sống một cuộc sống bình yên.

Đoạn thơ đó như một bức tranh sống động, khiến người đọc hình dung ra hình ảnh Nguyễn Công Trứ ngồi trên lưng con bò vàng, được 'trang sức' bằng đạc ngựa. Hình ảnh này vừa mang tính trêu ngươi, vừa thú vị, với tác giả biết cách nhìn nhận những khía cạnh thú vị của bản thân mình. Sự 'ngất ngưởng' của ông còn được thể hiện qua hành động vãn cảnh chùa.

Hai câu thơ đó như một cảnh quay sống động, khiến người đọc dường như nhìn thấy Nguyễn Công Trứ ngồi trên lưng con bò vàng, được 'trang sức' bằng đạc ngựa. Hình ảnh này vừa mang tính trêu ngươi, vừa thú vị, với tác giả biết cách nhìn nhận những khía cạnh thú vị của bản thân mình. Sự 'ngất ngưởng' của ông còn được thể hiện qua hành động vãn cảnh chùa.

Bước ra vườn xanh mây trắng trôi,
Kiếm tay vương lên hình từ bi.
Người tiên theo gót dì như bay,
Bụt cười ngửa mặt ông ngất ngưởng.

Trước Nguyễn Công Trứ, chưa từng thấy ai vãn cảnh chùa mà lại có phong thái giống như ông - vãn cảnh chùa còn mang theo một cô gái đẹp đến nước bụt cũng phải chào thua. Điều này là chưa từng có trong văn học việt, làm nổi bật sự khác biệt, trái ngược với quy định thông thường.

Không chỉ vậy, Nguyễn Công Trứ còn thể hiện quan niệm sống rõ ràng, không để ý tới việc được hay mất, khen ngợi hay phê phán.

Đánh mất cái dương ngạnh, người vẫn thản trị,
Phơi phới khen chê, gió đông vuốt nhẹ.

Đối với tác giả, việc được hay mất, khen ngợi hay phê phán không phải là vấn đề quan trọng nhất. Ông coi nhẹ mọi sự được hay mất, không bận tâm quá nhiều về những điều đó. Với ông, giữa việc được và mất, khen ngợi và phê phán không có sự ưu tiên nào hơn nên mọi điều ông đều coi nhẹ, không đề cao quá mức. Có lẽ từ quan niệm này, ông chọn cho mình một lối sống tự do, được làm những điều mình muốn.

Khi hát, khi uống, khi tản, khi vui,
Không tin Phật, không gặp Tiên, không bị vướng bận.

Có thể thấy, Nguyễn Công Trứ đã chọn cho mình một lối sống tự do, với mong muốn của bản thân, đánh giá cao hiện tại, thế giới này và biết trân trọng những niềm vui trong cuộc sống như hát cô đơn, uống rượu và đặc biệt là tình yêu. Có lẽ vì điều này, ông tự nhận mình là 'không tin Phật, không gặp Tiên, không bị vướng bận'. Dường như, phong cách sống của Nguyễn Công Trứ đã vượt ra ngoài những quy định thông thường nhưng không hoàn toàn khác biệt với bản thân ông trước đó. Bởi vì, ông vẫn luôn nhất quán.

Không có Trái, Nhạc cũng về phường Hàn, Phú,
Chỉ có nghĩa vua tôi tạo ra cộng đồng sơ khai,
Trong triều ai có thể ngất ngưởng được như ông!

Dù thể hiện sự phóng túng, 'ngất ngưởng' của Nguyễn Công Trứ ở mức độ cao, nhưng ông vẫn giữ vững tinh thần nhà nho, luôn gắn bó với quan niệm 'Nghĩa vua tôi tạo ra cộng đồng sơ khai', và là một người trung thành với bản thân.

Từ 'Bài ca ngất ngưởng', ta thấy bản lĩnh của Nguyễn Công Trứ và nhận được nhiều bài học sâu sắc. Mỗi người cần nhận thức rõ vị trí của mình trong cuộc sống, hiểu biết về tài năng cá nhân, sống theo lí tưởng đúng đắn và tìm kiếm ý nghĩa thực sự của cuộc sống. Đừng sống nhỏ bé và ích kỷ, mà hãy quan tâm đến những người xung quanh.

Với thể loại hát nói đặc sắc, 'Bài ca ngất ngưởng' đã làm cho người đọc hiểu rõ hơn về Nguyễn Công Trứ và nhận được nhiều bài học quý báu.

"""""""-KẾT"""""--

Bài ca ngất ngưởng là một trong những tác phẩm thể hiện rõ bản lĩnh và tài năng độc đáo của Nguyễn Công Trứ trong văn học Việt Nam. Hãy khám phá sự tài hoa và cá tính đặc biệt của nhà thơ này thông qua Phân tích tinh thần kiêu hãnh của Nguyễn Công Trứ trong Bài ca ngất ngưởng, Cảm nhận về Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ, hoặc Phân tích bức tranh tự họa về Nguyễn Công Trứ trong Bài ca ngất ngưởng.