Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên

Đề bài: Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên

Mẫu bài văn Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên

I. Kế hoạch Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên (Hoàn hảo):

1. Bắt đầu

Giới thiệu tác phẩm
- Tình mẫu tử là nguồn cảm hứng không ngừng cho các nhà thơ.
- Nhiều tác phẩm đã diễn đạt tinh tế, đầy tình cảm trong thể loại này, và trong số đó, 'Con cò' của Chế Lan Viên là một tác phẩm không thể bỏ qua.

2. Phần chính

* Giới thiệu về tác phẩm
- “Con cò” của Chế Lan Viên ra đời năm 1962 và xuất hiện trong tập thơ “Hoa, ngày thường – Chim báo bão”.
- Bài thơ sử dụng hình ảnh cánh cò quen thuộc trong ca dao để thể hiện tình thương cao cả và tấm lòng lớn lao, sâu sắc của người mẹ.

* Phân tích chi tiết
- Ban đầu, chúng ta chìm đắm trong hình ảnh từng dòng lời ru quen thuộc của mẹ:

“Con còn nằm trong vòng tay
Con chưa hiểu biết về con cò
Nhưng trong lời ru của mẹ
Có cánh cò đang tự do bay”

- Hình ảnh của cánh cò hiện lên mờ nhạt trong từng dòng chữ:

“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò phủ bóng
Con cò Đồng Đăng”

- Dưới những lời ru của mẹ, đứa con ngày càng trưởng thành:

“Con lớn lên, con theo cò đi học,                                         
Cánh trắng cò theo bước chân con”. 

- Lời ru ấm áp của mẹ và hình ảnh con cò đã dưỡng lớn con, dẫn lối con trên mọi đường đi để rồi trở thành nguồn động viên cho những ước mơ của con:

“Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng vẫn bay không nghỉ
Trước cổng nhà và trong hơi mát của từng câu văn”.

- Tình thương của mẹ được ghi chép tận cùng trong những câu thơ:

“Dù con lớn đi, vẫn là con của mẹ
Qua cả cuộc đời, trái tim mẹ mãi theo bước con”.

3. Tóm tắt

Khẳng định giá trị của bài thơ: Trong việc đọc “Con cò” của Chế Lan Viên, ta như được hòa mình vào không gian quen thuộc của ca dao dân ca, hồi tưởng về thời thơ ấu và đặc biệt, cảm nhận được từng nét yêu thương của mẹ hiện hữu trong từng câu văn, từng chữ.

II. Mẫu văn Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên

1. Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên (Tiêu chuẩn)

 'Ta bước trên con đường nhân sinh
Mà lòng mẹ ru vẫn âm thầm.'

Tôi từng nghe một câu thơ tuyệt vời về những lời ru của mẹ. Đúng vậy, những lời ru từ thuở ấu thơ, từ thời nằm trong nôi vẫn ngân nga mãi trong tâm hồn dù có bao năm tháng trôi qua. Lời ru của mẹ đã đưa tôi bay đến những nơi xa xôi, mơ về những giấc mơ tươi sáng cho ngày mai. Và lời ru ấy, được Chế Lan Viên ghi vào bài thơ 'Con cò', tác phẩm sáng tạo năm 1962, thể hiện tình mẹ và những lời ru diệu kỳ như thế.

Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong tiếng ru của mẹ
Có cánh cò đang vút cao:

'Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng Phủ
Con cò Đồng Đăng...'

Hình ảnh con cò xuất hiện trong vô vàn ca dao dân ca, bài thơ này tinh tế khắc họa cánh cò với sự sáng tạo. Cánh cò trở thành biểu tượng của sự ấm áp, bình yên trong làng quê, đồng thời là biểu tượng của những người nông dân chăm chỉ, lao động khó nhọc. Trong bài thơ, con cò không chỉ là hình ảnh của lời ru, mà còn là tượng trưng cho tình mẹ luôn theo dõi con. Dù con còn nhỏ, nằm trong vòng tay mẹ, nhưng lời ru vẫn mang đến hình ảnh của cánh cò. Trong lời ru, em chìm đắm trong yêu thương, trong tình quê hương và nguồn cội dân tộc. Em hấp thụ từng từ ngọt ngào của mẹ bằng sự trong sáng, ngây thơ nhất.

 'Cò lẻ loi, cò phải mò mẫm
Con có mẹ, con vui rồi lại ngủ'

'Con cò bay về
Con cò xa lắc
Cò gặp cành mềm
Cò sợ tiếng gió...'

Ngủ ngoan, ngủ ngoan, con yêu ơi đừng sợ
Cành cây mềm, mẹ đã sẵn lòng nâng
Trong lời ru ấy, hương xuân tràn ngập
Con chưa hiểu con cò và con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ ru
Sữa mẹ dồi dào, con ngủ say mê'

Những bài  Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên ấn tượng nhất

Con được mẹ yêu thương, lớn lên trong sự chở che và dịu dàng của mẹ. Khác với cò con lo lắng về việc kiếm ăn, con được hưởng những giọt sữa ngọt ngào từ mẹ, có giấc ngủ yên bình không lo lắng. Con may mắn vì có mẹ bên cạnh, mẹ chăm sóc, chở che.

   'Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò và đôi chân con đi học
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân'

 Cánh cò đã bên con từ ngày thơ ấu đến khi con lớn, đi học. Mỗi bước chân chơi chơi xổ sốu có cò dõi theo và hân hoan. Cò luôn ở bên con, giúp con có giấc ngủ ngon lành, lo lắng khi con quấy khóc trong đêm. Cò vẫn âm thầm, đồng hành cùng con trên mỗi hành trình.

'Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn'

Dòng thơ tiếp tục khắc họa tâm hồn của mẹ, được thể hiện với sự thiêng liêng và sâu sắc. Con lớn lên, có những ước mơ riêng, những khám phá mới, nhưng mẹ vẫn ở chốn hiên nhà, chờ đợi, tôn trọng quyết định và ước mơ của con. Làm thi sĩ, con sẽ viết về cánh cò, viết về mẹ với niềm tin và tôn trọng trong từng câu thơ.

'Dù ở gần hay ở xa,
Lên rừng hay xuống bể,
Cò sẽ tìm con mãi,
Cò yêu con mãi.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ mãi theo con.'

Trên hành trình con yêu đi, mẹ vẫn luôn bên cạnh. Dù gần hay xa, trên đỉnh núi hay dưới thác nước, mẹ không ngần ngại đi cùng con. Bao gian nan của cuộc đời, bao thách thức, tình mẹ bao la vẫn bền vững, mẹ mãi ở bên con.

'Dù lớn lên, con vẫn là trẻ của mẹ
Đi hết cuộc đời, lòng mẹ vẫn theo sau'

Một quy luật tất yếu và vĩnh cửu của tình mẫu tử. Dù con đã trưởng thành, bước vào cuộc sống riêng, mối liên kết với mẹ vẫn mãi là nguồn động viên, là niềm tin vững chắc. Mẹ, điểm tựa bình yên, luôn sẵn lòng chờ đón con khi cuộc đời đưa con đến những thử thách. Mối tình mẫu tử không phai nhòa, luôn là nguồn năng lượng vô tận giúp con vượt qua khó khăn.

Lối viết tự do giúp tác giả thể hiện cảm xúc một cách tự do và tự nhiên nhất. Sử dụng chất liệu dân gian và hình ảnh quen thuộc làm cho bài thơ trở nên gần gũi và đầy cảm xúc. 'Con cò' không chỉ là một tác phẩm về tình mẫu tử, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật giàu giá trị. Tác phẩm này đã giữ vững và truyền đạt giá trị nhân văn qua thời gian, làm cho người đọc không bao giờ quên.

2. Phân tích bài thơ Con cò, mẫu số 2 (Chuẩn):

Tình mẫu tử, nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều tác phẩm văn học, đã lâu trở thành nguồn động viên tuyệt vời. “Con cò” của Chế Lan Viên, một trong những kiệt tác của thể loại này, chạm đến trái tim không chỉ của tác giả mà còn của người đọc.

Sáng tác vào năm 1962, bài thơ “Con cò” đã in dấu trong tập thơ “Hoa, ngày thường – Chim báo bão”. Sử dụng hình ảnh cánh cò từ ca dao, tác phẩm truyền đạt tình thương cao quý và lòng mẹ sâu thẳm.

Đầu tiên, tác giả mở đầu bài thơ bằng những dòng thơ nhẹ nhàng, êm đềm:

“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ ru
Có cánh cò đang bay
Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng”

Hình ảnh mẹ bồng bế con trên tay trong câu thơ khiến ta nhớ đến những ký ức ấm áp, lời ru dịu dàng của mẹ. Là những món ăn tinh thần không thể thiếu từ thuở thơ ấu, nó gợi lại ký ức về lời ru “ầu ơ” của mẹ - những gia vị tuyệt vời. Mẹ, trong bài hát, đưa ta trở lại quê hương, cánh đồng lúa chín, và những vùng đất đẹp của tổ quốc, kết hợp tình yêu thương với lòng trắc ẩn đối với những cuộc đời lam lũ, vất vả.

“Cò một mình, cò phải kiếm ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.”

Hình ảnh con cò từ lâu đã là biểu tượng của người nông dân lam lũ, và trong bài thơ, Chế Lan Viên giữ nguyên ý này qua hình ảnh “con cò ăn đêm, cò xa tổ, gặp cành mềm, xáo măng…”. Tác giả thông qua đó kết nối với hình ảnh đứa con thơ ngây, được bảo bọc bởi tình yêu thương và sự chăm sóc của cha mẹ.

“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”

Những từ ngữ như “ngủ yên”, “con chưa biết”, “con cò” điều này điều làm nổi bật điệu điệu ngôn ngữ, tạo nên bức tranh cảm xúc thanh thoát, thân thiện. Điệp ngữ này như là những nốt nhạc êm đềm, chạm động tâm hồn, làm hiện lên tình thương sâu sắc mà mẹ dành cho con.

Từ lời ru của mẹ, con từng bước trưởng thành:

“Con lớn nhanh, con bước theo cò đi học,                                         
Cánh trắng cò bay theo bước chân đôi của con”.

Bài viết về Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên, mẫu số 1

Dù là thời thơ ấu hay những năm trưởng thành, người mẹ vẫn luôn là người bạn đồng hành đáng tin cậy, theo dõi con trên hành trình học tập. Chính thông điệp của Chế Lan Viên qua hình ảnh con cò đã thể hiện tình thương mẹ dành cho con, từ những bước chân đầu tiên cho đến khi con lớn lên.

Lời ru dịu dàng của mẹ và hình ảnh con cò bay hoài đã là nguồn động viên, là đàn bào nuôi dưỡng tâm hồn con. Nó là bức tranh tuyệt vời, là cái nôi đầy yêu thương, và là đôi cánh giúp con bay cao theo đuổi những ước mơ:

“Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con theo đuổi gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng vẫn bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát của văn chương.”

Điệp ngữ “lớn lên”, “con” tăng tốc nhịp thơ, thể hiện niềm phấn khích và mong đợi của mẹ dành cho tương lai rạng ngời của đứa con. Từ cảm xúc đó, bài thơ chuyển sang những suy nghĩ, tri giác sâu sắc:

“Dù ở bên, dù ở xa, trên rừng hay xuống bể, mẹ sẽ luôn tìm con, mẹ sẽ mãi yêu con.”

Những dòng thơ như lời khẳng định rằng mặc cho khó khăn, đau thương, người mẹ vẫn không ngừng bên cạnh con. Mẹ luôn theo dõi mỗi bước chân, che chở và yêu thương con.

Bài thơ đặt hình ảnh con cò trắng trong lam lũ làm trung tâm, nhưng nó cũng là biểu tượng của tình mẹ vô bờ bến, âm thầm hi sinh và yêu thương.

“Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Mẹ theo con hết cuộc đời.”

Trong hai dòng thơ, đựng đầy tình cảm và thiêng liêng, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của con đối với mẹ.

Đọc “Con cò” của Chế Lan Viên, ta ngỡ như quay về trong không khí trữ tình của ca dao dân ca, như đắm chìm trong hồi ức ngọt ngào của tuổi thơ, và đặc biệt, cảm nhận từng cử chỉ yêu thương của mẹ hiện hữu trong từng câu, từng chữ.

3. Bài thơ Con cò, mẫu số 3:

 “Ta bước đi trên hành trình cuộc đời
Không bao giờ quên lời ru ấm áp của mẹ”

(Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa – Nguyễn Duy)

Tình mẫu tử - sợi dây huyền bí nối liền đời sống tinh thần, là nguồn cảm hứng không ngừng cho thi ca. Trái tim mẹ ấm áp là bảo bối của con, vòng tay mẹ là nơi con tìm về sau những gian nan. Con cò trong bài thơ của Chế Lan Viên không chỉ là hình ảnh thân quen trong ca dao, mà còn là biểu tượng của tình mẹ ân cần, sâu nặng dành cho con.

Chế Lan Viên (1920 – 1989), tên thật Phan Ngọc Hoan, quê gốc Quảng Trị, lớn lên tại Bình Định. Là một trong những nhà thơ xuất sắc của Việt Nam thế kỉ XX, ông tạo ra những bức tranh thơ độc đáo, sáng tạo và đậm chất triết lý. Bài thơ 'Con Cò' sáng tác năm 1962, xuất hiện trong tập 'Hoa ngày thường - Chim báo bão' (1967).

Đoạn đầu bài thơ, lời ru mẹ êm dịu như dỗ con vào giấc ngủ thần kỳ. Mẹ yêu con cò trong ca dao đầy đắp, dành cho con niềm vui và hạnh phúc. Con được sống trong bình yên và lòng mẹ trải dài như biển lớn, bao la yêu thương:

“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,

Hình ảnh con cò vượt qua đêm tối để kiếm ăn nổi bật, thương tâm. Nó đơn độc giữa bóng đêm tĩnh lặng, không ai che chở. Những hình ảnh 'Con cò ăn đêm, con cò xa tổ, cò gặp cành mềm, cò sợ xáo măng,…' biểu tượng cho những người lao động vất vả, những bà mẹ đầy tình thương, hy sinh. Đứa con thơ bên mẹ không lo lắng vì có vòng tay mẹ bảo bọc, nâng đỡ. Tình mẫu tử lớn lao, mẹ hy sinh giấc ngủ êm để ru con, ngồi quanh nôi đắm chìm trong hạnh phúc. Cánh tay vỗ về, giọng hát dịu dàng, sữa mẹ ngọt ngào, tất cả thể hiện tình mẫu tử bao la của mẹ hiền:

 “Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”

Bài Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên với dàn ý chi tiết

Điệp ngữ “Ngủ yên”, “con chưa biết” lặp lại nhiều lần làm nhịp thơ sống động, đưa ru con vào giấc ngủ diệu kỳ.

Câu thơ tiếp theo là ước mơ, lòng tin của người mẹ dành cho con. Dù con lớn khôn rời xa, mẹ hy vọng con trở thành người có ích cho cuộc sống:

“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo bước chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...”

Nhìn con thơ ngủ mê, lòng mẹ chứa đầy hy vọng. Khi con lớn, đi học, trở thành thi sĩ, mẹ hạnh phúc. Điệp ngữ “lớn lên”, “con” làm nhịp thơ dồn dập, thể hiện niềm háo hức của mẹ mong con có một tương lai tươi sáng. Hình ảnh “cánh cò trắng” theo bước con, là người bạn đồng hành, gắn bó với con vượt qua khó khăn của cuộc đời.

Mạch thơ hân hoan bỗng chuyển dạng sắc triết lý, suy tư về cuộc sống. Phần cuối bài thơ ghi lại những chiêm nghiệm sâu sắc, tình yêu mãi theo dõi con suốt đời:

“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con”

“Cò” là biểu tượng của mẹ, đồng hành từng bước dù cuộc sống khó khăn. Mặc cho những khó khăn, mẹ vẫn luôn yêu thương, che chở con. Nghệ thuật điệp và đối lập “gần – xa”, “lên – xuống” làm tăng sâu sắc ý thơ, gửi đến người đọc cảm xúc sâu sắc. Tình mẫu tử là thiêng liêng, vượt qua mọi khó khăn, lòng mẹ luôn theo sát con cả cuộc đời.

“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con”

Bởi tình yêu thương, con vẫn mãi là hạnh phúc trong trái tim mẹ. Dù lớn khôn, tình mẹ vẫn dành cho con vô vàn, và trong tim mẹ, con luôn là người bé bỏng ngây thơ. Khi con lớn, sức mẹ giảm đi, nhưng lòng mẹ vẫn hướng về con. Tình yêu của mẹ là vô tận, không thể đo lường, như núi cao, sông dài, không giới hạn.

Lời ru là khúc đầu cũng là hồi kết của bài thơ. Chế Lan Viên sử dụng ý thơ sáng tạo để vẽ nên hình ảnh cánh cò giản dị, mộc mạc, gần gũi với cuộc sống Việt Nam:

“À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.”

Những con cò cô đơn giữa đêm tối, hình ảnh cò trong ca dao gợi cho mẹ nhiều suy nghĩ. Mẹ nghĩ về tương lai của con, những khó khăn trên đường đời, liệu con có vững tin bước đi? Mẹ cũng suy ngẫm về những con cò nhỏ bé, thấy chúng đáng trân trọng và thương yêu.