Phân tích bài thơ Bác ơi của Tố Hữu

Đề bài: Phân tích bài thơ Bác ơi của nhà thơ Tố Hữu

Mô hình văn phân tích bài Bác ơi tinh tế, tuyển chọn

I. Kết cấu Phân tích bài thơ Bác ơi của Tố Hữu (Chuẩn)

1. Khởi đầu:

Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

2. Phần chính:

a. Bốn khổ thơ đầu: nỗi đau thương khi Bác ra đi
- Hình ảnh buồn bã trước sự rời bỏ của Bác:
+ Từ 'tuôn': Biểu tượng cho sự đau lòng của nhà thơ và cả tâm hồn thiên nhiên khi Bác từ giã cuộc sống.
+ Nhà Bác trống trơn, lạnh lẽo, không còn hơi ấm của Người: Chuông không vang, phòng tắt điện, rèm buông lơi...
+ Sử dụng nghệ thuật câu hỏi tu từ: 'Bác đã ...Bác ơi!': Điều giật mình, thảng thốt, không tin vào sự thật khi nghe tin Bác qua đời.

- Những hình ảnh quen thuộc trong vườn Bác vẫn nguyên vẹn: hoa thơm, trái bưởi chín, nhưng không có Bác nữa.
- Bốn khổ thơ chứa đựng nỗi đau sâu thẳm, lòng bi thương không tận của nhà thơ và cả dân tộc trước cái chết của Người.
- Tố Hữu mở rộng không gian nghệ thuật từ ngôi nhà của Bác đến cả thiên nhiên, đất trời để thể hiện niềm tiếc thương bất tận đối với Bác.

b. Sáu khổ thơ tiếp theo: Hình tượng Bác Hồ sống và hy sinh cho dân tộc:
- Tâm huyết và lý tưởng cao đẹp của Bác: Người hi sinh cả cuộc đời để đem lại độc lập cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân.
- Tình yêu thương của Bác dành cho mọi người, mọi gia đình, và cả thế giới, con người trên mọi miền đất nước.
+ Bác như 'lòng mẹ': Tình yêu cao cả, vô biên như lòng mẹ.

- Tính khiêm tốn của Bác và lòng hy sinh cao cả cho đất nước 'Người để .. lối mòn'.
- Hình tượng Bác Hồ hiện diện đầy chân thật, gần gũi, giản dị, nhưng không kém phần tao nhã, tôn quý.

c. Ba khổ cuối: Cảm xúc trước sự ra đi của Bác:
- Bác rời đi mang theo niềm tiếc thương vô hạn của dân tộc Việt Nam, nhưng theo lời dặn của Bác, cả nước chấp nhận đau đớn, tiếp tục hướng về mục tiêu giải phóng miền Nam.
- Sự tôn kính đặt Người vào thế giới của những tâm hồn vĩ đại.
- Bác sẽ luôn là nguồn sáng soi bóng tâm hồn mỗi người Việt. Hình ảnh của Bác liên kết với đất trời, vững bền mãi mãi.
- Nhịp thơ mạnh mẽ, chứa đựng cảm xúc tiếc thương kết hợp với sự khẳng định vào sức mạnh bền vững của đất nước Việt Nam.

3. Phần kết:

- Chia sẻ cảm xúc cá nhân.

II. Mẫu bài văn Phân tích bài thơ Bác ơi của Tố Hữu (Chuẩn)

'Bác ơi' là tác phẩm của Tố Hữu, sáng tác ngay sau khi Bác Hồ ra đi. Cảm xúc trải rộng khắp bài thơ là sự tiếc thương vô bờ với vị lãnh tụ được dân tộc Việt Nam trân trọng, ca ngợi tình yêu quê hương và nhân dân của Người.

Bài thơ bắt đầu bằng tiếng khóc nghẹn ngào của nhà thơ, cũng chính là âm thanh thương tâm của hàng triệu tâm hồn Việt Nam trước sự ra đi của Cha già dân tộc:

'Mấy ngày nay nước mắt tuôn dài
Đời đau mất Bác, trời cũng mưa...'

Nhà thơ Tố Hữu diễn đạt bằng từ 'tuôn' như muốn khẳng định sự đau lòng mãnh liệt của con người và cả thiên nhiên khi Bác rời xa. Nỗi đau ấy lan tỏa khắp tâm hồn và trời đất.

Tố Hữu, nhà thơ Cách mạng tràn đầy nhiệt huyết, gần gũi với Bác Hồ, người Cha già được dân tộc yêu mến. Nhưng khi Người ra đi, ông ở xa, nghe tin tức, ông 'chạy về thăm Bác'.

Những hình ảnh xưa vẫn giữ nguyên, căn nhà sàn Bác từng ở giờ đây trở nên trống trải, lạnh lẽo đến tận cùng:

'Con bước về theo con đường cũ
Đến chân thang, nhìn lên mặt trời
Chuông kia ơi, còn vọng lời kia?
Phòng trống, rèm buông, ánh đèn tắt!'

Những vật dụng bên trong ngôi nhà giờ đây trở nên đứng im, chuông không vang, phòng tối, rèm mành buông, gốc cau, gốc dừa ướt sương... tất cả đã mất đi hơi ấm của Bác. Đối với Tố Hữu, điều đó thật đau lòng, thật khắc sâu! Nhà thơ lang thang trên 'lối đá quen' nhưng tất cả chỉ là ký ức, vì Bác Hồ đã rời xa thế giới này, đau lòng và đắng cay biết bao!

Và như là nhà thơ vẫn chưa chấp nhận sự thật, ông nổi tiếng khóc nức nở, giật mình trong thảng thốt, gọi tên Bác:

'Bác đã ra đi, Bác ơi!
Mùa thu đẹp, nắng rơi xanh trời'

Mùa thu ấy tự nhiên trở nên tươi đẹp, mọi người đều hân hoan vì lúc đó, chiến trường vẫn tiếp diễn, cả miền Nam đang chứng kiến chiến thắng. Tất cả đều mơ ước về ngày thống nhất đất nước, Bác Hồ sẽ đến thăm miền Nam, cả miền Nam hân hoan chào đón Người trong nắng mới:

'Miền Nam hồi sinh, mơ về ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười'

Ngôi nhà Bác từng ở và làm việc vẫn hiện hữu, cây bưởi mọc trái ngọt, hoa nhài nở thơm, nhưng không còn 'bóng Bác đi sớm hôm'. Nhịp thơ ở đây chứa đựng sự nghẹn ngào, câu hỏi liên tục đặt ra như biểu hiện cho nỗi đau vô tận của nhà thơ:

'Trái bưởi kia vàng ngọt cho ai?
Hương thơm của hoa nhài dành cho ai!'

Bốn khổ thơ là biểu tượng của niềm tiếc thương không lối thoát của nhà thơ và cả dân Việt trước khi Bác Hồ rời đi. Nỗi đau không chỉ là của con người mà còn là của thiên nhiên, trời đất! Không gian nghệ thuật trong bốn khổ thơ được Tố Hữu mở rộng từ ngôi nhà Bác tới thiên nhiên, miền Nam, đất trời, tất cả hòa quyện trong nỗi đau khi Bác Hồ ra đi.

Sáu khổ thơ tiếp, Tố Hữu khắc họa hình ảnh Cha già dân tộc với tấm lòng yêu thương rộng lớn và những phẩm chất cao quý.

Cuộc đời Người đầy ước mơ giành lại độc lập cho đất nước, mang lại tự do và hạnh phúc cho nhân dân. Dù đã hi sinh cả cuộc đời cho sự nghiệp cứu nước, nhưng khi ra đi, sứ mệnh ấy vẫn chưa hoàn thành, tâm hồn Người vẫn chưa 'thảnh thơi':

' Ôi, ước gì lòng được nhẹ nhàng
Nặng trĩu nỗi thương vẫn chưa quên'

Câu thơ thể hiện sự kính trọng đối với Bác và cảm xúc bi thương cho những nỗ lực không ngừng của Người. Bác luôn tràn đầy yêu thương, dành cho mọi người và cho đất nước, làm hòa mình với lịch sử dân tộc. Tố Hữu sử dụng hình ảnh tinh tế để miêu tả điều này:

'Bác ơi, trái tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người'

Hai dòng thơ ca ngợi tình yêu nước sâu sắc và lòng thương người rộng lớn của Bác Hồ dành cho dân tộc Việt Nam, cũng như cho 'mọi kiếp người' đau khổ trên thế giới. Đây có lẽ là những câu thơ đặc sắc nhất, nổi bật trong bài thơ!

Khi Bác ra đi, miền Nam vẫn cháy lên trong hỏa lửa, Bác không buồn nhưng đau xót và lo lắng cho đất nước, cho năm châu vẫn chưa biết đến hòa bình. Nhà thơ sử dụng liệt kê để nói về những 'đau thương' mà Bác còn mang, khẳng định tình yêu vô biên của Bác với mọi người, mọi nhà, và với vạn vật trên thế giới này:

'Bác chẳng buồn, chỉ đau lòng thôi
Nỗi đau dân tộc, nỗi đau năm châu
Bác lo mối mọi như mẹ lo
Cho hôm nay và cho mai sau...'

Lòng Bác như trái tim mẹ hiền, thương con dại. Bác sống vĩ đại 'như trời đất của ta', yêu thương, chăm sóc 'ngọn lúa, cành hoa', cho 'mỗi đời nô lệ', đặc biệt là trẻ em và người già.

Bác dành tình cảm sâu nặng cho chiến sĩ ở tuyến đầu, miền Nam luôn trong tim Bác. Bác dõi theo từng 'bước trên tiền tuyền', hạnh phúc khi nghe tin thắng trận.

'Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha
Bác nghe từng bước trên tiền tuyến
Lắng mỗi tin mừng, tiếng súng xa'

Các câu thơ ở đây đều chứa đựng cảm xúc, khẳng định tình yêu thương chân thành, lòng mong mỏi đất nước độc lập tuyệt đối. Tố Hữu khóc thương, nhưng từ đó, tâm hồn và tình yêu rộng lớn của Bác Hồ được làm sống dậy.

Khổ thơ tiếp theo, chúng ta bắt gặp một chuỗi từ 'hạnh phúc' hiện diện khắp các dòng thơ:

'Bác hạnh phúc như ánh buổi bình minh
Hạnh phúc mỗi mầm non, trái chín cành
Hạnh phúc tiếng ca chung hoà bốn biển
Nâng niu tất cả, chỉ quên mình'

Nhà thơ làm hồi sinh tâm hồn của Bác, khuấy động những ước mơ của Người. Bác 'nâng niu' mọi thứ nhưng lại 'quên' bản thân mình. Vì sống là để dành cho dân tộc Việt Nam, Bác đã hy sinh, đã quên mình. Tâm hồn cao cả, lý tưởng đáng tự hào!

Bác sống cuộc đời giản dị, thanh bạch, khiêm nhường và hy sinh. Khi Người ra đi, chỉ có vài bộ quần áo sơ sài, vài đôi dép cao su mộc mạc, 'chẳng vàng son', như một bức 'tượng đồng phơi lối mòn', để lại cho chúng ta tình yêu thương vô biên, một tâm hồn 'muôn trượng' thế gian:

'Bác gửi tình thương cho chúng con
Một đời thanh bạch, chẳng vàng son
Áo vải hồn mong manh nhưng trọn vẹn
Vĩ đại như tượng đồng phơi lối mòn'.

Đức tính giản dị là một trong muôn và một đức tính tốt đẹp mà Người để lại cho chúng ta học hỏi. Tố Hữu vẽ nên hình ảnh của Người giản dị nhưng vô cùng cao quý, tình yêu thương và sự hy sinh của Người cho dân tộc sẽ mãi mãi được kính trọng và yêu mến!

Ba khổ cuối cùng của bài thơ, nhà thơ đặt những cảm xúc của mọi con người vào đó để thể hiện niềm tiếc thương trước sự ra đi của Người.

Người đã rời bỏ chúng ta vĩnh viễn, để lại nỗi tiếc thương không lối thoát. Tuy nhiên, lời dặn dò của Bác vẫn còn đó, chúng ta phải kiềm chế đau buồn để tập trung vào công việc giải phóng miền Nam, thực hiện di chúc của Người trước khi lên đường xa xôi:

'Bác Hồ ơi, những chiều buồn
Nghìn thu nhớ Bác, lòng không thể nói!
Bác dặn: 'Còn non nước...' âm vang
Lòng chúng con, nặng trĩu khóc đau'

Bác đã rời bỏ, lòng thành kính của chúng con hướng về Người, tiễn đưa Người vượt biển cả. Lý tưởng và bài học Người để lại sẽ là ngọn đèn đỏ dẫn đường cho chúng con tiến lên, chiếu sáng con đường của cả dân tộc.

Người sẽ luôn là tấm gương hy sinh vì Tổ quốc mà chúng con theo đuổi. Bác đã liên kết tâm hồn với sông núi, theo dõi bước chân của chúng ta, để non sông Việt Nam sẽ mãi mãi vững bền:

'Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi
Khắc sâu như dãy Trường Sơn'.

Mặc dù có vô số bài thơ viết về Bác Hồ, nhưng Bác ơi của Tố Hữu vẫn là một trong những tác phẩm nổi bật nhất về Người. Hãy khám phá thêm về các bài viết như Phân tích sâu sắc nỗi đau và tiếc thương trong bài thơ Bác ơi, Cảm nhận đặc biệt về bài thơ Bác ơi của Tố Hữu, Soi sáng bài thơ Bác ơi để hiểu rõ hơn về tác phẩm đặc sắc này nhé!