Buzz
Vẻ đẹp của thắng cảnh, sự tĩnh lặng của danh lam đã kết hợp cùng hành trình của những người đi lễ trong trạng thái tinh thần yên bình và cao quý. Sức cuốn hút cuối cùng của Hương Sơn dường như đã được thể hiện rõ! Có lẽ không phải tất cả các danh thắng đều có khả năng truyền đạt một cách đầy đủ qua thơ ca. Tuy nhiên, không phải lúc nào cảnh đẹp cũng cần phải được tôn vinh qua từng câu thơ. Đôi khi, cảnh đẹp tự nó đã là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời. Trong những trường hợp như vậy, thơ ca có thể trở nên vô dụng. Nhưng cũng có những thắng cảnh từ trước đã quyến rũ, và khi được miêu tả trong thơ, chúng trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Khi đó, cảnh đẹp 'hiến thân' cho thơ một cách rộng lớn, và thơ cũng 'trả' một phần của mình cho cảnh. Trường hợp của Hương Sơn và Chu Mạnh Trinh có lẽ cũng không ngoại lệ. Hương Sơn được coi là 'đệ nhất thiên địa ở phương Nam'. Và bài thơ về Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh cũng xứng đáng là một tác phẩm lấp lánh như những sợi chỉ len. Có thể nói là 'tác phẩm thi đệ nhất của Hương Sơn' phải không? Thơ ca và thắng cảnh không phải lúc nào cũng hoàn hảo như vậy!
Không thể phủ nhận rằng âm nhạc đã đóng góp vào vẻ đẹp cuốn hút của bài thơ này. Thông thường, mỗi bài thơ đều có âm nhạc riêng của mình, dù được viết theo phong cách tự do hay truyền thống. Nhưng khi một nhà thơ chủ động sử dụng thể loại thơ hát, rõ ràng âm nhạc (bao gồm cả âm vị của ngôn từ) cũng muốn chiếm vị trí hàng đầu. Có thể nhận thấy rõ ràng rằng lời thơ và nhịp điệu diễn ra song song, và âm nhạc như đang dẫn dắt từng lời thơ đi khắp thế giới thanh bình, trong lành của Hương Sơn. Tất cả đều hòa quện một cách mê hoặc, êm đềm như những nhịp chèo, nhịp bước của du khách đang dần chìm vào không gian thanh tịnh, mơ màng, giữa thế giới phàm trần và sự trốn tránh. Nếu như nghe lời thơ được hát theo lối ca trù, với những âm vang, sự mềm mại, với tiếng đàn, tiếng tiêu, tiếng trống đánh nhịp một cách riêng biệt thì tất cả giọng hát trầm bổng, ngọt ngào của một tâm hồn đang thưởng thức 'Niềm vui Hương Sơn mong đợi từ lâu' càng tràn ngập. Thật là tuyệt vời khi chọn thể loại thơ hát để thể hiện những cảm xúc về Hương Sơn, và tâm hồn của Chu Mạnh Trinh dường như đã đúng chỗ. Vậy là thơ và âm nhạc đã kết hợp với nhau tạo ra tác phẩm này. Chẳng phải điều này cũng là một phần của duyên số của Hương Sơn phong cảnh ca không ư?
Nếu nghệ sĩ cảm nhận Hương Sơn như là Bồng Lai hay Thiên Thai, Từ Thức..., thì có thể họ chưa thực sự hiểu được bản chất của địa điểm này. Những nơi kia là cảnh tiên, là nơi của giấc mơ tình yêu, hứa hẹn những cảnh đẹp lãng mạn. Nhưng Hương Sơn thì khác! Hương Sơn là nơi của sự thanh tịnh, là nơi mà du khách đến để tận hưởng cảnh đẹp và làm lễ hành. Mọi người đến đây không chỉ để ngắm nhìn một danh lam, mà còn để tinh thần được thanh lọc, tâm hồn được yên bình. Vì vậy, Hương Sơn vừa mơ màng vừa linh thiêng, vừa lãng mạn vừa thanh tịnh, vừa tuyệt vời nhưng cũng đầy ý nghĩa tâm linh. Những nhà thơ chỉ khi nhận ra điều này, mới thật sự hiểu Hương Sơn. Tâm hồn của họ phải đầy ắp niềm say mê nhưng cũng phải có sự tôn kính. Chỉ khi đó, họ mới có thể hoà hợp với Hương Sơn. Và may mắn thay, bài thơ về Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh đã thể hiện được điều đó qua từng câu chữ.
Bài thơ bắt đầu bằng một câu thơ ngắn với bốn từ.
Bầu trời cảnh linh thiện
Toàn bài được viết bằng những câu dài với 7 hoặc 8 từ. Chỉ có câu này là ngắn đặc biệt. Hình thức đó không phải là ngẫu nhiên. Câu thơ này vẽ bức tranh không gian, nhưng phản ánh như một khám phá thú vị về nơi đây: Đây là thế giới của cảnh linh thiện. Câu ngắn này như mở ra một cửa sổ, một cánh cổng, một thế giới mới, với bốn chữ giới thiệu du khách về đất nước sắp bước vào. Đây là thế giới của cảnh linh thiện. Mặc dù không phải là đất của Phật như Tây Trúc, nhưng mọi cảnh sắc ở đây đều thuộc về linh thiện, đều mang tinh thần thiền.
Và bốn từ đó cũng đã xác định chủ đề của bài thơ. Từ đây, bút của Chu Mạnh Trinh sẽ theo đuổi cảm hứng đó và làm sống dậy từng chi tiết tinh tế của danh lam, đồng thời mang lại sự thiền định cho cảnh vật. Toàn bộ bài thơ được xây dựng từ các tầng cảnh khác nhau, mở ra cùng với bước chân của du khách, và ở mỗi tầng cảnh, sự cảm hứng của Chu Mạnh Trinh đều được kích thích từ hai nguồn đó. Đây là một cái nhìn tổng quan:
Kìa núi non, sông nước, mây trời,
Cảnh núi non đã được biến hóa, mềm mại theo phong cách đặc trưng của ca trù, khiến cho cảnh núi non, mây trời không chỉ có vẻ om hững mà còn lan tỏa vô tận. Lối viết của thơ tràn đầy sự phấn khích, say đắm của người được thỏa mãn ước mơ, nhưng cũng trang trọng không kém, không phải là đong đưa tình cảm. Câu chữ vẫn giữ vẻ uyển chuyển và tự nhiên!
Phần lớn những địa điểm nổi tiếng thường là những vùng đất đẹp mênh mông, có núi non, có rừng nước, cùng với đủ loài chim, cá. Hương Sơn cũng thế! Nhưng Hương Sơn thuộc về cảnh bụt, nên:
Thỏi sắt cắm trái mai, chim hòa giọng hát,
Lừng lững khe Yến, vang lên lời kinh
Dịu dàng tiếng chày, vang qua tai,
Khách du lịch ngạc nhiên trong giấc mơ.
Chim ở đây dường như đã quên mình là chim, cá ở đây đã quên mình là cá. Tự từ khi nào chúng trở thành tín đồ của nơi này. Không khí trên Hương Sơn như một không gian thiền - hơi thiền hòa quanh rừng mơ, hơi thiền hòa vào suối Yến khiến chim cá ở đây ngập tràn trong tinh thần Phật. Hay là sống trong không gian bụt, từ chim đến cá đều được thanh lọc, kích thích linh hồn bụt? Du khách từ thế giới náo nhiệt bước vào đây có vẻ như cũng bừng tỉnh, tức là hòa mình vào không gian bụt này. Tiếng chim “thảnh thơi“, dáng cá “ngây ngất” và giờ là “âm thanh của chày kình”... Những âm thanh, hình dáng đó tạo ra không khí đặc biệt của Hương Sơn. Chim cúng trái, cá nghe kinh, con người bước vào cảnh vẽ với tiếng chày kình... Tất cả đều trở thành phần của không khí linh thiêng, nơi mà chim, cá, và con người dường như đang tách biệt khỏi thế gian. Làm sao Chu Mạnh Trinh có thể viết ra điều đó? Sinh khí vô hình của Hương Sơn vậy mà thi nhân đã cảm nhận được nó trong mọi thứ, hòa mình vào mọi thứ, tan biến vào mọi thứ! Có lẽ chỉ qua những hình ảnh như thế, bản thần của Hương Sơn đã hiện diện trong thơ!
Sau đó, thi sĩ mãi mãi say mê thưởng ngoạn cảnh đẹp của Hương Sơn như một tác phẩm tuyệt vời của thiên nhiên được thể hiện sống động trên đất Nam bằng cách kể điểm danh những địa danh nổi tiếng của Hương Sơn:
Đây là suối Giải Oan, đây là chùa Cửa Vũng
Đó là am Phật Tích, kia là động Tuyết Quỳnh
Từ “này” tiếp tục mở ra sự đa dạng, phong phú, đầy hấp dẫn, mang đến cảm giác thỏa mãn. Cảnh sắc đẹp mê hoặc, có đủ từ suối, chùa, am, đến động... như một sắp đặt chờ đợi du khách. Chu Mạnh Trinh kết hợp lối tạo hình với những chi tiết mê hoặc, huyền bí, với màu sắc rực rỡ, phong phú, với các phần trầm tĩnh và ma mị. Trong vài câu, chúng ta có thể nhìn thấy con mắt của thi sĩ lạc mất trong vẻ đẹp, nhìn xuống sâu vào, đồng thời đuổi theo ánh sáng mờ mịt trên những con đường dốc dẫn lên núi:
Ngắm lên, ai vẽ hình điệu đàng,
Đá sáng bóng như vải gấm lụa.
Hang động dưới ánh trăng sáng loé.
Đèo dốc quanh co, đường mây uốn khúc.
Với những dòng thơ này, du khách dường như đã đặt bước chân cuối cùng vào Hương Sơn. Tuy nhiên, thú vị của Hương Sơn chưa dừng lại ở đây.
Nếu tiếng chày kình và tiếng chuông Hương Sơn làm thức dậy du khách trong giấc mơ của cuộc đời, thì ở đây là lúc hành trình kết thúc. Đó là khoảnh khắc thi sĩ quên đi bản thân mình để sống trong niềm tin Phật tử:
Chúng ta cùng kinh Phật vô lượng,
Cửa từ bi mở ra, vòng tay ôm chặt
Người đã bước vào cõi tâm linh, để tâm hồn được thanh thản trong chốn này. Vẻ đẹp của cảnh sắc và sức hút của thiền đã kết hợp, hòa quện với người hành hương trong trạng thái thanh tịnh và yên bình. Sức cuốn hút cuối cùng của Hương Sơn dường như ở đây!
Mytour
