Buzz
Trước khi đọc văn bản Một người Hà Nội, tìm hiểu thêm về tác giả Nguyễn Khải và bối cảnh diễn ra các sự kiện trong truyện. Suy nghĩ về vai trò của mỗi cá nhân trong việc bảo tồn và thúc đẩy các giá trị văn hóa dân tộc.
Nội dung chính
| Đoạn trích thể hiện những trân trọng và khát khao lưu giữ vẻ đẹp và chiều sâu văn hóa của người Hà Nội cũng là của con người thời nay trước những biến động dữ dội của thời đại kinh tế thị trường và hội nhập văn hóa thế giới. |
Trước khi đọc 1
Câu 1 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Tiến hành đọc trước văn bản Một người Hà Nội, điều tra thêm thông tin về tác giả Nguyễn Khải và bối cảnh diễn ra các sự kiện trong truyện.
Phương pháp giải:
Chú trọng vào việc lựa chọn thông tin phù hợp, phục vụ cho việc hiểu bài đọc.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Về tác giả
- Nguyễn Khải (1930 – 2008), tên thật là Nguyễn Mạnh Khải, sinh ra tại Hà Nội.
- Là một trong những nhà văn hàng đầu của văn xuôi Việt Nam kể từ sau Cách mạng tháng 8.
- Tác phẩm tiêu biểu: Xung đột, Mùa lạc, Một người Hà Nội, Thượng Đế thì cười,.....
- Phong cách nghệ thuật: Sở hữu khả năng nhận biết vấn đề, phân tích tâm lý nhân vật, phong cách văn xuôi trầm ổn, sâu sắc và triết lý.
* Bối cảnh
- Tác phẩm ra đời trong bối cảnh đất nước trải qua nhiều biến động, thăng trầm, làm mờ đi những giá trị truyền thống, đặc biệt là những giá trị của người Hà Nội.
Trước khi đọc 2
Câu 2 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Thảo luận về vai trò của mỗi cá nhân trong việc bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa dân tộc.
Phương pháp giải:
Áp dụng kiến thức thực tế cá nhân để đưa ra suy nghĩ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Xã hội ngày nay đang tiến triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con người hòa nhập. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc bị lãng quên, và giới trẻ ít quan tâm, tìm hiểu về chúng. Thay vào đó, họ thích hợp và ưa chuộng các giá trị văn hóa của các nước khác.
- Hậu quả của việc theo đuổi các nền văn hóa khác là những giá trị truyền thống dần mất đi, và nhiều bản sắc bị mai một. Điều này có thể dẫn đến việc mất đi những giá trị quan trọng của dân tộc.
- Mỗi cá nhân có thể đóng góp một phần nhỏ trong việc bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa dân tộc. Vì vậy, chúng ta cần thức tỉnh và hành động để bảo tồn những giá trị văn hóa đẹp của dân tộc Việt Nam, từ đó làm cho đất nước ngày một phát triển hơn.
Trước khi đọc 3
Câu 3 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Nghiên cứu thêm về tính cách của người dân Hà Nội qua các nguồn thông tin như báo chí, văn chương…
Phương pháp giải:
Tìm kiếm thông tin trên mạng, báo chí để hiểu rõ hơn về tính cách của người dân Hà Nội.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tính cách của người dân Hà Nội:
+ Hà Nội được xem là trung tâm văn hóa, nơi tập trung nhiều giá trị văn hóa, linh hồn quốc gia. Người Hà Nội có điều kiện tiếp xúc và thấu hiểu vẻ đẹp của con người và tâm hồn từ khắp nơi. Đặc điểm chính của họ là trí tuệ, sự thông thái, tài năng, và văn minh thanh lịch.
Trong quá trình đọc 1
Câu 1 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Tình cảm của nhân vật “tôi” với Hà Nội đã được giải tỏa như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn văn đầu, tập trung vào các từ ngữ biểu hiện cảm xúc để nhận biết tình cảm của nhân vật “tôi”.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tình cảm của nhân vật “tôi” đối với Hà Nội đã được giải phóng với sự hân hoan, hạnh phúc và thoải mái khi được ngắm nhìn Hà Nội trở lại trong sự yên bình, tự do.
Trong quá trình đọc 2
Câu 2 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chú ý mối liên kết giữa lời kể chuyện và lời của nhân vật.
Phương pháp giải:
Đọc đoạn văn đầu, tập trung vào người kể chuyện và các nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Lời của nhân vật được phản ánh rõ ràng và phù hợp với người kể chuyện.
Trong quá trình đọc 3
Câu 3 (trang 12, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Với hoàn cảnh, thái độ của nhân vật cô Hiền như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn văn thứ hai, tập trung vào các chi tiết thể hiện thái độ của cô Hiền.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Cô Hiền tự nhận mình là người rất tư sản, được mọi người đánh giá như vậy.
- Tác giả đã mô tả cô Hiền với những điều kiện tốt đẹp của một người Hà Nội thời điểm đó.
- Trước cuộc chiến tranh đại trà, biến động lịch sử, con người cũng thay đổi. Hoặc giữ nguyên cái nhìn tốt đẹp về cuộc sống, hoặc là xã hội biến đổi và con người cũng đổi thay và dần mất đi. Tuy nhiên, điều này không làm thay đổi tính cách của cô Hiền, cô vẫn giữ một cái nhìn rộng lớn, nhạy bén và linh hoạt giữa những khó khăn trong cuộc sống. Từ đó, chúng ta có thể nhìn nhận sâu sắc, trân trọng nhân vật này.
→ Cô Hiền là một hình ảnh đáng trân trọng và tinh tế của Hà Nội, với bao nhiêu khó khăn và thành công, vẫn sống một cuộc sống ý nghĩa cho đất nước.
Trong quá trình đọc 4
Câu 4 (trang 13, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chú ý các chi tiết thể hiện cách suy nghĩ và quyết định của nhân vật cô Hiền đối với gia đình.
Phương pháp giải:
Đọc đoạn văn thứ hai, tập trung vào hành động để nhận biết cách suy nghĩ và quyết định.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Các chi tiết như sau:
+ Cô bán căn nhà ở Hàng Bún cho người bạn ở chiến khu, sau khi chồng muốn mua máy in kinh doanh, cô tính toán từ việc không tự làm được mà thuê, và thuê thì sẽ trở thành chủ, nhưng đây là điều mà xã hội rất e ngại. Do đó, chồng cô từ bỏ ý định đó.
→ Cô Hiền là người có tầm nhìn, biết cách ứng xử đúng với tình hình đất nước.
Trong quá trình đọc 5
Câu 5 (trang 14, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Lòng tự trọng và ý thức trách nhiệm của nhân vật cô Hiền được thể hiện như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc phần cuối đoạn văn thứ ba để nhận biết lòng tự trọng và ý thức trách nhiệm.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
+ Cô khuyên con trai tham gia quân ngũ, dạy con sống không bị xấu hổ.
+ Khi người anh đi và sau ba năm không nhận được bất kỳ tin tức nào, cô Hiền không ngăn cản mặc dù rất đau lòng.
→ Cô Hiền, với nhân cách thanh lịch, là một viên ngọc quý của Hà Nội, với bao thăng trầm, vẫn sống một cuộc sống có ý nghĩa cho đất nước.
Trong quá trình đọc 6
Câu 6 (trang 14, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Trong nhà cô Hiền, các vật dụng và nội thất nào đáng chú ý?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn văn thứ tư, nhận biết các đặc điểm của đồ vật trong nhà cô Hiền.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Các vật dụng:
+ Khu vực tiếp khách sau tấm bình phong cao gỗ chạm suốt mấy chục năm không thay đổi.
+ Bộ sa lông gỗ gụ, lưng tựa chạm khắc hình cái khánh. Phản làm bằng gỗ gụ, chân phản hình dáng chân con thú.
→ Tất cả các vật dụng đều mang tính cổ truyền sâu sắc.
Trong quá trình đọc 7
Câu 7 (trang 15, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Cái bát thủy tiên men đỏ có ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ những chi tiết xung quanh cái bát thủy tiên.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ý nghĩa: Mang đậm giá trị truyền thống, thể hiện nét đẹp văn hóa của người Hà Nội xưa. Cô Hiền rất trân trọng, giữ gìn cái bát như đang gìn giữ truyền thống tốt đẹp.
Trong quá trình đọc 8
Câu 8 (trang 15, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Nhân vật “tôi” buồn bực về những sự việc nào?
Phương pháp giải:
Đọc phần giữa đoạn bốn, chú ý tâm trạng của nhân vật “tôi”.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Sự việc:
+ Khi ghé thăm bạn nhưng lại quên đường, khi hỏi thăm người qua đường thì nhận được sự phản ứng lạnh lùng, thiếu lịch sự.
+ Đạp xe trên đường và va phải một cậu bé. Thậm chí không xin lỗi mà còn nói những lời không hay, không lịch sự.
→ Nhân vật “tôi” cảm thấy buồn khi thấy người dân Hà Nội mất đi những giá trị truyền thống.
Trong quá trình đọc 9
Câu 9 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Hãy chú ý hình ảnh cây si cổ thụ.
Phương pháp giải:
Đọc phần cuối đoạn bốn, nhìn vào sự kiện liên quan đến cây si.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Hình ảnh cây si bị bão đánh gãy rụng rễ, thể hiện sự khắc nghiệt của thiên nhiên, cũng là phản ánh của quy luật xã hội.
- Việc cây si được cứu sống sau đó là minh chứng cho quy luật bất diệt của cuộc sống, thể hiện niềm tin của con người vào sức sống mãnh liệt của tự nhiên.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Nhân vật chính của câu chuyện là ai? Hãy vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa nhân vật chính này với các nhân vật khác trong câu chuyện.
Phương pháp giải:
Đọc toàn bộ văn bản để xác định nhân vật chính và mối quan hệ với những người khác trong câu chuyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trung tâm của câu chuyện: Cô Hiền.
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Phân tích tính cách của nhân vật Cô Hiền trong truyện Một người Hà Nội. Dựa vào các chi tiết nào để xác định nhân vật này? Tại sao người kể chuyện gọi cô là “hạt bụi vàng” của Hà Nội?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bộ văn bản để phân tích cụ thể về nhân vật Cô Hiền.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trung tâm là Cô Hiền:
- Sinh ra từ gia đình giàu có, lương thiện: mẹ buôn nước mắm, cha đỗ tú tài, rèn luyện con cái nghiêm túc.
- Ngoại hình: xinh đẹp, khuôn mặt như người quý tộc, thông minh, say mê văn thơ.
- Tính cách và phẩm chất của Cô Hiền:
+ Là người của Hà Nội, sống qua nhiều biến cố lịch sử nhưng vẫn giữ vững bản sắc con người, thật thà, trung thực.
+ Về hôn nhân: chọn chồng chăm chỉ, hiền lành.
+ Về việc sinh con: dừng lại ở tuổi 40 sau khi sinh đẻ 5 đứa con để có thể chăm sóc chúng một cách đầy đủ.
+ Trong việc dạy dỗ con cái: dạy từ những việc nhỏ nhất, dạy cách lịch sự, tôn trọng, duyên dáng, giữ cho con người Hà thành.
+ Trải qua những khó khăn trong cuộc sống, Cô Hiền vẫn giữ được bản lĩnh, biết đương đầu với hoàn cảnh.
+ Khích lệ con trai nhập ngũ, dạy dỗ con sống không phải lẽ ra phải xấu hổ.
+ Sau khi đất nước thống nhất, cô mở một cửa hàng lưu niệm, chỉ làm những điều có lợi cho đất nước.
→ Cô Hiền với nhân cách thanh lịch, là một hạt bụi vàng của Hà Nội, mang lại ý nghĩa sâu sắc cho đất nước.
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Quan điểm, thái độ của người kể chuyện xưng “tôi” đối với các nhân vật và sự việc trong truyện được thể hiện như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bộ văn bản để phân tích cụ thể về quan điểm và thái độ của người kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tôi là nhân vật chính: Người đã trải qua nhiều biến cố trong lịch sử.
+ Có khả năng quan sát, cảm nhận sâu sắc, sắc bén.
+ Sử dụng giọng điệu vui vẻ, hài hước nhưng cũng thấm thía, thông suốt.
+ Trân trọng và tôn trọng những giá trị truyền thống của dân tộc.
→ Tôi là một nhân vật phản ánh chân thực của tác giả, người kể chuyện, một tác phẩm nghệ thuật sắc sảo mang lại cái nhìn chân thực, khách quan.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Trong truyện Một người Hà Nội, lời nhân vật được cá thể hoá sâu sắc và phối hợp hài hòa với lời người kể chuyện. Hãy nêu ý kiến của em về nhận định trên.
Phương pháp giải:
Đọc toàn bộ văn bản để phân tích cụ thể ý kiến về lời của nhân vật và lời của người kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tôi là một nhân vật phản ánh chân thực của tác giả, người kể chuyện, một tác phẩm nghệ thuật sắc sảo mang lại cái nhìn chân thực, khách quan.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chuyện về cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh gãy rễ nhưng sau đó lại phục hồi lại mang ý nghĩa và tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của câu chuyện?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài đặc biệt đoạn cuối, phân tích cụ thể về cây si.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Hình ảnh cây si bị bão đánh gãy rễ, thể hiện sự khắc nghiệt của thiên nhiên, đồng thời đó cũng là quy luật xã hội.
+ Sự phục hồi của cây si cổ thụ biểu thị cho quy luật bất diệt của sự sống, thể hiện lòng tin của con người khi cứu sống được cây cỏ.
+ Cây si là biểu tượng nghệ thuật, hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp Hà Nội: có thể bị tổn thương, bị ốm đau, nhưng vẫn là người Hà Nội với truyền thống văn hóa được nuôi dưỡng từ lịch sử xa xưa, đậm chất tinh hoa dân tộc.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Từ truyện Một người Hà Nội, em cảm thấy thế nào về mối liên kết giữa phẩm chất, tính cách cá nhân với việc nhận thức, bảo tồn và thúc đẩy các giá trị văn hoá dân tộc?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài kết hợp với kiến thức thực tế để phân tích.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Phẩm chất, tính cách cá nhân có mối liên hệ rất chặt chẽ với việc nhận thức, bảo tồn và thúc đẩy các giá trị văn hoá dân tộc. Xã hội ngày nay đang phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con người hòa nhập. Nhiều bản sắc bị mai một, giới trẻ ngày càng ít quan tâm, tìm hiểu về những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Thay vào đó, giới trẻ có chiều hướng theo đuổi và yêu thích những văn hóa của các nước khác. Hậu quả của việc bắt kịp những nền văn hóa khác nhau là những giá trị truyền thống tốt đẹp ngày càng bị phai nhạt, nhiều bản sắc đã và đang dần mất đi. Nhiều trẻ em hiện nay không hiểu biết về nền văn hóa truyền thống của quốc gia mình theo lối tân tiến của thế giới. Những điều này sớm muộn gì cũng khiến con người mất đi giá trị cốt lõi của đất nước. Mỗi cá nhân một hành động nhỏ sẽ mang lại những giá trị to lớn cho quốc gia. Chính vì vậy, chúng ta cần có ý thức đúng đắn và hành động để bảo tồn những truyền thống văn hoá tốt đẹp của Việt Nam, giúp đất nước ngày càng phồn thịnh hơn.
