Buzz
Vấn đề chính được thảo luận trong văn bản là gì?
Nội dung chính
| Văn bản bày tỏ quan niệm về nhà thơ, về quá trình làm thơ và tầm quan trọng của ngôn ngữ của tác giả Lê Đạt. |
Tóm tắt
Văn bản Chữ bầu lên nhà thơ diễn đạt quan điểm về nghề nhà thơ, về quá trình sáng tạo thơ của tác giả Lê Đạt. Theo tác giả, nghề nhà thơ không phải dễ dàng, để tạo ra một bài thơ thì nhà thơ cần trải qua một cuộc bầu chọn chữ. Chữ trong thơ không giống như chữ trong văn chương, không thể hiểu theo nghĩa từ điển mà phải hiểu theo “ý tại ngôn ngoại”. Trong quá trình sáng tạo, nhà thơ có thể có những cảm hứng đột ngột, những phút bấn loạn hoặc phải làm việc chăm chỉ trên giấy để tạo ra những câu thơ ý nghĩa và đẹp mắt. Thành công của một nhà thơ trong việc tạo ra một bài thơ xuất sắc phụ thuộc vào ngôn ngữ và ý nghĩa của thơ.
Trước khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 82 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Bạn nghĩ nhà thơ cần phải làm thế nào? Bạn cho rằng việc sáng tạo thơ thường liên quan đến những phút cảm hứng cao, “bất thường”.
Phương pháp giải:
- Hồi tưởng lại các bài thơ, các nhà thơ đã học và cố gắng tưởng tượng về họ.
- Nhớ lại ngữ cảnh sáng tạo của một số bài thơ đã học và từ đó suy luận về quá trình sáng tạo thơ với những phút cảm hứng cao, “bất thường”.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Gợi ý:
- Tưởng tượng về những nhà thơ:
+ Là những người có tri thức, với vốn từ phong phú.
+ Là những người có trí tưởng tượng giàu có, sâu sắc.
Trước khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Trước khi đọc trang 82 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Bạn nhớ hoặc thích định nghĩa nào về thơ, nhà thơ hay công việc làm thơ?
Phương pháp giải:
Tìm hiểu hoặc nhớ lại một số định nghĩa về thơ, nhà thơ và quá trình sáng tạo thơ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- 'Thơ' là 'một hình thức nghệ thuật' sử dụng từ ngữ, chữ viết trong ngôn ngữ làm vật liệu, và sự lựa chọn từ cũng như kết hợp của chúng được tổ chức dưới dạng hình thức có logic nhất định tạo ra hình ảnh hoặc âm thanh gợi cảm mỹ cho người đọc, người nghe.
- Nhà thơ là một danh hiệu cao quý dành cho những người sáng tác thơ, khi thơ của họ phục vụ cho sự tinh khiết, thiện lương, cái đẹp, cho sự sáng tạo, trí tuệ và sự tiến bộ cũng như hạnh phúc của con người.
Khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Khi đọc trang 82 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Liệu tác giả có sai không khi viết “ý tại ngôn tại”?
Phương pháp giải:
- Đọc cẩn thận đoạn (1) của văn bản.
- Giải thích ý nghĩa của “ý tại ngôn tại” để lý giải tại sao tác giả dùng cụm từ này.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tác giả không sai khi sử dụng cụm từ “ý tại ngôn tại”
“Ý tại ngôn tại” là ý hiện trên bề mặt chữ, đọc chữ có thể hiểu luôn nghĩa của câu văn, nhưng trong thơ không thể hiểu nghĩa của chữ mặt mà phải hiểu ý ẩn sâu bên trong của nó.
Khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Khi đọc trang 82 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
“Nghĩa tiêu dùng” và “nghĩa tự vị” – hai cụm từ này có diễn đạt cùng một ý không?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ đoạn (1) của văn bản.
- Đọc giải thích về “nghĩa tự vị” và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- “Nghĩa tiêu dùng” là nghĩa phổ biến khi giải thích các từ; “nghĩa tự vị” là nghĩa trong từ điển.
- Cả hai cụm từ này đều diễn đạt một ý, tức là khi giải nghĩa các từ thường sử dụng nghĩa được lấy từ từ điển, nghĩa mà mọi người biết.
Khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Khi đọc trang 83 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Tác giả “rất ghét” hoặc “không ưa” điều gì? Ngược lại, ông “thích” đối tượng nào? Bạn có nghĩ rằng bạn đã hiểu đúng ý tác giả muốn truyền đạt không?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ đoạn (2) của văn bản.
- Chú ý đến những câu nói về việc tác giả “rất ghét”, “không ưa” và “thích” điều gì để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tác giả “rất ghét” quan điểm: những nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng lụi tàn và “không ưa” những nhà thơ thiên tài, những người sống nhờ vào tài năng bẩm sinh.
- Tác giả “thích” những nhà thơ chăm chỉ làm việc trên trang giấy, tích góp từng chữ, hạt chữ.
- Tôi nghĩ rằng mình đã hiểu đúng ý tác giả muốn truyền đạt.
Khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Khi đọc trang 84 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
“Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy khi nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ đoạn (2), (3) của văn bản.
- Lưu ý đến những câu nói về chức danh nhà thơ và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa khi họ không còn chăm chỉ làm việc trên trang giấy nữa, hoặc khi họ thất bại trong “cuộc bầu cử chữ” khắc nghiệt.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Chủ đề chính được thảo luận trong văn bản là gì?
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngôn ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Dựa vào tiêu đề, luận điểm và luận cứ để chỉ ra chủ đề chính được thảo luận trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Chủ đề chính được thảo luận trong văn bản là vai trò của ngôn ngữ, của chữ đối với nhà thơ, đặt nổi bật quan điểm về nghề thơ của tác giả.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngôn ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Chú ý đến các câu văn nói về nghề thơ, quan niệm về thơ trong văn bản.
- Chỉ ra câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả:
“Dù đi con đường nào, một nhà thơ cũng phải dốc hết tâm trí, công sức và thời gian vào việc xây dựng những câu chữ, biến ngôn ngữ thông thường thành ngôn ngữ đặc biệt, làm phong phú cho ngôn từ như một kiệt tác của ngôn ngữ.”
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Trong phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan điểm phổ biến:
- Thơ không cần nỗ lực, chỉ cần thoải mái, tự nhiên.
- Thơ là nghề của những con người có tài năng, không cần phải lao động hay học hành.
Lí lẽ và bằng chứng mà tác giả đưa ra đã thuyết phục bạn chưa? Hãy cho biết ý kiến của bạn.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngôn ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đọc phần (2) của văn bản.
- Chú ý đến các lập luận, chứng cứ về quan điểm trên được đưa ra ở đoạn (2) của văn bản.
- Đưa ra ý kiến về các lập luận, chứng cứ mà tác giả đưa ra.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Các lập luận, bằng chứng mà tác giả đưa ra có tính rõ ràng, có thể thuyết phục độc giả nhưng chưa thực sự làm nổi bật hai quan điểm trên.
- Tác giả có thể cung cấp thêm bằng chứng về một số nhà thơ nổi tiếng của văn học Việt Nam, so sánh với các nhà thơ nước ngoài để làm rõ hơn về hai quan điểm trên, tạo ra sự thuyết phục hơn với độc giả.
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Tác giả không mô tả trực tiếp ý nghĩa của từ “chữ”. Dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản, bạn hãy cố gắng làm điều này.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngôn ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đưa ra định nghĩa của từ “chữ” dựa trên “ý tại ngôn ngoại” của văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Chữ không chỉ là âm thanh, là công cụ biểu đạt quan điểm của người viết mà còn là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật trong bài viết.
- Chữ trong thơ cần phải tương quan, liên kết với các câu thơ, phải có âm vang, sức hấp dẫn, gợi sự tò mò của người đọc và truyền tải được cảm xúc của nhà thơ.
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Bạn có ý kiến gì về quan điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức hấp dẫn của chữ trong mối liên kết hữu ích với câu, bài thơ”? Nếu bạn đồng tình với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngôn ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đọc đoạn (1) trong văn bản.
- Nêu ý kiến về quan điểm của tác giả và đưa ra một số ví dụ minh họa.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tôi đồng ý với quan điểm của tác giả Lê Đạt.
Ví dụ: những câu chữ trong một số bài thơ như Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử, bài Thu hứng của Đỗ Phủ, … đều không chỉ được hiểu ở “nghĩa tiêu dùng” mà chữ trong các bài thơ này còn có âm vang và nhịp điệu truyền tải cảm xúc của nhà thơ.
Sau khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quá trình sáng tạo thơ ca không?
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngôn ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Chú ý đến các câu văn, đoạn văn nói về quá trình sáng tạo nghệ thuật trong văn bản.
- Trình bày những hiểu biết về quá trình sáng tạo thơ ca được rút ra từ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Quá trình sáng tạo thơ ca là một hành trình dài và gian nan, một con đường đầy chông gai.
- Để sáng tạo thơ ca, phải biết chữ và hiểu chữ, theo đuổi ý tưởng trong “ý tại ngôn ngoại” và cần có nhịp điệu, sức quyến rũ, thu hút độc giả.
- Sáng tạo thơ ca liên quan chặt chẽ đến cảm xúc phát tán thoáng qua hoặc dựa trên tài năng đồng thời với việc cải thiện kiến thức của nhà thơ.
Kết nối đọc - viết
Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc - viết trang 85 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy ấn tượng trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt.
Phương pháp giải:
- Giới thiệu ngắn gọn về nhận định cần bàn luận.
- Giải thích ý nghĩa của nhận định.
- Trình bày những luận điểm, lí lẽ, bằng chứng phân tích, bàn luận về nhận định đó.
- Tóm tắt, khẳng định lại tính chất của nhận định.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tác giả Lê Quang Đạt đã đưa ra một nhận định sâu sắc và thú vị trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ, nhấn mạnh vào vai trò quan trọng của chữ đối với quá trình sáng tạo nghệ thuật của nhà thơ. Chữ không chỉ đơn thuần là âm thanh mà quan trọng hơn, chính là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật. Chữ bầu lên nhà thơ là sự khẳng định về vai trò của ngôn ngữ trong văn học; nó là yếu tố không thể thiếu trong sáng tạo nghệ thuật; nó thể hiện tài năng và phong cách của người nghệ sĩ. Ngôn ngữ thơ là tinh hoa cao nhất của ngôn ngữ, là kiến trúc đặc biệt của ngôn từ; tạo lập và tôn vinh vị trí của nhà thơ. Khi nhà thơ chăm chỉ với chữ, họ có thể lựa chọn từ phù hợp nhất để diễn đạt ý của mình, để tiếng lòng được truyền tải, được hình thành thành câu chữ, âm thanh, nhịp điệu. Nhà thơ Đỗ Phủ, hay còn được biết đến với bài thơ Thu hứng, đã sử dụng những câu chữ mang tính ước lệ, lời thơ buồn với âm vang và nhịp điệu đã đưa người đọc đến với thế giới cảm xúc tâm hồn của nhà thơ. Quá trình sáng tạo nghệ thuật đầy gian khổ, vất vả, nhưng nhà thơ phải đặt hồn vào tác phẩm thông qua ngôn ngữ thơ ca, dựa vào chữ để tạo ra những tác phẩm xuất sắc. Điều này chứng tỏ Chữ bầu lên nhà thơ là một nhận định đúng đắn.
