Buzz
Dàn ý
1. Mở bài:
- Huy Cận là một trong những nhà thơ nổi tiếng của phong trào Thơ mới. Sau Cách mạng, thơ của Huy Cận phát triển mạnh mẽ, tràn đầy niềm vui và niềm tin vào cuộc sống mới.
- Thiên nhiên và vũ trụ là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ của Huy Cận, và từ đó tạo ra những nét đẹp riêng biệt.
- Bài thơ 'Đoàn thuyền đánh cá' viết năm 1958 tại vùng biển Quảng Ninh được nhiều người yêu thích, với cách viết lãng mạn kết hợp hiện thực và nhiều hình ảnh kỳ vĩ, tráng lệ, ca ngợi thiên nhiên vũ trụ và lao động của con người trong cuộc sống mới ở miền Bắc thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội.
2. Thân bài: Học sinh được tự chọn nội dung để bình luận và giảng giải
Có thể dựa trên các luận điểm sau:
2.1 Cảnh ra khơi và tâm trạng náo nức của con người.
a. Cảnh hoàng hôn trên biển.
– Mặt trời lặn được miêu tả vô cùng độc đáo và ấn tượng:
Mặt trời như hòn lửa xuống biển
Sóng đại dương dần ôm lấy bóng tối
– So sánh nhân hóa nghệ thuật cho thấy cảnh hoàng hôn trên biển vô cùng tráng lệ, hùng vĩ. Mặt trời được ví như một hòn lửa khổng lồ đang từ từ chìm xuống. Trong tương phản này, vũ trụ như một ngôi nhà lớn, với đêm buông xuống như một tấm cửa khổng lồ, những sóng là then cửa. Mặt trời xuống biển có thể gây ra sự tò mò cho người đọc, nhưng thực ra hình ảnh này được quan sát từ trên con thuyền ra biển hoặc từ một hòn đảo vào lúc hoàng hôn, nhìn về phía tây, qua một khoảng biển thì vẫn có thể thấy như mặt trời xuống biển. Nhà thơ đã miêu tả một cách rất tinh tế sự chuyển đổi giữa ngày và đêm.
b. Khi thiên nhiên yên bình thì con người bắt đầu lao động
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát lên cùng gió biển xôn xao”
– Đoàn thuyền không chỉ ra biển, mà còn mang lại sự sôi nổi trên biển. Từ 'lại' không chỉ xác nhận nhịp điệu lao động ổn định của người dân chài, mà còn thể hiện sự tương phản giữa sự yên bình của thiên nhiên và sự lao động của con người.
– Tác giả đã tạo ra một hình ảnh mạnh mẽ, mới lạ từ sự kết hợp giữa 3 yếu tố: câu hát, cánh buồm và gió biển. Người chài căng buồm và hát vang lên, khiến như câu hát đó đã tạo nên sức mạnh để căng cánh buồm. Câu hát mang theo niềm vui, sự phấn chấn của người lao động, kết hợp với gió biển làm căng cánh buồm để con thuyền lướt sóng ra khơi.
– Sự ẩn dụ trong hình ảnh lãng mạn này thể hiện một hiện thực: niềm vui phơi phới, tinh thần lạc quan của người dân chài. Họ ra khơi với tâm trạng hào hứng vì họ tìm thấy niềm vui trong công việc, yêu biển và đam mê với việc chinh phục biển khơi để làm giàu cho đất nước.
– Câu hát của người lao động còn chứa đựng niềm hy vọng, đầy lãng mạn:
“Hát rằng: cá bạc biển đông lặng
………………………………..
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!”
Từ hình ảnh con cá hình thoi, nhà thơ nghĩ đến biển như một tấm lụa lớn, với đoàn cá như 'đoàn thoi' đang vung vẩy qua lại. Người dân hát ca về sự giàu có của biển cả, họ hát về việc thu cá vào lưới và hy vọng rằng công việc đánh cá sẽ đem lại nhiều kết quả tốt đẹp.
2.2 Cảnh đoàn thuyền trở về trong bình minh.
a. Cảnh đoàn thuyền trở về
- Câu thơ ở đầu bài được lặp lại ở khổ thơ cuối: “Câu hát lên cùng gió biển xôn xao”
+ Với từ “lên”, tác giả không chỉ tránh sự lặp lại ở khổ thơ trước, mà còn tạo ra cảm giác như là một điệp khúc của một bài hát, tạo ra sự tuần hoàn về thời gian, về công việc lao động; nhấn mạnh tinh thần khẩn trương của những người dân. Đoàn thuyền ra khơi với niềm hào hứng, và giờ trở về cũng với tâm trạng ấy, rất khẩn trương. Câu hát đã đưa thuyền đi, giờ lại đưa thuyền về.
+ Bằng cách sử dụng hình ảnh táo bạo và nhân hóa, “Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”: thể hiện con người và vũ trụ đang chạy đua trong một cuộc sống vô tận, con người mang tầm vóc lớn lao của thiên nhiên vũ trụ trong cuộc đua này và con người đã chiến thắng. Có thể nói Huy Cận đã lấy tình yêu của mình đối với cuộc sống mới của nhân dân khám phá ra vẻ đẹp hùng vĩ. Thay vì không gian vũ trụ buồn hiu hắt của thơ ông trước cách mạng tháng Tám.
b. Bình minh trên biển
- Bài thơ mở đầu bằng cảnh hoàng hôn, kết thúc bằng cảnh bình minh: “Mặt trời đội biển nhô màu mới”. Ánh mặt trời sáng rực, từ từ mọc lên ở phía chân trời xa cảm giác như mặt trời đang 'đội' biển. Câu thơ với sự ẩn dụ mạnh mẽ cho thấy sự tuần hoàn của thời gian, của vũ trụ.
- Hình ảnh “mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi” gợi nhiều liên tưởng như những mặt trời nhỏ bé đang tỏa rạng niềm vui trước thành quả lao động mà con người đã giành được sau một đêm lao động trên biển. => đó là cảnh tượng đẹp huy hoàng giữa bầu trời và mặt biển, giữa thiên nhiên và thành quả lao động.
3. Kết luận
- Bài thơ tạo ra âm hưởng vừa khỏe khoắn sôi nổi lại vừa phơi phới, bay bổng. Góp phần tạo nên âm hưởng ấy là các yếu tố lời thơ, nhịp điệu, vần. Lời thơ dõng dạc, điệu thơ như khúc hát say mê, hào hứng, phơi phới (4 lần điệp từ “hát”). Cách gieo vần trong bài thơ biến hóa, linh hoạt, các vần trắc xen lẫn vần bằng, vần liền xen với vần cách. Các vần trắc tạo sức dội, sức mạnh, các vần bằng tạo sự vang xa, bay bổng, tạo nên những vần thơ khoáng đạt, kì vĩ, phơi phới niềm vui.
- Bài thơ như những bức tranh đẹp, rộng lớn kế tiếp nhau về hình ảnh thiên nhiên và đoàn thuyền đánh cá. Thiên nhiên như một người bạn thân thiết, đồng hành cùng cuộc sống của con người. Hình ảnh người lao động trong bài thơ được sáng tạo với cảm hứng lãng mạn, thể hiện niềm tin, niềm vui trước cuộc sống mới. 'Đoàn thuyền đánh cá' là một bài thơ hay, thể hiện rõ sự thay đổi của tâm hồn Huy Cận sau Cách mạng.
- Lãng mạn hơn, công việc lao động nặng nhọc của người đánh cá đã trở thành bài ca đầy niềm vui, nhịp nhàng cùng với thiên nhiên.
Bài mẫu 1
Bây giờ là thời điểm đất nước đang bắt tay vào xây dựng chế độ xã hội mới. Khắp nơi đều rộn ràng cuộc sống mới với phong cách kinh doanh mới. Nhà thơ Huy Cận đã đi thực địa sáng tác tại vùng Quảng Ninh hiện nay, nơi 'Cả một vùng than vùng biển đang hăng say lao động từ bình minh cho đến hoàng hôn và cả từ hoàng hôn cho đến bình minh'.
Không khí hứng khởi đặc biệt ấy ngấm vào bài thơ từ những câu mở đầu:
Mặt trời xuống biển như một tảng lửa
Sóng đã gài then, đêm buông xuống
Thuyền đánh cá ra khơi một lần nữa
Cùng tiếng hát thắt buồm với gió khơi.
Sau một ngày làm việc, thiên nhiên tìm đến sự nghỉ ngơi, nghỉ ngơi. Mặt trời đi ngủ, 'sóng đã gài then, đêm buông xuống'. Nhưng những người đang nỗ lực xây dựng cuộc sống mới thì không nghỉ ngơi. Khí thế tập thể vẫn rực rỡ: 'Thuyền đoàn' đã sẵn sàng ra khơi. Không phải là một chiếc thuyền câu nhỏ bé, cũng không phải là vài chiếc thuyền lặn lội, mà là một đoàn thuyền hùng mạnh. Cũng không phải lần đầu tiên họ ra khơi. 'Một lần nữa ra khơi' chỉ ra rằng đã từng có những hành trình trước đó. Nhưng không khí hân hoan, phấn khởi vẫn không hề giảm đi. Đoàn thuyền đánh cá ra khơi với âm nhạc trong tiếng hát mạnh mẽ, thổi phồng những chiếc buồm lớn giữa biển cả. Người lao động hát lên bài ca tiến quân ra biển cả. Họ hát và nhà thơ cũng hát, khúc hát ca tụng người lao động với tinh thần làm chủ, với niềm vui' (cảm xúc của Huy Cận). Phơi phới trong tâm hồn như thế, biển, thuyền, công việc đều trở nên lãng mạn: đẹp giàu và thơ mộng, biểu hiện qua tiếng hát:
Cá bạc biển Đông yên bình,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Biển hiền hòa phẳng lặng như một tấm gương soi cảnh trời mây:
Lướt giữa mây cao với biển bằng.
Biển thật nhân hậu, dịu dàng
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự thuở nào.
Các con thuyền cũng rất đặc biệt. Gió dẫn dắt thuyền đi, buồm phồng trăng sáng. Nhưng khi nhà thơ viết 'Thuyền ta lái gió với buồm trăng' thì dường như đã biến nó thành đoàn thuyền của nhân loại tự do. Đặc biệt khi lại để cho con thuyền ấy 'lướt giữa mây cao với biển bằng' để cho nó được điều chỉnh bằng nhịp trăng (điều chỉnh thuyền đã có nhịp trăng cao). Tuy nhiên, dù có sự thưởng thức cao quý đó, con thuyền đánh cá vẫn là những con thuyền thực sự, có lưới, có buồm, bám vào bờ xa, tạo thành một đội hình. Trên con thuyền ấy, những người lao động 'kéo lưới kịp trời sáng' và họ đã 'kéo xoăn tay chùm cá nặng'... Hiện thực và ảo, thực tế và lãng mạn không phải là hai khái niệm tách biệt hoặc đối lập, mà chúng hoà quện tạo ra một bức tranh độc đáo không giống ai. Điều đặc biệt nhất của bài thơ là việc thông qua tiếng hát, nhà thơ đã miêu tả được tinh thần của không khí phấn khích và sôi động của những con người đam mê 'tự do, tự lập và xây dựng. Dám mạo hiểm cai trị bản thân hơn cả thiên nhiên' (Tố Hữu). Họ không chỉ hát khi ra khơi. Họ hát trong khi làm việc 'ta hát bài ca gọi cá vào'. Thậm chí khi kết thúc một ngày làm việc cần cù, tiếng hát vẫn không ngừng, vẫn mạnh mẽ, vẫn hào hứng như lúc đầu 'Câu hát căng buồm”. Tuy nhiên, bây giờ, những giai điệu vang lên trong không khí 'cạnh tranh với mặt trời' và tỏa sáng trong thành quả lao động rực rỡ:
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Hình ảnh tràn đầy lãng mạn và to lớn của Huy Cận. 'Mắt cá huy hoàng' không chỉ là màu sắc thực của những con thuyền cá rực rỡ dưới ánh mặt trời? Đó cũng là sự rạng rỡ của thành tựu lao động, sự rạng ngời của ánh mắt đầy kiêu hãnh, và có thể là cuộc sống hàng ngày của những chiếc thuyền (cá bạc biển Đông yên bình) và ánh sáng (đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng), các mảng sáng, sự đen và sự hồng, vàng rực, những dấu vết, và những vạch, những đuôi... trong các dòng thơ trên kết hợp lại, tạo nên một màu sắc hoành tráng, rực rỡ vạn dặm của đoàn thuyền đang lặn theo bài hát 'khai mạc'.
Mẫu 2: Biển và Cuộc Sống
Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác tại Hòn Gai vào năm 1958, dựa trên một chuyến đi thực tế kéo dài. Bài thơ tôn vinh cuộc sống của những người lao động mới.
Với cái nhìn sắc bén, trí tưởng tượng phong phú, trái tim nhạy cảm và tài năng nghệ thuật điêu luyện, nhà thơ đã tái hiện trước mắt chúng ta hình ảnh về cuộc sống lao động trên biển. Bài thơ như một bức tranh sơn dầu rực rỡ với những gam màu huyền bí, cuốn hút không ngừng:
Mặt trời chìm vào biển như một tảng lửa
Sóng vỗ vào bờ đêm trở nên yên bình
Đoàn thuyền đánh cá lại bắt đầu hành trình ra khơi
Câu hát vang lên cùng cơn gió biển.
Đoàn thuyền đánh cá rời bến vào lúc hoàng hôn, mặt trời như một tảng lửa đang chìm dần vào lòng biển bao la, bóng đêm bao phủ, kết thúc một ngày. Biển yên bình như một căn phòng lớn của tự nhiên với cách nói đặc biệt của nó “sóng vỗ vào bờ đêm trở nên yên bình”. Chính vào thời điểm đó, ngư dân bắt tay vào công việc quen thuộc của họ: Ra khơi đánh cá! Mặt biển đêm không lạnh lẽo mà ấm áp hơn bởi tiếng hát vang vọng, náo nức, thể hiện niềm vui lớn lao của người lao động được giải phóng, tiếng hát hoà cùng gió, thổi căng buồm đưa thuyền ra khơi. Lời hát ca ngợi sự giàu có và hào phóng của biển cả cùng với vẻ đẹp lung linh, diệu kì của nó trong đêm:
Hát về cá bạc biển đông yên bình
Cá thu biển đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!
Sự say mê vẻ đẹp của biển đã giảm bớt nỗi vất vả trong việc đánh cá, mang lại niềm vui và sức mạnh cho ngư dân. Cảnh đánh cá trong đêm được nhà thơ mô tả với tình cảm trữ tình mãnh liệt. Tác giả như thấu hiểu thiên nhiên, công việc và con người:
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Con thuyền đánh cá vốn nhỏ bé trước biển cả bao la đã trở thành con thuyền kích thước kì vĩ, khổng lồ hoà nhập với kích thước rộng lớn của thiên nhiên, vũ trụ. Con thuyền đó đang bay giữa không gian trong một đêm thuỷ tinh tuyệt đẹp. Những hình ảnh “lái gió”, “buồm trăng”, “mây cao”, “biển bằng” vẫn phản ánh hiện thực mà đậm chất nghệ thuật. Chuyến ra khơi đánh cá cũng giống như một trận đánh thật sự hào hùng. Cũng thăm dò, cũng dàn đan thế trận và bủa vây bằng lưới! Đã bao đời nay, ngư dân có quan hệ chặt chẽ với biển cả. Họ thuộc biển như lòng bàn tay, biết tên từng loài cá, biết dạng và thói quen của chúng:
Cá nhụ cá chim cùng cá đé
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé
Đêm thở sao lùa nước Hạ Long.
Trên mặt biển đêm, ánh trăng lung linh dát bạc, cá quẫy đuôi sóng sánh trăng vàng, tiếng “em” bật lên tự nhiên, trìu mến. Bài hát vẫn tiếp tục vang lên: lúc náo nức, lúc lại thật tha thiết. Trăng thức cùng ngư dân, trăng cùng sóng dập dờn bên mạn thuyền như gõ nhịp phụ hoạ cho tiếng hát, trăng chiếu sáng cho ngư dân kéo được những mẻ cá đầy. Với ngư dân, biển cả như “lòng mẹ”, vì vậy thiên nhiên và con người thật hoà hợp, nhịp nhàng. Nhịp điệu công việc càng khẩn trương, sôi nổi khi bóng đêm dần tàn, ngày sắp đến:
Sao mờ kéo lưới kịp đón nắng sớm
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Bao công lao vất vả đã được đền bù, dáng người ngư dân đang choãi chân, nghiêng người dồn tất cả sức mạnh vào đôi tay cuồn cuộn để kéo lên những mẻ lưới nặng trĩu mới đẹp làm sao! Màu sắc phong phú, lấp lánh vẩy bạc, đuôi vàng của bao loài cá càng khiến cho cảnh rạng đông thêm rực rỡ. Nhịp điệu câu thơ “lưới xếp buồm lên đón nắng hồng” chậm rãi, gợi cảm giác thanh thản, vui tươi, phản ánh tâm trạng hài lòng của ngư dân trước những kết quả tốt đẹp của chuyến ra khơi.
Khổ thơ cuối cùng miêu tả cảnh trở về của đoàn thuyền đánh cá:
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Vẫn là tiếng hát khoẻ khoắn của ngư dân dạn dày sông nước đang vươn lên làm chủ cuộc đời. Tiếng hát hoà trong gió, thổi căng buồm đưa đoàn người ra khơi đêm trước nay lại cùng đoàn thuyền đầy ắp cá hân hoan về bến. Hình ảnh “đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời” rất thực mà cũng rất hào hùng. Nó phản ánh một thói quen lâu đời của ngư dân là đưa cá về bến trước khi trời sáng đồng thời cũng hàm ý nói lên khí thế đi lên mạnh mẽ của họ trong công cuộc xây dựng đất nước. Hoà cùng niềm vui to lớn của mọi người, nhà thơ chắp cánh cho trí tưởng tượng của mình bay bổng. Đoàn thuyền đi trên biển, giữa màu hồng rạng rỡ tinh khôi và ánh mặt trời phản chiếu trong muôn ngàn mắt cá khiến nhà thơ liên tưởng đến hàng ngàn những mặt trời nhỏ xíu đang toả rạng nềm vui. Đến đây bức tranh biển cả ngập tràn màu sắc tươi sáng và ăm ắp chất sống trong từng dáng hình, từng đường nét của cảnh, của người.
“Đoàn thuyền đánh cá” là một bài ca lao động hứng khởi, hào hùng. Bài ca ấy dành cho biển hào phóng, cho những con người cần cù, gan góc đang làm giàu cho đất nước. Cảm hứng trữ tình và nghệ thuật điêu luyện được tác giả sử dụng trong bài thơ đã cuốn hút người đọc thật sự. Chúng ta cùng chia sẻ niềm vui to lớn với nhà thơ, với tất cả những người lao động mới đang kiêu hãnh ngẩng cao đầu trên con đường đi tới tương lai tươi sáng.
