Phân tích bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt, làm nổi bật tình yêu đậm sâu với quê hương đất nước.

Đề bài: Phân tích bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt, làm nổi bật tình yêu quê hương đất nước.

Mô phỏng văn bản Bình giảng về thơ Bếp lửa của Bằng Việt, với những bình luận, giảng giải chi tiết, sâu sắc về tác phẩm, nhấn mạnh tình yêu quê hương đất nước, làm thấu hiểu tình cảm bà cháu.

Lời làm:

Bằng Việt là một trong những nhà thơ thuộc thế hệ kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ Bếp lửa được sáng tác vào năm 1963, thời điểm ông là sinh viên đang theo học tại Đại học ở nước ngoài.

Cảm xúc trong bài thơ Bếp lửa tràn ngập, với lời thơ đẹp, giọng thơ thiết tha và hình tượng thơ độc đáo. Với 41 câu thơ, ông sử dụng đa dạng về kích thước câu thơ, tạo nên một vần điệu phong phú và cuốn hút. Bài thơ khắc họa lại kí ức khó khăn, chiến tranh và tình thương bao la của bà.

Ba câu thơ đầu tiên nói về hình ảnh bếp lửa và tình cảm thương yêu của cháu đối với bà. Bếp lửa ấm áp, đong đưa trong sương sớm, là biểu tượng của tình thương mặn nồng, nâng niu của bà. Bài thơ vận dụng hình ảnh bếp lửa để diễn đạt lòng biết ơn và nhớ mãi tình yêu thương từ bà.

Hai dòng đầu tiên tạo nên hình ảnh sinh động về bếp lửa của bà. Câu văn sử dụng những từ như 'ấp iu nồng đượm', 'chờn vờn' để mô tả một cách hình tượng và sống động, trong khi từ 'thương' được thể hiện thông qua vần thơ cảm thán, mang đến cảm xúc sâu sắc:

Một bếp lửa chờn vờn trong sương sớm
Một bếp lửa âu yếm, nồng đượm
Cháu thương bà, biết bao nắng mưa.

Trong bốn câu thơ tiếp theo, tác giả lặp lại những từ như 'mùi khói', 'khói hun', mang lại hình ảnh của một quá khứ khiến 'mắt cháu nhòe lệ' và 'mũi còn cay' đến tận bây giờ. Ký ức về những thời kỳ khó khăn khi 'lên bốn tuổi', đặc biệt là năm Ất Dậu 1945, nơi người chết đói như rơi:

Lên bốn tuổi, cháu đã quen với mùi khói
Năm đó, năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ mùi khói, nhòe lệ mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ, mũi vẫn còn cay!

Hương vị cay xè của khói hun từ bếp lửa ở những nhà nghèo sẽ luôn gắn bó với hồn tuổi thơ, dù thời gian trôi qua nhưng kí ức đó vẫn là một vết thương lòng khó lành.

Phần thơ thứ ba, với 11 câu, tái hiện những kỷ niệm sâu sắc về bà trong thời gian 'Tám năm ròng cháu và bà nhóm lửa'. Sự trong sáng và hồn nhiên hiện hữu khi nhà thơ liên kết tâm tình với tiếng chim tu hú. Tiếng tu hú vang lên trong những ngày hè, khi trái vải đã chín đỏ trên cành. Âm thanh của chim tu hú là đồng quê thơ mộng và tha thiết. Bằng Việt tận dụng tiếng chim tu hú để kể về bà:

Chim tu hú trên những đồng cỏ xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không?
Bà thường kể về những ngày ở Huế
Tiếng tu hú, sao mà tha thiết thế!

Quá khứ và hiện tại hòa quyện với nhau. Tiếng chim tu hú trở thành một phần của tâm hồn tuổi thơ. Cháu thương bà vì những nỗ lực, lo toan, và tình cảm chân thành. Chỉ có tiếng chim tu hú là đồng hành, nhẹ nhàng trách mình, đầy thương cảm:

Tu hú ơi! Chẳng về nhà bên bà
Kêu vang trên đồng xa lạ
Chim tu hú gọi nhớ:
Mẹ cha bận, cháu ở với bà
Bà dạy cháu học, bảo cháu nghe
Bà chăm sóc từng bước chân nhỏ.

Trong nhiều gia đình Việt Nam, với những hoàn cảnh đặc biệt, vai trò của bà - bà nội, bà ngoại - thường thay thế cho vai trò của người mẹ. Các từ ngữ: 'bà bảo', 'bà dạy', 'bà chăm' mô tả tấm lòng đôn hậu, tình thương bao la và sự chăm sóc đặc biệt của bà dành cho cháu nhỏ. Chữ 'bà' và 'cháu' lặp lại, nhấn mạnh mối quan hệ mặn nồng:

Sống trong tình thương là hạnh phúc. Trong bài thơ Bếp lửa, em bé, dù phải xa cha mẹ, với những khó khăn và thiếu thốn, vẫn hạnh phúc khi được bảo vệ và yêu thương bởi bà. Chính vì thế, cháu cảm thấy lòng biết ơn và trân trọng:

Nhóm bếp lửa trao đi tình thương cho bà là công việc khó nhọc.

4. Phần thơ tiếp theo gồm 10 câu, tôn vinh những phẩm chất cao quý của người bà. Bà là điểm tựa vững chắc, sống qua những năm dài chiến tranh. Trong những thời kỳ 'giặc đốt làng cháy tàn', nhờ sự giúp đỡ của hàng xóm, hai bà cháu mới xây dựng lại mái ấm. Dù vậy, bà vẫn 'vững lòng' trước mọi khó khăn, thách thức.

Vững lòng, cháu cảm thấy đầy tin yêu:

'Bố ở chiến khu, bố còn lo toan
Mày đừng lo, nhà vẫn bình an thôi!'.

Từ 'bếp lửa' chúng ta suy ngẫm về 'ngọn lửa' - một hình tượng trang trọng. 'Bếp lửa bà nhen' sớm và chiều đã biến thành ngọn lửa bất diệt, tượng trưng cho tình thương luôn rực sáng, niềm tin 'dai dẳng' và bền bỉ. Cùng với hình tượng 'ngọn lửa', các từ như 'rồi sớm rồi chiều', động từ 'nhen', 'ủ sẵn', 'chứa' (chứa niềm tin bền bỉ) khẳng định ý chí và lòng kiên trì của bà, cũng như của người phụ nữ Việt trong những thời kỳ khó khăn:

Rồi bình minh lại kề bên bếp lửa bà

Bằng cách sử dụng điệp ngữ 'bình minh' và cấu trúc đồng điệu, giọng thơ trở nên mạnh mẽ, tự hào.

5. Tám câu thơ tiếp theo là sự suy tư sâu sắc của nhà thơ, của đứa cháu về người bà trân trọng và về bếp lửa trong mỗi ngôi nhà Việt Nam. Cuộc đời bà đầy 'lận đận', trải qua nhiều 'nắng mưa' gian khổ. Bà chăm chỉ, lòng nhân ái, thức khuya dậy sớm để chuẩn bị bữa ăn cho gia đình, vần thơ nặng nề ý nghĩa. Cháu biết ơn và kính trọng bà:

Lận đận đời bà trải bao nắng mưa
Hơn mấy chục năm, từ bao giờ đến giờ
Bà vẫn giữ thói quen sớm mai.

Bà đã gắn bó với bếp lửa suốt cuộc đời, vượt qua 'mấy chục năm' nắng mưa. Bàn tay già nua của bà không chỉ 'nhóm' bếp lửa mà còn 'ấp iu nồng đượm' tình thương với con cháu. Từ 'nhóm' lặp đi lặp lại 4 lần, liên kết với những chi tiết quen thuộc và thực tế, như vị ngọt bùi của khoai sắn, hương thơm của nồi xôi gạo mới... Tâm hồn và ước mơ của tuổi thơ hiện hữu trong ngọn lửa bà 'nhóm' suốt mấy chục năm:

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ.

Ánh sáng của bếp lửa gia đình đã chiếu rọi bức chân dung của người bà đáng kính. Người bà trở nên gần gũi, tràn đầy tình thương. Trong ký ức của đứa cháu, hình ảnh người bà như một câu chuyện cổ tích. Nghĩ về bếp lửa, nghĩ về bà, nhà thơ hát ca ngợi. Cảm xúc trào dâng, thơ truyền đạt trí tuệ qua cảm thán mang đến những tưởng tượng về bà, mẹ, mái ấm tình thương, và bếp lửa gia đình:

Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa!

6. Bốn dòng thơ cuối cùng thể hiện một cách êm đềm tình thương nhớ, lòng kính yêu và biết ơn của đứa cháu bé bỏng bây giờ đã trở nên xa xôi. Cuộc sống mới tràn đầy niềm vui, đẹp nhưng cháu vẫn không ngừng nhớ về hà, về bếp lửa ấm áp của gia đình. Giọng thơ trở nên ngọt ngào, trữ tình:

Giờ cháu đã bước ra xa, khắp nơi khói lửa nồng
Ngọn khói nâng trăm ngọn, niềm vui lan tỏa khắp chốn
Nhưng lòng cháu vẫn hỏi thăm không ngừng:
Mỗi sớm mai, bà đã bắt đầu nhen nhóm bếp chưa?...

Không gian và thời gian có thể chia rời, nhưng tình thương và kỷ niệm về hà vẫn tồn tại mãnh liệt. Cảm xúc thơ như những làn sóng dịu dàng cuộn trôi trong tâm hồn. Đó là dấu ấn và âm vang của tình cảm bà - cháu.

Bếp lửa là một bài thơ độc đáo và tuyệt vời. Trong văn hóa dân gian, trong thơ ca, có nhiều tác phẩm nói về người mẹ hiền. Bếp lửa là một sáng tác về người bà yêu kính, chăm sóc với tình thương bao la. Lời thơ tràn đầy vẻ đẹp và chất thơ tinh tế. Hình ảnh thơ: 'bếp lửa', 'khói hun', 'ngọn lửa', 'tiếng chim lu hú',... được kết hợp hài hòa, tạo nên một bức tranh đậm nét và ghi điểm. Khi đọc bài thơ, chúng ta cảm nhận sâu sắc về tâm tình tuổi thơ, vai trò quan trọng của người bà trong gia đình. Thông qua đó, ta nhận thức rõ hơn về ý nghĩa của tình cảm gia đình, điều quan trọng nhất trong tâm hồn con người Việt Nam.

Với Bằng Việt, tình thân gia đình đã trở nên hòa quyện và sâu sắc, kết nối với tình yêu thiêng liêng đối với quê hương. Tiếng chim tu hú, bếp lửa 'chờn vờn sương sớm', hương vị ngọt bùi của khoai sắn, cảm giác thơm phức của nồi xôi gạo mới,... những trải nghiệm ấy, âm thanh, hương vị và ánh sáng của ngọn lửa, tình thương của bà... chính là linh hồn của quê hương, là tình cảm sâu sắc với non sông. Đi xa mới cảm nhận được vẻ đẹp của những ký ức. Cho dù ai đó trong chúng ta còn có bà, bà nội hay bà ngoại, hay thậm chí bà đã rời bỏ, hãy nhẹ nhàng đọc bài thơ Bếp lửa, và chắc chắn sẽ khám phá được những gia vị tình yêu và vẻ đẹp mà nhà thơ muốn chia sẻ...

""""--HẾT""""---

Như vậy chúng tôi đã đề xuất Tường thuật về bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt để thể hiện tình yêu đối với quê hương trong bài tiếp theo, các bạn hãy chuẩn bị trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa, Phân tích ba khổ thơ đầu của Bài Bếp lửa và cùng với phần Đánh giá về tình cảm bà cháu trong bài thơ Bếp lửa để nâng cao kiến thức môn Ngữ Văn lớp 9.

Thơ về quê hương đất nước là một chủ đề được nhiều người tìm kiếm. Bạn có thể sử dụng bài thơ này để thể hiện tình cảm hoặc kỷ niệm về quê hương đất nước của mình. Hãy chọn những bài thơ về quê hương đất nước từ danh sách được tổng hợp để có nhiều sự lựa chọn hơn.