Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn

Đề bài: Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn

Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn

I. Dàn ý Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn (Chuẩn)

1. Mở bài

- Giới thiệu về nhà thơ Nông Quốc Chấn và phong cách sáng tác đặc trưng.
- Dọn về làng là tác phẩm nói về quê hương trong những năm chiến tranh đau thương, với tinh thần anh hùng và những ý nghĩa sâu sắc về kháng chiến thắng lợi đối với cuộc sống và con người Tây Bắc.

2. Thân bài

a. Niềm hân hoan chiến thắng trong 4 dòng thơ đầu 'Mẹ!...như củi':
- Sự kết quả của cuộc chiến được thể hiện qua hình ảnh sống động, tư duy sâu sắc, đậm chất miền núi, một hình ảnh chân thực, hồn hậu.
- Cao Bằng, Lạng Sơn đã giải phóng, quê hương yên bình, niềm hạnh phúc khôn tả, mỗi người dân miền núi trở về làng yêu dấu, 'sửa nhà phát cỏ/Cày ruộng vườn, trồng lúa ngô khoai'.

b. Hồi tưởng về nỗi đau thương của anh hùng nhân dân miền núi trong kháng chiến:
* 'Mấy năm qua...vắt bám đầy chân': Hiển thị đau thương thực tế khi đồng bào miền núi trải qua kháng chiến, những khó khăn băng rừng, lội suối vẫn còn rõ trong tâm trí.
* 'Súng nổ kia...lối bước đi':
- Bức tranh tàn phá của giặc, phá lán, cướp đồ quần áo.
- Hình ảnh người phụ nữ miền núi mạnh mẽ, kiên cường, nhạy bén, gánh vác cả gia đình trong thời kỳ chạy giặc nguy hiểm.

* 'Làm sao bây giờ...không biết nói nữa rồi':
- Hiển thị nỗi đau mất mát đang diễn ra trước mắt, những người cha, người anh, người con bị giặc bắt đi, bị đánh đập dã man, nhưng trái tim những con người anh hùng vẫn thổn thức với tình yêu nước, sự căm ghét giặc độc ác.
=> Tình yêu quê hương và sự căm hận giặc ngoại xâm, là động lực mạnh mẽ để nhân dân miền núi đứng lên chiến đấu, giải phóng đất đai yêu quý của họ.

* 'Chúng con còn thơ...ta mới hả':
- Bi kịch tang thương của gia đình người phụ nữ Tày là bi kịch của cả dân tộc.
=> Tất cả những nỗi khổ, nỗi gian lao chạy giặc vượt núi băng rừng, cùng những hi sinh mất mát đẫm máu đã hóa thành oán hận sâu sắc, đến thời điểm này, đồng bào ta sẽ không chịu đựng nữa, họ sẽ biến nỗi oán hận thành động lực để tiêu diệt hết bọn giặc Tây cướp nước 'Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn/Băm xương thịt mày, tao mới hả'.

* 'Hôm nay Cao-Bắc-Lạng...từng vũng':
- Khung cảnh hồi sinh, hồn nhiên nở rộ với sức sống tiềm ẩn mạnh mẽ của con người và vùng đất Tây Bắc.
- Người dân miền núi bắt đầu xây dựng cuộc sống mới, sau những đau thương mất mát, bao lần bom bão đạn, bầu trời Tây Bắc nay đã xanh biếc, khắp nơi chỉ còn tiếng cười vang, niềm hạnh phúc của chiến thắng.

* 'Mặt trời lên sáng ...con sẽ về trông mẹ':
- Hình ảnh mặt trời mọc rạng rỡ là biểu tượng của sự khởi đầu mới, người con bước ra chiến trường theo ánh sáng mặt trời cách mạng, hành quân bảo vệ quê hương, với lời hứa chân thành, sâu sắc đậm đà tinh thần dân tộc miền núi: 'Ðuổi hết nó đi, con sẽ về trông mẹ'.
- Đó là niềm tin vào chiến thắng gần, hy vọng vào một đất nước hoàn toàn thoát khỏi bóng quân thù, nhân dân hưởng cuộc sống yên bình, không còn mặc nát chiến tranh.

3. Kết bài

- Đánh giá chung về nội dung tác phẩm và chia sẻ cảm xúc cá nhân.
 

II. Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn (Chuẩn)

Nông Quốc Chấn (18/11/1923 - 4/2/2002), một nhà văn Tày, là biểu tượng văn hóa của dân tộc thiểu số, đặc biệt là tầng lớp trí thức trong cuộc chiến. Ông đóng góp nhiều cho văn hóa Việt Nam, đặc biệt trong thơ với cảm xúc chân thành, lời thơ chứa đựng hơi thở đặc sắc của miền núi. Trong Dọn về làng, ông kể về quê hương trong những tháng ngày chiến đấu, với tâm huyết và hi sinh anh dũng. Chiến dịch biên giới thu đông 1950 đánh dấu bước ngoặt lịch sử, là nguồn cảm hứng cho tác phẩm này.

Sau chiến dịch này, người dân Tây Bắc đầy hạnh phúc, trở về làng quê với niềm vui hòa mình vào không khí phấn khích của cả nước. Sự hân hoan của họ được thể hiện rõ qua những dòng thơ đầy tính nguyên thủy và tình cảm.

'Mẹ! Cao - Lạng đã hoàn toàn giải phóng
Quân đội ta bắt sống, giết giặc hàng đàn
Quân về chiếm đồn địch
Người miền núi đông như kiến, vũ trang dày như củi.'

Sự hạnh phúc lan tỏa trong những dòng thơ, là lời con trai vui mừng chia sẻ với mẹ: 'Mẹ! Cao-Lạng hoàn toàn giải phóng'. Cuộc chiến thắng được diễn đạt qua hình ảnh sống động, lối tư duy của người miền núi, với vẻ chất phác và hồn hậu. Họ hình dung bọn giặc 'đông như kiến', trang bị vũ khí như lớp lớp 'củi' quen thuộc của họ. Cao Bằng, Lạng Sơn đã giải phóng, quê hương yên bình. Mỗi người miền núi hạnh phúc vì cuộc sống mới, trở về làng để 'sửa nhà phát cỏ/Cày ruộng vườn, trồng lúa ngô khoai', hưởng niềm vui của cuộc sống ấm êm, những dịp tết tháng Giêng và rằm tháng 7. Nông Quốc Chấn, sau tin chiến thắng, hồi tưởng đầy xúc động về những ngày chiến đấu khốc liệt.

'Mấy năm qua quên tết tháng Giêng, quên rằm tháng bảy,
Chạy hết núi lại khe, cay đắng đủ mùi
Nhớ một hôm mù mịt mưa rơi
Cơn gió bão trên rừng cây đổ
Cơn sấm sét lán sụp xuống nát cửa
Ðường đi lại vắt bám đầy chân.'

Nỗi vất vả chạy giặc của nhân dân miền núi được Nông Quốc Chấn miêu tả sống động. Chạy giặc đến mức quên cả Tết và Rằm, vượt đèo lội suối 'hết núi lại khe', trải qua những khó khăn như 'cay đắng đủ mùi'. Trong những ngày trời mưa, họ phải đối mặt với bão tố, gió mạnh 'trên rừng cây đổ', những cơn sấm sét làm nhà cửa tan nát. Những bước chân mệt mỏi trên đường đi, vắt bám đầy chân trần trên đường ngập sỏi. Hình ảnh đau lòng về nỗi khổ của nhân dân miền núi, những người phải bỏ làng trốn tránh sự đàn áp tàn bạo của giặc Pháp.

'Súng nổ rền! Giặc Tây trở lại lùng.
Từng tiếng lán, chúng đốt hết trần trụi,
Chúng mang theo túi áo quần cướp đi
Mẹ ôm em chạy vùi lên rừng
Mẹ dẫn đầu, vẫy tay gọi con sau lưng
Tay nâng bà, vai kề nạn nhân
Bà mắt bất lực, không biết bước đi.'

Kẻ thù tàn bạo, tiếng súng đánh thức rừng núi, đánh thức giấc ngủ của em. Chúng lùng sục như thú săn, 'đốt đi trơ trụi' từng căn nhà, cướp đi mảnh áo cuối cùng. Trong cơn loạn lạc của lũ giặc, hình ảnh người phụ nữ Tày trở nên mạnh mẽ, kiên cường, một mình đưa gia đình trốn tránh sự đe dọa. 'Mẹ đỡ em chạy nhanh lên rừng'. Bóng lưng yếu ớt trở thành trụ cột, đưa đồng bào vượt qua khó khăn. Nhưng bao lâu họ có thể trốn tránh, bao nhiêu lần bóng lưng mẹ sẽ phải chống đựng? Lòng căm thù trước sự tàn bạo của giặc trở thành động lực, khích lệ nhân dân miền núi đứng lên chiến đấu giành lại quê hương.

'Làm sao bây giờ: ta phải đấu!
Giặc đã bắt cha con đi, chúng đánh,
Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tây
Súng nổ ré lên như bắn loạt,
Cha ngã xuống nằm lăn trên mặt đất
Cha ơi: cha không biết nói gì nữa...'

Vì những hi sinh đau thương đang xảy ra, những người dân đau lòng khi thấy cha, anh, em bị bắt đi, bị đánh đập. Trái tim của những anh hùng này vẫn giữ nguyên tình yêu quê hương, căm ghét kẻ thù. 'Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tây'. Sự nhục nhã và đau khổ khiến lũ giặc độc ác hơn. 'Cha ngã xuống nằm lăn trên mặt đất/Cha ơi: cha không biết nói gì nữa...' là hình ảnh bi thương và ám ảnh. Điều này trở nên cảm xúc hơn khi những hình ảnh này gặp đôi mắt của trẻ con, khiến tình huống trở nên đau lòng hơn khi con nhỏ thấu hiểu 'cha không biết nói gì nữa'.

'Bình minh khẽ rạng, con đường dẫn về làng
Ánh nắng mặt trời vuốt mái tóc bạch phát
Nón lá xanh biếc gió nhè nhẹ lay
Đàn bướm hồng bay nhảy múa theo tiếng hát.
Lúa vàng đong đưa, rì rào nhà tranh
Gà gáy hiền lành, mèo rón rén ngủ
Nắng ấm ôm trọn, mặt trời vuốt ve
Ngày mới bắt đầu, cuộc sống yên bình đẹp.'

Mặt trời lặn dần, bóng tối phủ lên nơi này
Ngọn đèn lồng lung linh, ánh đèn vàng êm đềm
Gia đình sum họp, âm nhạc nhẹ nhàng
Nồng ấm tình thân, niềm vui bùng cháy.
Trong tâm hồn mỗi người, hình ảnh cha mẹ hiện lên
Ôm trọn kỷ niệm, giọt nước mắt rơi nhẹ
Nhưng đây không phải là lúc chia ly
Mà là lúc hồn cha mãi mãi sống trong ta.'

'Núi cao mây trắng, hồ nước bình yên
Thác nước reo rắt, tiếng sóng lặng lẽ
Trong lòng đất, những bí mật ân tình
Được kể lại qua những dòng thơ dịu dàng.
Người làm ruộng cày, đất mềm bồi bổ
Trẻ thơ đùa nghịch, cười vang như sáo
Đàn bà làm bánh, hương thơm trải khắp
Đời sống bình dị, hạnh phúc mỗi khoảnh khắc.'

Dấu chân lịch sử, nỗi đau bi kịch
Nhưng hôm nay, làng quê đã thay đổi
Không còn giặc ngoại xâm, không còn mất mát
Con đường mòn ngày xưa, giờ đã là đường nhựa
Ngôi nhà tranh bình yên, mặt đất mềm mại
Người dân cười vang, hạnh phúc trong từng khoảnh khắc
Cuộc sống bình thường trở lại, nhưng quý giá hơn bao giờ hết.'

Đồng điểm với bài Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn, các em có thể tìm hiểu thêm: Bối cảnh sáng tác Dọn về làng, Phân tích bài thơ Đò Lèn của Nguyễn Duy,Soạn bài Đọc thêm: Dọn về làng, Phân tích đoạn trích Cha con nghĩa nặng của Hồ Biểu Chánh.