Phân tích bài thơ Chiều xuân

Đề bài: Phân tích bài thơ Chiều xuân

I. Bố cục Phân tích bài thơ Chiều xuân
 

1. Khai mạc

Bài thơ 'Chiều xuân' thuộc tập thơ 'Bức tranh quê' là một tác phẩm đậm chất hương xuân của quê hương, tràn ngập hòa bình và ngọt ngào.

2. Phần chính

- Cơn gió nhẹ đưa mùa xuân, mưa bụi bay bay nhẹ nhàng.

3. Tổng kết

'Chiều xuân' của Anh Thơ là bức tranh âm nhạc đầy tình cảm và tự hào về quê hương, là nguồn động viên nuôi dưỡng tâm hồn mỗi người với vẻ đẹp nhẹ nhàng của làng quê Việt Nam.

II. Mẫu văn Phân tích bài thơ Chiều xuân

Anh Thơ, một tên tuổi nữ thi sĩ lừng danh trong văn học Việt Nam, để lại dấu ấn đặc sắc qua nhiều tác phẩm như Theo cánh chim câu, Đảo ngọc, Hương Xuân,... Thơ của bà gợi lên hồn quê hương với sự nhẹ nhàng, sâu lắng, và đầy dư vị tình thương. Khi đọc thơ Anh Thơ, ta như chợt dừng lại để cảm nhận vẻ đẹp tinh tế từ những điều giản dị trong cuộc sống hằng ngày. Bài thơ 'Chiều xuân' từ tập thơ 'Bức tranh quê' là một kiệt tác yên bình, ngọt ngào như vị quê nhà:

'Mưa bụi êm êm trên bến vắng,
Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi'

Một chiều xuân u buồn, bình lặng nhưng thiếu chút phôi pha niềm vui, như những mùa xuân trong thơ của Xuân Diệu hay Nguyễn Bính. Làn mưa bụi bay bay nhẹ nhàng trong làn gió êm đềm, mưa như người thân thiết và dịu dàng, không quá nặng nề như giông tố, tạo nên bức tranh mơ màng, êm đềm trên bến vắng của dòng sông. Mưa có lẽ đang dừng chân để ngắm nhìn dòng sông thơ, nơi con đò nằm 'im lìm' dưới dòng nước, sau một ngày làm việc, con đò như mệt mỏi, tự cho phép 'biếng lười' một chút, thả mình dưới dòng nước mênh mang, không quan tâm đến sóng nhỏ bên kia sông. Không gian với trời, với sông, cao rộng nhưng mang theo chút buồn bởi tiếng trống trải, yên bình lạ thường.

'Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời'

Cảnh vật xa xôi bắt đầu hiện hữu, quán tranh những buổi sáng ngày càng trở nên yên bình, trải qua sự tàn của ngày, không gian chật chội và buồn bã. Quán tranh, giữa 'vắng lặng tĩnh lẻ', truyền đạt nỗi cô đơn, yên tĩnh và nỗi buồn. Có lẽ đó là hình ảnh của một thi sĩ, một mình đắm chìm trong vẻ đẹp của quê hương giữa khung cảnh hùng vĩ. Những đóa hoa xoan tím rơi bằng cách nhẹ nhàng theo làn gió xuân, màu tím nhạt tạo nên vẻ hoang hoải đặc trưng cho cảnh sắc. Buổi chiều kết thúc, thiên nhiên có lẽ đã mệt mỏi, mong muốn nghỉ ngơi, không còn sự sống sồ, hào hứng như những buổi sáng tinh khôi hoặc trưa nồng nàn. Bức tranh xuân qua bốn câu thơ đầu mang đến cảm xúc buồn bã nhưng không phải là nỗi buồn của sự suy tàn, hoang tàn, mà là nét buồn lãng mạn, trữ tình, lan tỏa qua từng giọt mưa, chiếc đò, những bức tranh hoặc cánh hoa, mang đến một không gian mơ màng, đong đầy tình yêu quê hương.

'Ngoài đường đê cỏ non tràn đầy màu biếc,
Đàn sáo đen bay xuống mổ vu vơ
Những đôi cánh bướm rập rờn trôi trước gió,
Những chú trâu bò thong thả cúi xuống ăn mưa'

Làng quê Việt Nam luôn liên kết với cánh đồng rộng lớn, những triền đê xanh mát mỗi chiều về. Triền đê, được Anh Thơ tả đẹp đẽ, làm say lòng người, với những đám cỏ non 'biếc' như họ đang cùng nhau nở rộ dưới ánh nắng mặt trời, lan tỏa trên bờ đê xanh mát, tươi tốt. Những chú sáo đen, chìm đắm trong vẻ tươi mới của cỏ non, rơi xuống mổ vu vơ. Chúng đang tìm kiếm mồi, lao động hăng say, như những đứa trẻ vui đùa giữa những bông cỏ non xanh tươi dưới chân mình. Cảnh tượng tràn ngập bình yên và an lành.

Những chú bướm, với đôi cánh mỏng manh, bay 'rập rờn' giữa bầu trời yên bình, trong những cơn gió nhẹ. Đôi cánh mỏng manh ấy lượn lờ, chào nghiêng nhẹ nhàng và duyên dáng. Tại triền đê, những chú trâu, trâu bò 'thong thả cúi xuống ăn mưa', vào cuối chiều, khi những hạt mưa êm dịu rơi xuống mặt cỏ, trên những cây cỏ còn giữ lại những giọt mưa, chúng thưởng thức cỏ mà như là đang thưởng thức những hạt mưa tinh tế từ trời đất. Sự yên bình của cảnh trước đó dần được thay thế bởi những hoạt động tự nhiên, làm cho cảnh đẹp trở nên thú vị hơn.

'Dưới bức tranh thiên nhiên màu xanh tươi, những đàn cò nhỏ nhanh nhẹn bật lên, tỏa bay như những đám mây nhỏ, khiến cho một cô gái xinh đẹp đang làm việc cấy cỏ trên cánh đồng, bất giác nổi bật. Cô gái khuấy động bảo quản đồng lúa màu xanh non mơn mởn, nhưng bỗng nhiên bị bất ngờ khi những chú cò bay lượn quanh.'

Cánh đồng lúa quê hương, tô điểm bởi những giọt mưa xuân, những hạt mưa nhẹ nhàng làm ướt bề mặt lá. Cảnh đẹp yên bình, những chú cò trắng nổi bật giữa làn lúa xanh, nhảy múa vui đùa trong không khí xuân ấm áp. Những người làm việc cần cù, cúi đầu cấy cỏ trên ruộng, trong đó có một 'cô gái yếm thắm' đang tận hưởng sự tĩnh lặng của công việc, nhưng đột nhiên bị chói lọi bởi sự xuất hiện của đàn cò trắng bay qua.

Không gì tuyệt vời hơn khi ngắm nhìn một bức tranh hòa mình vào cảnh đẹp của quê hương. Bức tranh nghệ thuật xuân yên bình và tươi mới của Việt Nam, là biểu tượng của tâm hồn dân tộc. 'Chiều xuân' của Anh Thơ giống như một bản nhạc đầy tình cảm và tự hào dành cho quê hương, làm cho tâm hồn mỗi người ngập tràn tình yêu cho vẻ đẹp bình dị của làng quê Việt.

'Chiều xuân' không chỉ là một bài thơ trữ tình nổi tiếng của Anh Thơ, mà còn là một tác phẩm đặc sắc khác trong kho tàng văn hóa lớp 11. Ngoài việc tìm hiểu về Phân tích bài thơ Chiều xuân, học sinh cũng có thể tham khảo các bài văn hay như: Soạn bài Chiều xuân (Anh Thơ), soạn văn lớp 11, Bình giảng bài thơ Tương tư, Phân tích khổ thơ đầu bài Tương tư, Phân tích bài thơ Tôi yêu em