Buzz
Tôi nghĩ từ 'duyên' trong câu mở đầu bài thơ được sử dụng rất chính xác. Nó làm nổi bật sự sắp đặt của 'cơ trời' để kết nối đôi lứa, thông qua sự hòa quyện của không khí lãng mạn bao trùm cả vũ trụ.
'Thơ duyên' là một bài thơ tình với tình yêu sinh ra giữa đất trời, phát triển theo sự tương tác của vạn vật. Một nửa bài thơ nói về thiên nhiên và nửa còn lại nói về con người, được miêu tả đan xen. Thiên nhiên đóng vai trò như một bản nhạc đệm cho hành trình tìm kiếm tình yêu, khi thì êm dịu, khi thì thúc giục.
Từ khúc mở đầu, bản nhạc đệm của thiên nhiên trào dâng niềm hạnh phúc.
'Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên
Cây me ríu rít cặp chìm chuyền
Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá”
Thiên nhiên và các hoạt động trong bài thơ trở nên sống động, tất cả dường như hòa hợp và tạo ra một buổi chiều mộng mơ. Nhà thơ lướt qua màu sắc và hình dáng của sự vật, tạo ra âm hưởng thơ ngân nga. Câu thơ thứ ba có ngữ pháp lạ, dường như diễn tả sự tự nhiên và tinh tế của bầu trời xanh ngọc đổ xuống qua những tán lá, tạo cảm giác choáng ngợp và đầy tràn.
Thiên nhiên đang tạo ra sức ép nhẹ nhàng lên con người theo cách riêng. Ý niệm hạnh phúc được khơi gợi và lan tỏa, mang lại sự rung động mới mẻ trong tâm hồn, khiến ta nhìn vào đâu cũng cảm nhận được điều này.
'Con đường nhỏ nhỏ, gió lướt qua
Lả lả cành cây, nắng xế chiều'.
Cảnh vật trong bài thơ mang nét gần gũi và chứa đựng nhiều tính chất con người hơn so với những câu trước. Các từ láy nhỏ nhỏ, xiêu xiêu, lả lả vừa tái hiện các dáng điệu và chuyển động tinh tế của cảnh vật, vừa thể hiện cảm xúc xao xuyến của con người trước sự giao thoa kỳ diệu của thiên nhiên. Một cảm giác hoang vắng len lỏi khi ánh nắng chiều dần tắt. Con đường nhỏ quen thuộc trong gió nhẹ, tạo cảm giác bất an và bối rối. Cành cây lả lả gợi lên hình ảnh của con người đang trong trạng thái ngây ngất, bất chợt mất hết sức lực vì một ảo giác nào đó.
Hôm ấy lòng ta cảm nhận ý của bạn
Lần đầu tiên rung động trước tình yêu thương.
Con người đã bắt nhịp với thiên nhiên và cùng hòa vào giai điệu của nó.
Khổ thơ thứ ba mở ra một không gian yên bình và rộng lớn. Nhịp thơ trở nên nhẹ nhàng, thư thái. Nhân vật trữ tình dường như muốn dừng lại một vài giây để kiểm tra lại và đánh giá chất lượng mới của cảm xúc. Nhạc nền thiên nhiên cũng lắng xuống để tập trung vào những bước đi vô tư của nhân vật.
'Em bước đi thong thả không vướng chân
Anh đi chậm rãi không bám sát
Không quan tâm - nhưng giữa không gian thơ dịu dàng
'Anh với em như cặp vần trong thơ'.
Không còn nghi ngờ gì nữa, trong bài thơ dịu dàng của đất trời, anh và em như một cặp vần. Dù nói là điềm nhiên, không gần gũi, nhưng thực sự cảm xúc của nhân vật trữ tình đã không còn điềm nhiên. Anh ta muốn thốt lên, muốn đưa ra lời kết luận và ràng buộc. Sự vô tâm lúc này chỉ là bề ngoài.
Khổ thơ thứ tư tiếp tục với hình ảnh thiên nhiên, tiếp nối một cách khéo léo mạch thơ trước.
'Mây biếc vội vã bay đi đâu
Con cò chao liệng trên ruộng, cánh phân vân
'Chim nghe trời rộng vươn cánh bay
Hoa chiều lạnh thưa sương dần xuống'.
Âm thanh bản nhạc lúc này trở nên thúc giục và mãnh liệt hơn, nhờ hiệu ứng của từ láy 'gấp gấp' và 'phân vân' ở cuối câu. Các động từ và tính từ dày đặc như 'về', 'bay', 'gấp gấp', 'phân vân', 'nghe', 'giang', 'lạnh', 'xuống' gợi lên sự tìm kiếm đôi hoặc bày tỏ tình yêu, đúng lúc chiều tàn và sương buông xuống lạnh lẽo. Làn mây và con cò trên đồng cũng không còn rảnh rỗi, mà đang lựa chọn hoặc tìm về nơi nào đó. Khoảnh khắc gặp gỡ giữa anh và em khiến anh ngẩn ngơ trước tình yêu đang nảy nở, bật lên tiếng thốt đắm đuối: 'Lòng anh thôi đã cưới lòng em'. Từ 'cưới' mang theo niềm vui sướng lấp lánh.
'Thơ duyên' có bố cục chặt chẽ, thể hiện cảm hứng giải thích sâu sắc của tác giả. Dù đã từng nói 'Làm sao cắt nghĩa được tình yêu' (Vì sao), nhưng Xuân Diệu không bỏ sót bất kỳ khía cạnh nào trong dự án 'từ điển' đầy đủ về tình yêu. Ông đã giải thích được sự lạ lùng của 'cơ duyên' mà chỉ Xuân Diệu mới làm rõ. Tạo hóa sắp đặt có sức mạnh rất thực tế. Dưới áp lực của quy luật tìm kiếm đôi và giữa muôn sợi tư tình, người ta không thể không yêu và đến với nhau.
'Thơ duyên' còn chứa đựng nguồn cảm hứng khác: niềm ao ước bày tỏ tình yêu và mong muốn kết duyên với em của nhân vật trữ tình. Nhà thơ tỉnh táo không quên nhiệm vụ 'cắt nghĩa' của mình, trong khi nhân vật trữ tình say đắm đến mức ngẩn ngơ. Anh ta thấy thiên nhiên đóng vai trò kết duyên tình yêu, và muốn tin đó là sự thật để chia sẻ với người mình yêu. Nhà thơ cũng hòa mình vào niềm mong mỏi của nhân vật trữ tình, dẫu hiểu rằng thiên nhiên chỉ là biểu hiện trá hình của tâm trạng yêu đương của thế hệ trẻ.
Sự hòa quyện của hai nguồn cảm hứng thể hiện cơ sở nhận thức và tình cảm vững chắc giúp Xuân Diệu hiểu rõ quan niệm sâu sắc về tình yêu: tình yêu là sản phẩm của tạo hóa, chiếm lĩnh hồn ta một cách tự nhiên, không thể cưỡng lại. Vì vậy, yêu là tuân theo lẽ trời, vô tội và đẹp đẽ. Dù thời gian trôi qua, cái duyên của bài 'Thơ duyên' vẫn giữ được sức hút như thách thức thời gian. Bài thơ đã trở thành 'nhịp cầu tơ' cho nhiều độc giả để bày tỏ tình yêu.
Phan Huy Dũng
mytour.vn
