Buzz
Xuân Diệu đã miêu tả mùa xuân với sự hăng hái và say mê:
... 'Tháng giêng ngọt như đôi môi gần kề...'
... Hỡi xuân hồng, ta muốn nắm lấy em'...
Một thơ sĩ đã đắm chìm trong cái bất khuâng của mùa thu, đầy những cảm xúc đậm sâu. Xuân Diệu đã sáng tác về mùa thu một cách độc đáo, với những câu thơ mới lạ, nhẹ nhàng lắng đọng tinh thần thu của tổ quốc. 'Duyên thơ' là một tác phẩm thu hấp dẫn, tôn vinh vẻ đẹp của mùa thu, tình yêu thu qua con mắt tưởng tượng lãng mạn của một người đàn ông tài năng và đam mê.
'Duyên thơ' - một bài thơ rất tinh tế. Từ 'duyên' mà thi sĩ nhắc đến là sự kết nối màu sắc của vũ trụ, thiên nhiên và con người, đặc biệt là những người trẻ tuổi có tâm hồn như ngọc bích.
Một buổi chiều thu tuyệt vời - 'buổi chiều mơ mộng' - nhẹ nhàng và êm đềm như gió ru, biến mọi thứ thành 'thơ trên cành duyên'. Những cành cây mềm mại uốn éo theo làn gió thu nhẹ nhàng giữa sương khói và ánh nắng. 'Cơn gió dịu dàng thì thào giữa những chiếc lá màu xanh biếc' ('Vội vàng'), cả bầu trời thu đầy âm thanh bí ẩn. Tiếng nhạc, âm nhạc êm dịu, như một lời ru đưa hồn người vào cõi mơ mộng. Tiếng gió kết hợp với tiếng chim ríu rít. Trên cành me, 'đôi chim' đang bay trên cành và hót vang, tràn đầy sự yêu thương và âu yếm. Cây me cũng như cây sấu là biểu tượng thân quen của phố cổ Hà Nội. Ta như được sống lại trong con phố yêu dấu của Tràng An hơn nửa thế kỷ trước. Từng biết đến 'bản nhạc thơm ngát'; 'bản nhạc ngọt ngào', bây giờ ta lại được trải nghiệm âm thanh bí ẩn của buổi 'buổi chiều mơ mộng':
'Buổi chiều mơ mộng, thơ trên cành duyên,
Cành me uốn éo, đôi chim bay về phía trước
Bầu trời xanh ngọc rực rỡ qua hàng ngàn lá cây
Thu đến - mọi nơi rộn ràng tiếng hát của bí ẩn
Cảnh thu với tiếng gió ru, tiếng chim hót. Trời thu xanh biếc, tuyệt đẹp như ngọc; màu xanh của trời thu như được 'đổ' xuống, như tràn qua hàng ngàn lá cây, cỏ cây rực rỡ với ánh sắc ngọc của trời thu, sắc ngọc ấy ai có thể phai nhạt? Sau này, thi sĩ Hàn Mặc Tử cũng viết trong bài 'Nơi làng Vĩ Dạ này': 'Vườn nào mà xanh tới thế như ngọc'... Màu xanh ngọc của lá cũng là sắc thu làm nên cái hồn thu.
Nhưng khổ một nói về gió, cây và cặp chim bay - cảnh vật hòa quyện tương tác, liên kết; cái 'duyên' ấy được cảm nhận qua tâm hồn một thi sĩ hào hoa, đa tình. Khổ hai kể về con đường và trái tim 'rung động nỗi thương yêu'. 'Nhỏ nhỏ'... 'xiêu xiêu'... 'lả lả' - nhiều nét vẽ tinh tế hiện lên trên một gam màu vàng nhạt của ngày thu tàn 'nắng chuyển chiều'. Hồn thu trong bức tranh quê gợi lên một nỗi buồn đẹp. 'Buổi ấy', trái tim 'ta' xao xuyến, 'rung động' trong tình yêu thu. Thi sĩ đi giữa đất trời, lắng nghe tiếng đập nhịp nhàng của trái tim, tâm hồn rộng lớn giao hòa với vạn vật, với con người, một thiếu nữ nhẹ nhàng bước đi trên con đường:
'Con đường nhỏ nhỏ gió xiêu xiêu,
Dịu dàng, nhẹ nhàng, những cành cây hoang trống trải dưới ánh nắng chiều
Trong buổi ấy, lòng tôi cảm nhận được ý hòa mình với bạn
Lần đầu tiên cảm nhận được rung động của tình yêu
'Em' và 'anh' cùng bước trên con đường. 'Em' bước đi tự tin, tự nhiên và quyến rũ. Anh cũng đắm chìm trong việc ngắm nhìn vẻ đẹp của thiên nhiên, bước đi chậm rãi và đều đặn. Sự gặp gỡ ngẫu nhiên của hai con người trẻ tuổi, mặc dù không có kế hoạch gì trước đó, nhưng dường như đã được sắp đặt từ trên trời. Không có sự hẹn hò trước, nhưng lại có nhiều cảm xúc đan xen!
'Em bước điềm đạm không gặp trở ngại
Anh đi bước chậm và đều, không cần phải đi gần
Trong bài thơ dịu dàng, cặp câu song hành thể hiện nhiều ý vị 'Anh và em' như một cặp vần trong 'bài thơ ngọt ngào'. Cặp vần ấy vang lên âm thanh của tình yêu đong đầy. Một so sánh độc đáo giải thích về cái 'duyên' của đôi lứa:
'Dù không chủ động nhưng giữa bài thơ dịu dàng,
Anh và em hòa hợp như một cặp vần'.
Cảnh vật tự nhiên đã đẹp, giờ còn thêm người đẹp, sự giao hòa, sự giao cảm tăng lên đáng kể, vẻ đẹp thu sáng sủa, tình yêu thu trong trắng, mong manh. Bức tranh thu được vẽ lên bằng cái duyên của cuộc sống và một tình yêu mãnh liệt, hồi hộp. Chính như nhà văn Hoài Thanh đã nhận xét: 'Xuân Diệu mê mải với bầu trời... khi vui, khi buồn đều đậm đà, sâu lắng...”
Khổ thứ tư miêu tả cảnh thu trên bề mặt rộng lớn và se lạnh. Một tia nắng chiều và một cánh cò quen thuộc của vùng quê. Không phải là mây u ám. Cũng không phải là 'Mây trắng bay vơi nghìn năm' ('Lầu Hoàng Hạc' - Thôi Hiệu). Mà là những đám mây xanh biếc, tuyệt đẹp. Hai chữ 'về đâu' tràn đầy sự hấp dẫn. Liệu câu hỏi dành cho đám mây hay cho cô gái? Cảnh vật vừa thực vừa mơ, đầy man mác, lãng mạn. Câu thơ 'Con cò trên ruộng cánh phân vân' là một sáng tạo độc đáo của Xuân Diệu. Hình tượng thơ kết hợp một cách hoàn hảo giữa phong cách của thơ Đường và thơ hiện đại. 'Từ con cò của Vương Bột bay lặng lẽ vào buổi chiều đến con cò của Xuân Diệu không bay mà cánh phân vân, có sự khác biệt của hàng ngàn năm và hai thế giới' (Hoài Thanh). Hình ảnh 'cánh phân vân' mô tả sự lưỡng lự của con cò, không biết nên bay cao hay bay thấp, bay gần hay bay xa, bay lên hay đậu xuống...
Chiều thu buông, bầu trời như mở ra rộng lớn hơn. Cảm nhận đó được mô tả qua hai câu thơ tuyệt vời:
'Chim nghe trời rộng thêm cánh,
Hoa lạnh chiều xuống dần trong sương'.
Sử dụng hình ảnh của cái hữu hạn, cô đơn, nhỏ bé (cánh chim) để biểu hiện cái vô hạn, mênh mông (bầu trời) là một nét vẽ tinh tế. 'Chim nghe...” - sự thay đổi cảm xúc đầy thu hút. Cánh chim nhỏ bé, luồn lách, vẻ đẹp trên bầu trời chiều rộng lớn. Hoàng hôn buông xuống, sương mù thu bắt đầu xuống dần...
Thời gian êm đềm trôi đi như 'bước thu nhẹ nhàng'. Tâm hồn của nhà thơ tràn đầy tình yêu thương. Hòa mình vào với thiên nhiên, mọi sự sẽ tự nối với nhau và 'rạng ngời thêm' (Xuân Hương), không cần phải tìm kiếm nhiều. Nhà thơ nhẹ nhàng gợi lại: 'Lòng anh đã thuộc về em'. Có lẽ ý của câu thơ này: 'Anh đã trót yêu em' như có ai đó đã hiểu?
'Thơ duyên' đã tồn tại hơn nửa thế kỷ mà vẫn giữ được vẻ đẹp của nó. Bởi vì cảnh thu tuyệt đẹp, đẹp mê hồn. Tình yêu thu trong trẻo, lãng mạn. Từ những bài thơ thu của Nguyễn Khuyến cho đến 'Thơ duyên', ngày nay, chúng ta cảm nhận sâu sắc hơn bao giờ hết, 'Xuân Diệu là tươi mới nhất trong số các nhà thơ mới”. Mối quan hệ đã được hình thành, vì vậy 'Lòng anh đã thuộc về em'. Duyên phận của đôi lứa cũng là duyên phận của những người bạn. 'Thơ duyên' là một bài thơ tình của Xuân Diệu. Trong bộ sưu tập '100 bài thơ tình', 'Thơ duyên' mang lại vẻ đẹp của một 'hoa khôi' quý phái.
Mytour
