Buzz
Y Phương, người con của dân tộc Tày là tác giả bài thơ Nói với con. Nhan đề bài thơ rất bình dị, lời thơ và chất thơ rất hồn nhiên.
Hai mươi tám câu thơ tự do, câu ngắn nhất chỉ có hai chữ, câu thơ dài nhất là mười chữ, phần nhiều là những câu thơ bốn chữ năm chữ; lại có câu thơ cất lên như một khẩu ngữ, nhưng rất gợi rất đậm đà vì thấm đẫm tình cha, vì cách biểu cảm chân tình, mộc mạc
Tràn ngập những vần thơ là tình thương con, là niềm tự hào đối với quê hương xứ sở. Các câu thơ:
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Người đồng mình thương lắm con ơi
Người đồng mình thô sơ da thịt
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương.
đứng chốt ở bốn trọng điểm, như những luyến láy, những điệp cú, điệp khúc làm cho âm điệu, nhạc điệu thơ ngân vang, dào dạt.
Tôi đã sinh ra và lớn lên ở đôi bờ con sông Hương thơ mộng, thuở tấm bé đã được uống vào lòng những lời thiết tha, dịu ngọt: bà conmình, “ chị em mình” 'anh em mình',... của má tôi, của chị gái tôi, của bè bạn tôi. Rồi những năm dài chiến tranh trên những nẻo đường hành quân, tôi đã xúc động khi chợt nghe một tiếng ru buồn, dìu dịu cất lên tự một mái nhà gianh nơi xóm vắng xa lạ: ... “Nàng về nuôi cái cùng con - Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng'... Và khi đọc thơ Y Phương, ba tiếng “người đồng mình' đã vương vấn tâm hồn tôi bao bâng khuâng man mác. Tôi bồi hồi nhớ về tuổi thơ, nhớ giọng nói dịu hiền của má tôi, nhớ về xứ Huế, và thật kì lạ, tôi bâng khuâng nghĩ về Cao Bằng, nơi “gạo trắng nước trong”, nơi mà tôi chưa hề một lần đi tới. Thơ có hồn, có hay mới gợi nhớ gợi thương như thế. 'Người đồng mình” đã kết tụ bao tình yêu thương, tự hào của Y Phương đối với “ nước non Cao Bằng ”, nơi chôn nhau cắt rốn nặng tình nặng nghĩa của mình.
Hãy khẽ ngâm lên những vần thơ của anh:
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Ta tưởng như đang được ngắm một bức tranh tứ bình có bốn hình ảnh: chân phải, chân trái, tiếng nói, tiếng cười của một em bé đang chập chững tập đi, đang bi bô tập nói. Lúc thì sà vào lòng mẹ, lúc thì níu lấy tay cha. Điệp ngữ “bước tới' và động từ “chạm' dùng rất khéo, làm nổi bật cái hồn bức tranh về gia đình hạnh phúc: đôi vợ chồng trẻ với đứa con thơ đầu lòng.
“Người đồng mình yêu lắm con ơi'! - Sao không yêu? Phải yêu nhiều yêu lắm chứ!
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.
Nhà văn Nguyễn Tuân từng ca ngợi ông lái đò sông Đà có 'bàn tay lái ra hoa”.. Một nhà thơ nọ, trước vẻ đẹp yêu kiều của cô văn công đã thốt lên: 'mười nụ hoa trắng ngần thơm ngát bàn tay em'. Chữ “hoa”, chữ “câu hát”, chữ “tấm lòng ” trong thơ Y Phương cũng rất ý vị. Đan lờ đánh cá, dưới bàn tay người Tày, những nan nứa, nan trúc, nan tre đã trở thành “nan hoa”. Vách nhà không chỉ ken bằng gỗ mà được ken bằng “câu hát'. Rừng đâu chỉ cho nhiều gỗ quý, cho măng, cho lâm sản quý giá mà còn 'cho hoa'. Con đường đâu chỉ để đi ngược về xuôi, lên non xuống biển mà còn “cho những tấm lòng' nhân hậu bao dung, đó là con đường tình nghĩa:
Trải qua biển khơi, lên đỉnh núi,
Con đường tình nghĩa ai còn nhớ nhỉ?
(Ca dao)
Với Y Phương, con đường mà anh chia sẻ với con là biểu tượng quen thuộc của quê hương. Con đường gần là những con đường làng xóm, đi vào rừng, qua suối. Đó là con đường đi học, đi làm. Còn con đường xa, là con đường dẫn tới mọi miền đất nước. Con đường tình nghĩa đó được Y Phương diễn đạt một cách chân thành, giản dị:
Con đường cho những trái tim
Hạnh phúc ôm con nhỏ vào lòng, nhìn con lớn dần, suy ngẫm về tình nghĩa làng xóm quê hương, nhà thơ nghĩ về nguồn gốc hạnh phúc:
Cha mẹ nhớ ngày cưới
Ngày đầu đẹp nhất trong cuộc đời
“Người đồng mình” không chỉ cần cù và khéo léo, có tình nghĩa và tài năng, yêu đời mà còn có nhiều phẩm chất tốt đẹp, đáng yêu. Trong những gian khổ và thử thách của cuộc sống, bà con quê hương, 'người đồng mình' đã trải qua, đã rèn luyện, đã xây dựng lòng kiên nhẫn, tinh thần cao quý. Câu thơ ngắn gọn, đồng nghĩa như những tục ngữ, tóm gọn một thái độ sống, một phương châm cao quý. Các từ ngữ: “cao đo”, “xa nuôi” đã thể hiện một phẩm chất sống cao đẹp của dân tộc Tày, của con người Việt Nam.
Nếu người dân Kinh dùng các câu như: ăn chắc mặc bền, chém to kho mặn, chân đất lưng trần, niêu cơm quả cà, mần răng nói rứa... để phản ánh bản chất giản dị, mộc mạc của cuộc sống nông thôn, thì Y Phương cũng dùng cách diễn đạt cụ thể, hình ảnh cụ thể của người dân Tày như: “thô sơ da thịt”, “chẳng mấy ai nhỏ bé', “tự đục đá kê cao quê hương” để khẳng định và khen ngợi tinh thần cần cù, chịu khó trong lao động, sống giản dị chất phác, chân thành, không hề “nhỏ bé” trước mắt thế gian. Cách sống tốt đẹp ấy đã tạo nên chất thơ trong sáng đáng yêu của Y Phương. Bản sắc dân tộc, tinh thần nhân văn đã hiện hữu trong hồn thơ của nhà thơ:
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Và quê hương tự tạo ra phong tục.
Cha “nói với con” cũng là Y Phương dạy chúng ta bài học về quê hương sau những năm chiến tranh, khi vẫn còn nghèo khó, con phải biết gắn bó với quê hương: “Không chê... không chê... không lo...'. Trước khó khăn, con không được sống nhỏ bé, không được sống hèn mọn. Phải lao động sáng tạo để xây dựng, để “kê cao” quê hương:
Dẫu bất kể điều gì, cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong rừng không chê rừng nghèo khó
Sống như dòng sông, như dòng suối
Bước lên thác, trượt xuống ghềnh
Không loạn lạc, không nao núng...
Chuyển vào lời thơ là những so sánh ẩn dụ, những câu ngạn ngữ dân gian. Cụm từ “sống” lặp lại ba lần đã thể hiện một tinh thần, một phẩm chất, một tư duy..., điều mà cha “vẫn ước ao”, cha mong con, hy vọng ở con. Vần thơ đơn giản, mạch lạc nhưng cảm động, sâu sắc.
Câu cuối “nói với con” trở nên ngọt ngào hơn. Cha nhắc nhở con khi “ra đi” không bao giờ được sống tầm thường, sống “nhỏ nhặt” trước mặt thế gian. Phải giữ nguyên bản tính giản dị, chất phác của “người lao động'. Hai từ “nghe con” là cả một trái tim cha rộng lớn:
Con ơi dù da thịt thô sơ
Ra đi
Phải luôn lớn lên, không được nhỏ bé
Lắng nghe con.
Một tình huống đầy xúc động đang diễn ra trước mắt chúng ta. Cha nhẹ nhàng nhìn con, vỗ về con. Đứa con chăm chú lắng nghe lời cha dạy, lời cha răn. Y Phương đã tạo ra một bầu không khí ấm áp gia đình, đầy tình thân giữa cha và con.
Y Phương là một cha yêu thương con hết lòng. Anh là một người con của quê hương trung thành. Thơ của anh tràn đầy tình cảm và sâu lắng.
Y Phương là đồng bào cùng quê với Kim Đồng. Quê hương của anh có hang Pắc Bó, nơi mà hơn 60 năm trước, Bác Hồ đã sống và làm việc để kích động lòng dân.
Các độc giả thân mến hãy nhớ, hãy biết đến bài dân ca này:
Nàng về lo gặt gạo ba chồng
Để anh vác nước từ Cao Bằng về trút vào ruộng đồng
Dòng nước Cao Bằng lặng lẽ ngâm trắng lúa...
Theo quan điểm của tôi, bài thơ “Nói với con” của Y Phương như một giọt nước trong veo từ Cao Bằng, có thể làm sạch, làm mát lòng người mỗi chúng ta. Hãy thả mình vào ngâm nghĩnh...
Trích từ: Mytour
