Buzz
Ý kiến tổng quan
1. Mở đầu:
- Tổng quan về Nguyễn Công Trứ: là một nhà văn có tính cách 'Ngông'.
- Tổng quan về 'Bài ca ngất ngưởng'.
2. Phần chính:
a. Cảm hứng chủ đạo
- Tập trung vào từ “ngất ngưởng”
+ Tên bài thơ
+ Lặp lại bốn lần trong bài thơ
=> Nghĩa đen: chỉ sự vật ở độ cao chênh vênh, không vững, nghiêng ngả
=> Nghĩa bóng: cách sống vượt lên trên những khuôn mẫu, gò bó. Thể hiện tính cách, thái độ cách sống ngang tàng của Nguyễn Công Trứ.
b. Quan điểm sống ngất ngưởng khi làm quan (sáu câu thơ đầu)
- “Vũ trụ nội mạc phi phận sự”: Đây là quan niệm mà ông đã nói nhiều bài thơ, cho rằng con người sinh ra do “ý của trời đất”, nên phải có trách nhiệm, phải gánh vác việc đời (những việc trong vũ trụ đều thuộc trong phận sự của ta).
- Trong Nguyễn Công Trứ, quan niệm ấy gắn liền với ý tưởng 'tu, tề, trị, bình', với chí làm trai và chủ nghĩa anh hùng mà ông đeo đuổi với tất cả lòng tin tưởng, lạc quan trong suốt cuộc đời.
- “Ông Hi Văn…vào lồng”:
+ Hình ảnh ẩn dụ “vào lồng” => diễn tả cuộc đời làm quan, coi thường danh lợi của Nguyễn Công Trứ => cách nhìn mới mẻ, khác lạ so với nhà Nho đương thời
+ Coi nhập thế là việc làm trói buộc, làm quan sẽ mất tự do, gò bó nhưng đó cũng là điều kiện để bộc lộ tài năng, hoài bão, trọn nghĩa vua tôi.
- Nêu những việc mình đã làm ở chốn quan trường và tài năng của mình:
+ Tài năng: Giỏi văn chương (khi thủ khoa), Tài dùng binh (thao lược)
=> Tài năng lỗi lạc, xuất chúng: văn võ song toàn
+ Khoe danh vị, xã hội hơn người: Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng (bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên
=> Tự hào mình là một người tài năng lỗi lạc, danh vị vẻ vang, văn vẻ toàn tài.
=> Sáu câu thơ đầu là lời tự thuật chân thành của nhà thơ lúc làm quan, khẳng định tài năng và lí tưởng trung quân, lòng tự hào về phẩm chất, năng lực và thái độ sống tài từ, phóng khoáng, khác đời ngạo nghễ của một người có khả năng xuất chúng. Hay thái độ sống của người quân tử bản lĩnh, kiên trì lí tưởng.
c. Quan niệm sống ngất ngưởng khi về hưu (mười câu thơ tiếp theo)
- Cách sống theo ý chí và sở thích cá nhân:
+ Cưỡi bò đeo đạc ngựa.
+ Đi chùa có gót tiên theo sau.
=> Sở thích kì lạ, khác thường, thậm chí có phần bất cần và ngất ngưởng
+ Bụt cũng nực cười: thể hiện hành động của tác giả là những hành động khác thường, ngược đời, đối nghịch với quan điểm của các nhà nho phong kiến.
=> Cá tính người nghệ sĩ mong muốn sống theo cách riêng
- Quan niệm sống:
+ “Được mất ... ngọn đông phong”: Tự tin đặt mình sánh với “thái thượng”, tức sống ung dung tự tại, không quan tâm đến chuyện khen chê được mất của thế gian.
+ “Khi ca… khi tùng”: tạo cảm giác cuộc sống phong phú, thú vị, từ “khi” lặp đi lặp lại tạo cảm giác vui vẻ triền miên.
+ “ Không …tục”: không phải là Phật, không phải là tiên, không vướng tục , sống thoát tục ⇒ sống không giống ai, sống ngất ngưởng.
=> Quan niệm sống kì lạ khác thường mang đậm dấu ấn riêng của tác giả
d. Quãng đời khi cáo quan về hưu (ba câu cuối )
+ “Chẳng trái Nhạc.. Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung”: Sử dụng điển cố, ví mình sánh ngang với những người nổi tiếng có sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật,...
+ Nguyễn Công Trứ đã tự khẳng định mình là con người trung thần, làm tròn đạo vua tôi, điều này góp phần khẳng định thêm quan niệm về chí làm trai của tác giả ở đầu bài thơ.
+ Tự hào khẳng định tài năng và công lao của mình một cách đĩnh đạc hào hùng.
+ “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”: vừa hỏi vừa khẳng định vị trí đầu triều về cách sống “ngất ngưởng”
=> Tuyên ngôn khẳng định cá tính, sự mong muốn vượt ngoài quan điểm đạo đức Nho gia thông thường. Đối với ông, ngất ngưởng phải có thực danh và thực tài. Vậy cái ngất ngưởng của ông không phải tiêu cực mà sự khẳng định bản thân của mình, là bản lĩnh dám sống ở đời, và một phong cách sống tài hoa tài tử.
3. Kết bài:
- Cảm nhận chung về bài thơ.
Bài mẫu
Bài tham khảo số 1
Nguyễn Công Trứ được biết đến là một Tồn Chất hiếm hoi, và cũng là một Hi Văn đặc biệt, sinh năm 1778, người con của làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Cha ông là Nguyễn Công Tấn, từng là tri phủ Tiên Hưng (Thái Bình), sau đó tham gia phong trào chống lại Tây Sơn, được triều Lê tôn vinh với danh hiệu Đức Nghi Hầu.
Nguyễn Công Trứ từng chịu khá nhiều khó khăn trong việc học hành, và không đỗ kỳ thi công nhận cho đến khi ông đã 42 tuổi. Tuy cuộc đời quan tài của ông gặp nhiều thăng trầm, nhưng ông luôn giữ vững tinh thần lớn lao và tôn trọng lẽ phải. Ông thường xuyên tham gia vào các công việc cải cách, như khai khẩn đất hoang, đắp đê ngăn biển, mang lại nhiều lợi ích cho nhân dân, đặc biệt là tại vùng Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Mặc dù đã 80 tuổi vào năm 1858 khi Pháp xâm lược, Nguyễn Công Trứ vẫn không ngần ngại dấn thân vào trận đánh để bảo vệ đất nước. Trong sự nghiệp làm quan, ông luôn được biết đến với tính thanh liêm và những đóng góp tích cực cho xã hội.
Nguyễn Công Trứ còn là một hiện tượng đặc biệt trong văn hóa với cuộc sống tự do và phóng túng. Tác phẩm thơ ca của ông, đặc biệt là Bài ca ngất ngưởng, cho thấy sự tự do và chống lại sự phong kiến của ông. Thông qua hình thức thơ tự do, ông đã thể hiện một cách tinh tế và lôi cuốn những ý nghĩa nhân văn, chống lại những biến cố xã hội. Con người 'ngất ngưởng' của Nguyễn Công Trứ không chỉ là một nhà quan, một nhà thơ tài hoa, mà còn là biểu tượng của sự phi chính thống và bản lĩnh trong cuộc sống.
