Phân tích bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt (chi tiết)

Buzz

Nội dung bài viết

Phân tích bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ - SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 1. 4. Khi Trương Ba nhất quyết đòi trả xác cho hàng thịt, Đế Thích dị cho hồn Trương Ba nhập vào cu Tị, Trương Ba đã từ chối. Vì sao?

Xem thêm

Đọc tóm tắt

- Phân tích bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ từ việc Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị vì sẽ gây rắc rối, phiền toái và không thể giữ được bản nguyên của mình.
- Bố cục vở kịch gồm 3 phần: đối thoại giữa hồn và xác, giữa hồn và gia đình, giữa hồn và Đế Thích.
- Trương Ba và Đế Thích có quan niệm khác biệt về ý nghĩa cuộc sống, với Trương Ba chú trọng đến bản nguyên của mình, không muốn sống nhờ vào người khác.
- Cuộc sống của Trương Ba sẽ rơi vào bi kịch nếu ông chấp nhận sống trong xác hàng thịt hoặc nhập vào cu Tị, với hàng loạt rắc rối và phiền toái.

Phân tích bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ - SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 1. 4. Khi Trương Ba nhất quyết đòi trả xác cho hàng thịt, Đế Thích dị cho hồn Trương Ba nhập vào cu Tị, Trương Ba đã từ chối. Vì sao?

Phân tích bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt

Tìm hiểu chung

Lời giải chi tiết:

Tóm tắt văn bản

Trương Ba - người làm vườn chất phác, hiền lành, rất mực yêu quý vợ con và cháu gái. Ông nổi tiếng là người chơi cờ giỏi và có lối sống thanh cao. Vì sự tắc trách của Nam Tào, Trương Ba đang khỏe mạnh bỗng chết một cách đột ngột. Tiên Đế Thích vì muốn có người đánh cờ với mình và muốn sửa sai cho Nam Tào nên hóa phép cho hồn Trương Ba nhập vào xác một anh hàng thịt mới chết. Hồn Trương Ba đau khổ đấu tranh với những ham muốn bản năng của thân xác hàng thịt. Sau một thời gian, chính hồn Trương Ba cũng phần nào bị tha hóa, gia đình Trương Ba trở nên ly tán, đau buồn. Trương Ba quyết định thắp nhang gọi Đế Thích lên để quyết định rời khỏi thân xác anh hàng thịt. Đế Thích tìm mọi cách khuyên ngăn và đưa ra giải pháp khác hấp dẫn hơn như cho Trương Ba nhập vào xác cu Tị đang hấp hối. Trương Ba xin cho cu Tị được sống và kiên quyết chọn cái chết và không nhập vào xác ai nữa bởi ông không muốn “bên trong một đằng bên ngoài một nẻo”.

Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (từ đầu đến 'Cái hồn vía ương bướng của tôi ơi, hãy về với tôi này!'): Cuộc đối thoại giữa hồn và xác

- Phần 2 (tiếp theo đến 'Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần'): Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và mọi người trong gia đình.

- Phần 3 (còn lại): Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; quyết định cuối cùng của Trương Ba.

Câu 1

Câu 1 (trang 153 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tìm hàm ý mà tác giả muốn gửi gắm.

Lời giải chi tiết:

* Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt:

- Hồn Trương Ba ở vào thế yếu, đuối lý

- Xác nói những điều mà dù muốn hay không muốn thì hồn vẫn phải thừa nhận: Đó là cái đêm khi hồn đứng cạnh vợ anh hàng thịt với 'tay chân run rẩy', 'hơi thở nóng rực', 'cố nghẹn lại' và 'suýt nữa thì...'. Đó là cái lần ông tát thằng con ông 'tóe máu mồm máu mũi'... .

- Xác anh hàng thịt còn cười nhạo cái lý lẽ mà hồn đưa ra để nguỵ biện: 'Ta vẫn có một đời sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn...'.

=> Hồn đau khổ, không muốn thừa nhận

* Hàm ý của tác giả qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt:

- Bi kịch bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo (linh hồn thanh cao của Trương Ba chán ghét, đau khổ bên trong thân xác phàm tục của anh hàng thịt): 'tôi đã chán cái chỗ ở không phải của tôi… ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát'.

- Không chỉ linh hồn mới có tiếng nói và sức mạnh, thể xác cũng có sức mạnh bản năng ghê gớm của nó: bất chấp thái độ phủ nhận yếu ớt của Trương Ba, xác hàng thịt đưa ra nhiều minh chứng cho thấy hồn Trương Ba cũng tha hóa theo nhu cầu của hắn.

- Sự thật là nhiều người chỉ vun vén cho phần hồn mà bỏ bê, coi thường phần xác.

- Cuộc đấu tranh giữa cái thanh cao và cái tầm thường (hồn Trương Ba cố gắng giữ quan điểm của mình trước những lý lẽ ti tiện của xác hàng thịt nhưng vì vẫn phải chung đụng, sống nhờ vào xác hàng thịt nên không thoát khỏi tuyệt vọng.

=> Cuộc đối thoại làm bật lên sự mâu thuẫn, đặt ra vấn đề có tính triết lý không nên sống nương nhờ vào người khác, khi không được là chính mình tất sẽ có nhiều đắng cay, cuộc sống mất đi ý nghĩa

Câu 2

Câu 2 (trang 153 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Phân tích tác phẩm Hồn Trương Ba và gia đình (vợ, cháu gái, con dâu), nhận thấy lý do nào đã khiến cho người thân của Trương Ba và Trương Ba chính mình rơi vào tình trạng không ổn và phải chịu đau khổ? Thái độ của Trương Ba ra sao khi đối mặt với những khó khăn đó.

Lời giải chi tiết:

* Lý do:

- Nguyên nhân khiến người thân của Trương Ba và Trương Ba chính mình rơi vào tình trạng không ổn, đau khổ là do sự bất hòa giữa bên trong và bên ngoài, gây ra nhiều rắc rối, phiền toái. Điều đau lòng hơn là Trương Ba không còn là chính mình, ông bị lẫn vào sức ảnh hưởng kinh hoàng của thân xác hàng thịt.

* Thái độ của người thân đối với hồn Trương Ba khi sống trong thân xác anh hàng thịt:

- Người vợ mà ông yêu thương rất nhiều giờ đây cảm thấy buồn bã và quyết định rời đi. Với bà: 'đi đâu cũng được... còn hơn là thế này' bà đã nói ra điều mà chính ông cũng cảm nhận được: 'Ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa'.

- Cái Gái, cháu ông bây giờ một mực từ chối tình thân ('Tôi không phải là cháu ông. Ông nội tôi chết rồi'). Cái Gái yêu quý ông bao nhiêu thì bây giờ nó không thể chấp nhận

- Người con dâu là người sâu sắc, chín chắn, hiểu điều hơn lẽ thiệt. Chị cảm thấy thương bố chồng trong tình cảnh trớ trêu. Chị biết ông khổ lắm 'khổ hơn xưa nhiều lắm'. Nhưng nỗi buồn đau trước cảnh gia đình 'như sắp tan hoang ra cả' khiến chị không thể bấm bụng mà đau, chị đã thốt thành lời cái nỗi đau đó. 'Thầy bảo con: cái bên ngoài là không đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa...'

* Thái độ:

- Đau đớn, nhẫn nhục, bất lực.

- Thừa nhận sự thắng thế của thân xác hàng thịt nhưng không khuất phục mà quyết định không cần thân xác hàng thịt nữa.

- Nhà viết kịch đã để cho hồn Trương Ba còn lại trơ trọi một mình với nỗi đau khổ, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm, một mình với những lời độc thoại đầy chua chát đầy quyết liệt: 'Mày đã thắng thế rồi, cái thân xác không phải của ta ạ... Nhưng lẽ nào ta lại phải chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? Chẳng lẽ không còn cách nào khác! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Có thật không còn cách nào khác? Không cần đến đời sống do mày đem lại! Không cần!'.

=> Đây là lời độc thoại có tính chất quyết định tới hành động châm hương gọi Đế Thích một cách dứt khoát.

Câu 3

Câu 3 (trang 154 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Phân tích sự khác biệt trong quan niệm về ý nghĩa của cuộc sống giữa Trương Ba và Đế Thích. Theo bạn, Trương Ba có lí do khi trách móc Đế Thích, người đã mang lại sự sống cho mình: 'Ông chỉ muốn tôi sống, nhưng ông không quan tâm đến cách tôi sống!' điều này đúng không? Tại sao? Cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích thể hiện điều gì?

Lời giải chi tiết:

– Quan niệm về cuộc sống của Trương Ba và Đế Thích hoàn toàn trái ngược nhau:

+ Trương Ba cho rằng việc sử dụng thân xác của người khác để tồn tại là không đúng, sống trong người khác làm cho bản tính của mình trở nên mờ nhạt.

+ Đế Thích lại cho rằng sử dụng thân xác để sống là điều bình thường, chỉ cần có sự sống là đủ.

– Trương Ba trách móc Đế Thích: 'ông chỉ muốn tôi sống, nhưng ông không quan tâm đến cách tôi sống'. Sống bằng cách mượn thân xác của người khác làm cho con người sống nhưng tính cách của mình bị mất đi trong thân xác của hàng thịt, linh hồn và thân xác của ông không muốn sống trong thân xác của kẻ khác. Ở đây ông nói về những trải nghiệm mà ông phải đối mặt.

– Ý nghĩa:

+ Con người là một thể thống nhất, linh hồn và thân xác phải hài hoà, không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm trần. Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng thì không nên chỉ đổ tội cho thân xác và không thể an ủi, động viên bằng vẻ đẹp của tâm hồn.

+ Sống nhờ, sống gửi, sống chứ không phải là mình thì cuộc sống đó thật vô nghĩa.

=> Qua lời thoại, nhân vật nhận biết rõ hoàn cảnh của mình: đầy trớ trêu và bi hài.

Câu 4

Câu 4 (trang 154 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Khi Trương Ba quyết định từ chối trả xác cho hàng thịt, Đế Thích đã đề xuất cho hồn Trương Ba nhập vào cu Tị, nhưng Trương Ba từ chối. Vì sao?

Lời giải chi tiết:

Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị vì:

- Việc này sẽ gây ra hàng loạt phiền phức, rắc rối như việc Trương Ba đã nhập vào xác hàng thịt (phải giải thích cho chị Lụa và gia đình, có thể phải đến nhà chị Lụa ở, lại mở cơ hội cho bọn lý trưởng, trương tuần thu lợi…).

- Dù có một cuộc đời mới nhưng khi những người đồng trang lứa lìa khỏi, Trương Ba sẽ cảm thấy lạc lõng, thê thảm.

- Dù nhập vào xác cu Tị hay xác ai đi nữa, Trương Ba cũng không thể giữ được bản nguyên của mình và tiếp tục sống trong bi kịch bên trong một thế giới khác biệt.

=> Nhận thức sáng suốt ấy cùng tình thương mẹ con cu Tị đã thúc đẩy hồn Trương Ba đến quyết định kiên định. Quyết định này làm cho chúng ta càng hiểu rõ Trương Ba là một con người nhân từ, thông minh, và có lòng tự trọng. Đặc biệt, ông là một con người ý thức được ý nghĩa của cuộc sống.

- Sự chết của Cu Tị mang ý nghĩa đẩy nhanh diễn biến tác phẩm đến đỉnh điểm. Bằng cách mô tả quá trình đưa đến quyết định dứt khoát của nhân vật hồn Trương Ba, Lưu Quang Vũ đã đảm bảo được tính hợp lý, tự nhiên của tác phẩm.

Câu 5

Câu 5 (trang 154 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Cảm nghĩ của bạn sau khi kết thúc đoạn vở.

Lời giải chi tiết:

Không chỉ là triết lý về cuộc sống con người, về hạnh phúc, trong vở kịch nói chung và đặc biệt là phần kết, Lưu Quang Vũ đã đóng góp vào việc phê phán một số biểu hiện tiêu cực trong xã hội thời đó.

Đầu tiên, con người đang dần rơi vào sự thèm khát về vật chất, chỉ sống để tận hưởng đến mức trở nên bần cùng, thô lỗ. Như đã cảnh báo bởi Chế Lan Viên trong một bài thơ 'muốn sống thì phải đặt trí tinh thần lên hàng đầu'.

Thứ hai, tâm hồn và cuộc sống tinh thần đáng quý nhưng không được chăm sóc mà chỉ tập trung vào việc thỏa mãn nhu cầu vật chất, không nỗ lực vì hạnh phúc toàn diện. Thực tế, đây là biểu hiện của sự chủ quan, lười biếng, và mơ hồ. Cả hai quan niệm, cách sống này đều cực đoan, đáng lên án.

Ngoài ra, vở kịch còn đề cập đến một số vấn đề khác cũng đáng lo ngại, như sự sống giả, không dám, không được sống theo bản chất thật của bản thân. Điều này dẫn đến nguy cơ bị biến thành những con người vô hồn do vật chất và danh vọng.

Với tất cả những ý nghĩa này, đoạn trích là minh chứng cho phong cách viết kịch của Lưu Quang Vũ.

Luyện tập

Giả sử Đế Thích cho Trương Ba được quyền sống (không phải mượn) trong xác hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào cu Tị và Trương Ba đồng ý, theo bạn, cuộc sống của Trương Ba khi đó sẽ như thế nào? Hãy trình bày ý kiến về những rắc rối có thể xảy ra và viết một đoạn kịch ngắn về vấn đề này.

Lời giải chi tiết:

Nếu Trương Ba chấp nhận sống trong xác hàng thịt hoặc nhập vào cu Tị, cuộc sống của ông sẽ rơi vào bi kịch với hàng loạt phiền toái, rắc rối của việc sống ở hai thế giới khác nhau. Những khó khăn này có thể thay đổi tùy theo xác nào mà ông sống, nhưng đều là những vấn đề phức tạp, mối nguy đeo bám. Quan trọng nhất, dù sống trong xác của ai đi nữa, hồn Trương Ba sẽ không thể tìm lại được sự bình yên, hạnh phúc vì không thể sống như chính bản thân. Điều này sẽ gây ra tổn thương cho những người thân yêu và gây ra những tình huống vô lý trong cuộc sống.

Tổng kết

Lời giải chi tiết:

Qua đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt, Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc thông điệp: Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn với những giá trị mình muốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.

Bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ, sống tạm và trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hóa trước sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục; vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Tại sao Trương Ba quyết định từ chối nhập vào xác cu Tị dù Đế Thích đã đề xuất?

Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị vì ông nhận thức rõ rằng dù có sống lại, ông vẫn không thể giữ được bản chất thật của mình. Sự mâu thuẫn giữa linh hồn và thể xác sẽ tiếp tục dẫn đến bi kịch, khiến ông cảm thấy lạc lõng và không thể sống đúng là chính mình.

Quan niệm về cuộc sống của Trương Ba và Đế Thích có sự khác biệt như thế nào?

Trương Ba coi trọng sự hòa hợp giữa linh hồn và thể xác, cho rằng cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi con người được sống đúng với bản chất của mình. Ngược lại, Đế Thích chỉ quan tâm đến sự tồn tại, không màng đến việc con người có thể sống thật với chính mình hay không.

Vì sao gia đình Trương Ba không thể chấp nhận ông trong thân xác của người hàng thịt?

Gia đình Trương Ba không thể chấp nhận ông trong thân xác của người hàng thịt vì sự khác biệt giữa bên trong và bên ngoài. Họ cảm nhận được sự thay đổi, từ thái độ đến hành vi của ông, khiến họ không còn nhận ra người thân yêu ngày trước.

Lý do gì khiến Trương Ba cảm thấy đau khổ khi sống trong thân xác của người hàng thịt?

Trương Ba cảm thấy đau khổ vì sự xung đột giữa linh hồn thanh cao của ông và thể xác thô lỗ của người hàng thịt. Mặc dù linh hồn vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp, nhưng những hành động của thể xác lại làm giảm đi sự thanh cao của ông, gây ra cảm giác tha hóa.

Đoạn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích mang đến thông điệp gì về cuộc sống?

Đoạn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích nhấn mạnh rằng cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi linh hồn và thể xác hòa hợp. Việc sống nhờ vào thân xác của người khác sẽ khiến con người đánh mất chính mình, dẫn đến bi kịch và sự tha hóa. Vẻ đẹp tinh thần không thể tồn tại trong một thân xác không phù hợp.

Tại sao Trương Ba lại quyết định từ chối sự sống trong xác của cu Tị?

Trương Ba từ chối vì ông nhận thấy rằng dù có sống lại trong thân xác của cu Tị, ông vẫn không thể giữ được bản chất của mình. Cuộc sống sẽ tiếp tục là bi kịch khi không thể sống tự nhiên với chính con người thật của mình.

Lý do Trương Ba cảm thấy bi kịch khi sống trong thân xác hàng thịt là gì?

Trương Ba cảm thấy bi kịch vì sự đối lập giữa linh hồn thanh cao của ông và thân xác phàm tục của người hàng thịt. Dù ông vẫn giữ được bản chất tốt đẹp, nhưng những ham muốn bản năng của thể xác đã làm tha hóa tâm hồn ông, gây ra nỗi đau và bất an.

Trương Ba có lý do khi trách móc Đế Thích về việc chỉ muốn ông sống mà không quan tâm cách sống?

Trương Ba hoàn toàn có lý khi trách móc Đế Thích vì ông chỉ quan tâm đến việc ông tồn tại, mà không quan tâm đến cách ông sống. Việc sống trong thân xác của người khác khiến ông mất đi bản chất và cái tôi thực sự của mình, dẫn đến bi kịch không thể tránh khỏi.