Phân tích bài Thạch Sanh SGK Ngữ văn 6 tập 1 Cánh diều chi tiết

Nội dung chính

Chuẩn bị 1

Trả lời câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

- Tổng hợp kiến thức về Truyện cổ tích ở mục Kiến thức ngữ văn để áp dụng vào việc hiểu nội dung văn bản này. Đọc trước câu chuyện Thạch Sanh.

- Trong quá trình hiểu câu chuyện cổ tích, cần chú ý:

Nội dung chính của câu chuyện là gì? Xác định các sự kiện quan trọng trong câu chuyện.

Phương pháp giải:

Học sinh cần xem lại phần Kiến thức ngữ văn, tập trung vào khái niệm về câu chuyện cổ tích để trả lời các câu hỏi liên quan đến tác phẩm này.

Lời giải chi tiết:

- Câu chuyện kể về anh hùng Thạch Sanh.

- Các sự kiện chính trong câu chuyện:

+ Sự ra đời và trưởng thành kỳ lạ của Thạch Sanh.

+ Gặp gỡ Lý Thông và thiết lập tình anh em.

+ Đi canh miếu và tiêu diệt chằn tinh.

+ Săn đại bàng, giải cứu công chúa, bị Lý Thông bịt cửa hang.

+ Hồn của đại bàng và chằn tinh phàn nàn, Thạch Sanh bị nhốt trong ngục.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa nói được, vạch mặt Lý Thông và làm sáng tỏ sự oan uổng cho bản thân.

+ Thạch Sanh đấu với 18 quốc gia.

+ Lớn tuổi, vua chuyển ngôi cho Thạch Sanh.

Chuẩn bị 2

Trả lời câu 2 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Câu chuyện kể về ai? Ai là nhân vật nổi bật? Cuối câu chuyện, số phận của những nhân vật như thế nào?

Phương pháp giải:

Học sinh cần xem lại phần Kiến thức ngữ văn, tập trung vào khái niệm về câu chuyện cổ tích để trả lời các câu hỏi liên quan đến tác phẩm này.

Lời giải chi tiết:

- Câu chuyện kể về Thạch Sanh. Thạch Sanh là nhân vật chính.

- Cuối câu chuyện, số phận của nhân vật:

+ Thạch Sanh: kết hôn với công chúa, trở thành vua

+ Mẹ và con trai của Lý Thông: bị sét đánh chết và biến thành côn trùng ác độc

Chuẩn bị 3

Trả lời câu 3 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Dựa vào diễn biến và kết thúc của câu chuyện, tác giả dân gian muốn khen ngợi, chỉ trích hoặc thể hiện ước mơ gì? Liên kết đó với cuộc sống hiện nay như thế nào?

Phương pháp giải:

Học sinh cần xem lại phần Kiến thức ngữ văn, tập trung vào khái niệm về câu chuyện cổ tích để trả lời các câu hỏi liên quan đến tác phẩm này.

Lời giải chi tiết:

- Tác giả dân gian muốn thể hiện một ước mơ về sự chiến thắng của điều thiện trước điều ác, về công bằng xã hội, khen ngợi những người tốt lành, tài năng và chỉ trích những kẻ xấu xa.

- Liên kết này với cuộc sống hiện nay bởi cuộc sống đầy biến động, con người luôn khao khát sự công bằng trong xã hội, sống với lòng hiếu kỳ và nghĩa tình.

Chuẩn bị 4

Trả lời câu 4 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Các chi tiết nào trong truyện là ảo diệu, phi thực? Có tác dụng gì trong việc diễn đạt nội dung và nghệ thuật của truyện?

Phương pháp giải:

Đọc lại phần Kiến thức ngữ văn, tập trung vào khái niệm cổ tích để giải đáp câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Các chi tiết kì diệu trong truyện “Thạch Sanh” gồm:

+ Ngọc Hoàng sai thái tử xuống trần làm con nuôi cho cặp vợ chồng già.

+ Bà vợ mang thai mấy năm mới sinh con.

+ Chằn tinh biến hình thành con rắn khổng lồ, chết để lại cung tên bằng vàng.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên trong tù và khi ra chiến trận.

+ Niêu cơm của Thạch Sanh ăn mãi không hết.

→ Có tác dụng: tạo ra sự sống động, lôi cuốn và hấp dẫn người đọc, người nghe và làm phong phú thêm cuộc sống của nhân vật.

Đọc hiểu 1

Trả lời câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thạch Sanh có nguồn gốc ra đời đặc biệt như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần (1) để tìm hiểu nguồn gốc của Thạch Sanh.

Lời giải chi tiết:

Thạch Sanh là con của thái tử, sinh ra từ sự xuống trần của thần linh.

Đọc hiểu 2

Trả lời câu 2 (trang 20 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tính cách của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung thể hiện ở phần 2 như thế nào? Hãy chọn một từ được lặp lại hai lần trong phần này để mô tả tính cách ấy?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn (2) và xem cách Thạch Sanh hành động với mọi người và với các tình huống xảy ra xung quanh.

Lời giải chi tiết:

- Tính cách: Thẳng thắn, trung thực, dũng cảm, sẵn sàng hy sinh để giúp đỡ, bảo vệ người khác khi họ gặp khó khăn.

- Từ được lặp lại 2 lần trong đoạn này: Thẳng thắn.

+ Thạch Sanh thẳng thắn đồng ý đi ngay.

+ Thạch Sanh thẳng thắn tin ngay.

Đọc hiểu 3

Trả lời câu 3 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thạch Sanh có những hành động dũng cảm nào trong phần (3)?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn (3), liệt kê những hành động dũng cảm của Thạch Sanh.

Lời giải chi tiết:

Các hành động thể hiện sự dũng cảm của Thạch Sanh:

- Bắn cung khi thấy đại bàng theo đuổi một cô gái bay qua, không do dự đi tìm theo dấu máu.

- Tự mình xin xuống hang cứu công chúa, mù hai mắt, dùng búa đập vỡ vuốt sắc, giết đứt đầu con quái vật.

- Giải cứu con trai của vua Thủy Tề.

Đọc hiểu 4

Trả lời câu 4 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi Thạch Sanh xuống hang của Lý Thông, em nghĩ rằng Lý Thông sẽ làm gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào tính mưu mô, xảo quyệt của Lý Thông, hãy dự đoán hắn sẽ thực hiện hành động tích cực hay tiêu cực.

Lời giải chi tiết:

Em cho rằng Lý Thông sẽ ám sát Thạch Sanh để chiếm lấy vị trí và quyền lợi của chàng.

Đọc hiểu 5

Trả lời câu 5 (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi yêu cầu mượn cây đàn, Thạch Sanh có biết rằng đó là cây đàn thần không?

Phương pháp giải:

Chú ý tính cách của Thạch Sanh và các chi tiết trong đoạn này.

Lời giải chi tiết:

Khi xin mượn cây đàn, Thạch Sanh không hề biết đó là cây đàn thần.

Đọc hiểu 6

Trả lời câu 6 (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thạch Sanh đã đối xử với mẹ con Lý Thông như thế nào? Cuối cùng, mẹ con Lý Thông gặp phải kết cục gì?

Phương pháp giải:

Chú ý phần kết thúc và trả lời câu này.

Lời giải chi tiết:

- Sau mọi chuyện, Thạch Sanh không giết hại họ và cho họ quay về quê làm ăn

- Kết cục của mẹ con Lý Thông: Đi được một nửa đường thì bị sét đánh chết, sau đó biến thành bọ hung

Đọc hiểu 7

Trả lời câu 7 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thạch Sanh đã thực hiện hành động gì khiến quân chư hầu không dám nghĩ đến việc chiến đấu và phải kính trọng?

Phương pháp giải:

Chú ý phần kết thúc, xem Thạch Sanh đã làm gì khi đối mặt với quân giặc.

Lời giải chi tiết:

Thạch Sanh đã mang đàn ra trước mặt quân giặc, làm cho binh sĩ các nước run rẩy, không dám nghĩ tới việc chiến đấu nữa.

- Anh ta còn thiết đãi họ với niêu cơm thần và hứa thưởng lớn cho ai ăn hết nhưng không ai làm được

CH cuối bài 1

Trả lời câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo em, Thạch Sanh là loại nhân vật nào (kẻ bất hạnh, người thông minh, người dũng cảm, người ngốc nghếch)?

Phương pháp giải:

So sánh với các loại nhân vật đã nêu và lựa chọn đúng.

Lời giải chi tiết:

Thạch Sanh thuộc loại nhân vật dũng cảm.

CH cuối bài 2

Trả lời câu 2 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trong truyện cổ tích Thạch Sanh, có những sự kiện chính nào? Em thích sự kiện nào nhất?

Phương pháp giải:

Đọc lại toàn bộ văn bản và lựa chọn những sự kiện quan trọng nhất.

Lời giải chi tiết:

Các sự kiện chính:

(1) Sự xuất hiện và lịch sử của Thạch Sanh.

(2) Thạch Sanh được học võ nghệ từ thiên thần.

(3) Sự kết bạn của Thạch Sanh với Lý Thông.

(4) Thạch Sanh tiêu diệt chằn tinh và bị Lý Thông cướp công.

(5) Thạch Sanh giết đại bàng, giải cứu công chúa, lại bị cướp công.

(6) Thạch Sanh cứu thái tử, nhận được cây đàn thần, bị vu oan và bị giam giữ.

(7) Thạch Sanh được giải oan.

(8) Tiếng đàn và niêu cơm của Thạch Sanh khiến 18 nước chư hầu đều đầu hàng.

- Em thích sự kiện: tiếng đàn và niêu cơm của Thạch Sanh khiến 18 nước chư hầu đều đầu hàng.

CH cuối bài 3

Trả lời câu 3 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo tôi, Thạch Sanh là người có tâm hồn nhân từ, lương thiện và sáng sủa. Chàng luôn tin vào lòng tốt của mọi người, sẵn lòng giúp đỡ những kẻ gặp khó khăn mà không mong đợi sự đền đáp.

Phương pháp giải:

Tìm các chi tiết trong truyện xác nhận nhận xét về tính cách của Thạch Sanh.

Lời giải chi tiết:

- Dù biết sự thật về mẹ con nhà Lý Thông, Thạch Sanh vẫn từ bi thả họ về quê.

- Thạch Sanh giải cứu công chúa và thái tử mà không đòi hỏi bất kỳ sự đền đáp nào.

- Chàng tìm cách giải quyết mọi xung đột với các nước láng giềng bằng biện pháp hòa bình.

CH cuối bài 4

Trả lời câu 4 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nhìn vào những chi tiết kì ảo và hoang đường trong truyện, ta thấy rõ sức ảnh hưởng của chúng đối với hình tượng của Thạch Sanh.

Phương pháp giải:

Phân tích các chi tiết hoang đường và ý nghĩa của chúng trong việc phát triển nhân vật Thạch Sanh.

Lời giải chi tiết:

- Thạch Sanh được cho là thái tử, con của Ngọc Hoàng.

- Chàng được thiên thần dạy dỗ võ nghệ và các phép thần kỳ.

- Chàng diệt chằn tinh và đại bàng.

- Thạch Sanh cứu con trai vua Thủy Tề và được mời xuống Thủy Cung.

- Hồn của chằn tinh và đại bàng đều muốn vu oan cho Thạch Sanh.

- Niêu cơm thần ăn không cạn.

- Cây đàn thần không chỉ giúp Thạch Sanh giải oan mà còn đem lại hòa bình cho đất nước.

--> Những chi tiết này tạo ra một hình tượng cho Thạch Sanh với những phẩm chất cao quý, trí tuệ và lòng nhân từ.

CH cuối bài 5

Trả lời câu 5 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Những chi tiết kết thúc truyện phản ánh ước mơ của nhân dân về công bằng, sự thưởng cho người tốt và trừng trị kẻ ác.

Phương pháp giải:

Phân tích ý nghĩa của các chi tiết kết thúc và suy luận về thông điệp của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Các chi tiết kết thúc truyện thể hiện lòng ước mơ của nhân dân về công lí, sự công bằng và sự thăng tiến của người hiền. Việc vua gả công chúa cho Thạch Sanh và sau đó nhường ngôi cho chàng làm vị vua mới cho thấy lòng tin tưởng của nhân dân vào những người có phẩm chất cao quý và trí tuệ xuất chúng.

CH cuối bài 6

Trả lời câu 6 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đoạn thơ dưới đây nhấn mạnh về phẩm chất của Thạch Sanh, tôn vinh lòng dũng cảm và công bằng.

Đàn kêu: Ai chém chằn tinh

Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?

Đàn kêu: Ai chém xà vương

Đem nàng công chúa triều đường về đây?

Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày

Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?

Đàn kêu: Sao ở bất nhân

Biết ăn quả lại quên ân người trồng?