Buzz
1. Phân tích bài thơ Sang thu (mẫu 1)
Bài thơ 'Sang thu' của Hữu Thỉnh được viết vào cuối năm 1977, miêu tả thời khắc chuyển giao từ mùa hè sang mùa thu, lần đầu tiên được công bố trên báo Văn nghệ và sau đó được xuất bản nhiều lần trong các tập thơ. Bài thơ thể hiện những cảm xúc nhẹ nhàng và sự bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự thay đổi kỳ diệu của thiên nhiên trong thời điểm giao mùa. Thay vì hình ảnh sắc mơ phai hay con nai vàng ngơ ngác, tác giả chọn hương ổi quen thuộc từ vườn mẹ để đánh thức những cảm xúc tinh tế nhất của mình.
Bỗng dưng cảm nhận được hương ổi
Phả vào trong gió se
Nhà thơ bỗng cảm nhận sự chuyển mùa qua ngọn gió se lạnh, mang theo hương ổi chín đang tỏa ra trong không khí.
Cảm xúc đầu tiên của thi sĩ không phải từ trời xanh, mây trắng hay hoa cúc vàng như thường thấy, mà từ sự biến chuyển tinh tế của thiên nhiên. Mùa thu được phát hiện qua 'hương ổi', khiến tâm hồn thi sĩ mở rộng các giác quan để đón nhận mùa thu. Hương ổi hòa vào gió và sương, tạo nên một cảm giác lưu luyến, bâng khuâng.
'Bỗng nhận ra' thể hiện sự phát hiện bất ngờ, không chuẩn bị trước, trong một khoảnh khắc giữa các yếu tố đặc trưng của mùa thu như âm thanh, hương vị và màu sắc. Nhà thơ nhận diện sự chuyển mùa qua ngọn gió nhẹ, lạnh lẽo mang theo hương ổi.
'Phả' là một động từ thể hiện sự hiện diện của hơi thu trong không gian. Hương ổi, dù không nồng nàn mà chỉ thoảng qua nhẹ nhàng trong gió thu, vẫn đủ sức đánh thức cảm xúc sâu lắng trong lòng người.
Thi sĩ cảm nhận sự thay đổi của thiên nhiên và mùa một cách tinh tế và sâu sắc. Từ hương thơm nhận ra gió, từ gió nhận diện sương. Trong sương có sự hòa quyện của gió, hương và cảm xúc. Từ không gian nhỏ hẹp như vườn, ngõ và những thứ vô hình như hương, gió, chuyển sang không gian rộng lớn hơn với những yếu tố cụ thể như sông, chim, mây: Sông lững lờ trôi một cách bình thản; chim vội vàng bay khi cơn gió đầu tiên mang hơi lạnh đến; đám mây mùa hè vắt nửa mình sang thu...
Màn sương dường như muốn thưởng thức trọn vẹn khoảnh khắc vào thu nên vẫn chậm chạp chưa chịu rời đi.
Sương lững thững qua ngõ
Hình như thu đã đến
Từ láy tượng hình 'lững thững' gợi cảm giác về sự lưu luyến, do dự, làm ta cảm nhận được sự trì trệ, gợi lên cảnh thu sống động trong sự tĩnh lặng, thư thái và yên bình. 'Lững thững' thể hiện sự ngắt quãng nhịp nhàng, chuyển động chậm rãi hoặc là sự rung động trong tâm hồn nhà thơ? Một chút ngạc nhiên, một chút bâng khuâng, nhà thơ khám phá vẻ đẹp đặc biệt của không gian mùa thu.
Từ 'Hình như' diễn tả tâm trạng của tác giả khi nhận thấy mùa thu đang đến. Sự xuất hiện của màn sương sáng sớm và mùi hương ổi khiến nhà thơ bất ngờ. Những hình ảnh không còn mang tính ước lệ nữa mà là những chi tiết mới lạ, đầy bất ngờ. Đối với Hữu Thỉnh, mùi hương ổi có lẽ rất quen thuộc với người Việt, nhưng lại là một yếu tố thơ ca mới mẻ được tác giả đưa vào một cách tự nhiên.
Mùa thu được nhìn nhận qua những không gian rộng lớn và đa dạng hơn:
Sông lững lờ trôi
Chim bắt đầu bay vội vã
Đám mây mùa hạ vẫn còn hiện diện
Đang chuyển mình sang thu
Nếu trong khổ thơ đầu, mùa thu chỉ là một dự đoán đầy bỡ ngỡ, thì ở khổ thơ này, tác giả đã khẳng định sự hiện diện của mùa thu một cách rõ ràng. Mùa thu đã hiện diện khắp nơi, với những đường nét rõ ràng, không còn mơ hồ như trước. Đây là sự chuyển mình của thiên nhiên và cũng là sự thay đổi trong nhận thức của tác giả.
Hữu Thỉnh đã khéo léo sử dụng biện pháp nhân hóa để miêu tả bức tranh giao mùa từ hạ sang thu. Nhân hóa tạo ra một bức tranh thiên nhiên sống động và cảm xúc. Sông như một con người với tâm trạng 'lững lờ trôi'; chim hành động như con người, 'vội vã' bay đi tìm nơi trú ẩn; đám mây, như một dải lụa mềm mại, uyển chuyển, đang di chuyển từ hạ sang thu với hình ảnh 'vắt nửa mình sang thu'.
Tác giả quan sát tinh tế, khi nhìn 'đám mây mùa hạ' như đang 'vắt sang thu'. Sự tưởng tượng của Hữu Thỉnh cho thấy ông cảm nhận mùa thu một cách sâu sắc và tinh tế. Từ 'vắt' rất độc đáo, mô tả quá trình chuyển mình của mùa thu một cách uyển chuyển và nhịp nhàng. Mùa thu trong cảm nhận của Hữu Thỉnh vừa tinh nghịch, vừa duyên dáng, mang đến sự nhẹ nhàng và dịu êm.
Bức tranh mùa thu qua lời thơ của Hữu Thỉnh thật mềm mại, nhẹ nhàng và uyển chuyển. Đó là tài năng của tác giả trong việc sử dụng ngôn từ để vẽ nên cảnh sắc. Không gian giao mùa không còn bị giới hạn (trước đây chỉ là ngõ, xóm, làng) mà mở rộng ra cả bầu trời rộng lớn.
Khổ thơ thứ ba thể hiện sự thay đổi rõ rệt của không gian và cũng là những suy ngẫm của nhà thơ trước vẻ đẹp của cảnh vật và đất nước:
Vẫn còn ánh nắng rải rác
Cơn mưa dường như đã lắng xuống
Sấm cũng không còn đột ngột
Trên hàng cây đã nhiều tuổi
Nắng, mưa, sấm, chớp của mùa hạ vẫn còn hiện diện đâu đó, nhưng giờ đây chỉ còn là 'vẫn còn', 'đã nhạt dần', 'cũng ít bất ngờ' vì mùa thu đã đến. Ý thơ gợi liên tưởng đến người lớn tuổi, những người đã trải qua nhiều thăng trầm và không còn dễ bị bất ngờ. Những suy ngẫm này đã làm cho 'Sang thu' trở nên đầy ý nghĩa. Với hình ảnh đẹp, ngôn từ tinh tế, giọng thơ êm ái và những rung động nhẹ nhàng, bâng khuâng trong thời điểm giao mùa, tác giả đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả. Vì vậy, sau khi đọc 'Sang thu' của Hữu Thỉnh, chúng ta càng thêm yêu mùa thu quê hương.
2. Phân tích 'Sang thu' (mẫu 2)
Bài thơ là sự cảm nhận và những rung động nhẹ nhàng của tác giả trước vẻ đẹp và sự chuyển mình kỳ diệu của thiên nhiên trong mùa thu. 'Sang thu' của Hữu Thỉnh đã thực sự chạm đến trái tim người đọc với khoảnh khắc nhận ra mùa thu về, vừa ấn tượng vừa dịu dàng và tinh tế.
Bỗng cảm nhận mùi hương ổi
Phảng phất trong gió thu se lạnh
Câu thơ mang đến hương vị ấm áp của mùa thu chớm ở miền quê. Tín hiệu đầu tiên giúp tác giả nhận ra mùa thu không phải là hoa cúc vàng hay tiết trời mát mẻ, mà chính là mùi hương ổi. Hương thơm quê hương giản dị 'phả' vào gió, lan tỏa trong không gian. Cảm giác đến bất ngờ với nhà thơ: 'bỗng nhận ra' - như một điều đã được chờ đợi từ lâu. Câu thơ không chỉ miêu tả mà còn gợi cảm giác về sắc vàng ươm, hương thơm ngọt ngào, vị giòn, chua của trái ổi vườn quê, và cả sương thu như chứa đựng tâm trạng, thong thả, chậm chạp trên các nẻo đường quê.
Sương lững thững qua ngõ
Hình như thu đã đến
Sương thu được nhân hóa qua từ 'lững thững', thể hiện sự chuyển động chậm rãi của mùa thu. Trong khi câu thơ đầu tiên miêu tả sự bất ngờ khi nhận ra mùa thu, thì sau khi trải nghiệm sương thu và gió thu, nhà thơ vẫn ngỡ ngàng tự hỏi: 'Hình như thu đã đến?' Tâm hồn nhà thơ cảm nhận sự thay đổi nhẹ nhàng, mong manh của thiên nhiên trong thời khắc giao mùa, cũng êm đềm và bâng khuâng như bước đi của mùa thu. Không gian của bức tranh thu được mở rộng hơn, sự bỡ ngỡ ban đầu dần nhường chỗ cho những cảm xúc mạnh mẽ trước không gian thu rộng lớn.
Sông lững lờ trôi
Chim bắt đầu vội vàng
Sông nước đầy đặn khiến dòng chảy 'dềnh dàng' như cố ý chậm lại, trong khi các đàn chim vội vã bay về phương nam. Không gian thu trở nên thư thái, lãng mạn và đầy thi vị, đặc biệt với hình ảnh:
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Câu thơ gợi hình ảnh đám mây nhẹ nhàng, trắng như tấm voan mềm mại của người con gái thảnh thơi, nhẹ nhàng 'vắt nửa mình sang thu'. Đây không chỉ là sự tạo hình không gian mà còn phản ánh sự chuyển động của thời gian: thu vừa bắt đầu, nhẹ nhàng, êm dịu, như cả đất trời đang từ từ khoác lên mình bộ áo mới. Khổ thơ thứ ba rõ nét sự biến chuyển của không gian và cũng là một khoảnh khắc suy tư của nhà thơ trước vẻ đẹp của cảnh vật và đất trời.
Vẫn còn ánh nắng sót lại
Những cơn mưa đã giảm dần
Sấm sét cũng bớt đột ngột
Trên những hàng cây đã trưởng thành.
Mùa thu vẫn giữ lại chút hơi ấm của mùa hạ với những tia nắng yếu ớt, không còn chói chang mà nhạt dần. Mưa vẫn xuất hiện nhưng không còn những cơn mưa rào bất ngờ và thoáng qua, mà đã giảm dần. Tiếng sấm cũng không còn bất ngờ như trước, và những hàng cây đã đứng tuổi dường như đã quen với sự yên lặng. Hai câu thơ cuối của bài là những câu thơ tinh tế nhất, chứa đựng giá trị tư tưởng của toàn bộ bài thơ.
Khi cuối hạ dần nhường chỗ cho thu, đất trời chuyển mình nhẹ nhàng nhưng rõ nét, và nhờ bài thơ 'Sang thu' của Hữu Thỉnh, người đọc có cơ hội trải nghiệm sự thay đổi đó một cách sâu sắc. Đây không chỉ là cảm nhận sự biến đổi của thời tiết và thiên nhiên, mà còn là cơ hội để chiêm nghiệm về bản thân trong quá trình chuyển mình.
3. Phân tích bài thơ Sang thu (mẫu 3)
Mùa thu đến vào lúc nào? Có phải là khi cảm giác se lạnh bắt đầu xuất hiện? Hữu Thỉnh đã thể hiện cảm xúc của mình một cách tinh tế qua bài thơ Sang thu, diễn tả sự ngỡ ngàng của nhân vật trữ tình trước sự biến đổi của thiên nhiên khi đất trời thay áo mới.
Đặc trưng mùa thu ở miền Bắc có thể nhận ra qua mùi hương của ổi chín:
Chợt nhận ra hương ổi
Nhẹ nhàng phả vào gió se lạnh
Sương từ từ lan qua các ngõ nhỏ
Như thể mùa thu đã đến
Đoạn thơ thể hiện sự ngạc nhiên trước vẻ đẹp của mùa thu. Từ 'bỗng' gợi ra cảm giác bất ngờ và cảm nhận sâu sắc về mùa thu qua hương ổi. Hương thơm đặc trưng của miền Bắc quyện trong gió se lạnh. Động từ 'phả' tạo nên hình ảnh mạnh mẽ, rõ ràng.
Từ 'bỗng' diễn tả cảm giác bất ngờ khi nhận ra sự thay đổi đột ngột. Tác giả vô tình cảm nhận được hương thu đặc trưng, khiến lòng người trở nên hân hoan khi mùa thu đến. Mùa thu không lạnh như đông, không nóng như hè, mà là thời gian ánh nắng nhẹ nhàng, gió se lạnh dễ chịu. Sương sớm lan tỏa qua từng ô cửa và ngõ nhỏ, tạo cảm giác chùng chình, thư thái.
Khi kết thúc khổ thơ đầu, các hình ảnh chỉ gói gọn trong vườn và ngõ xóm, trong không gian gần gũi của mỗi gia đình. Tuy nhiên, bước sang khổ thơ thứ hai, không gian mở rộng ra với các hình ảnh rộng lớn hơn như sông và bầu trời.
Sông trở nên lững lờ
Chim bắt đầu gấp gáp
Những đám mây mùa hè
Chuyển mình nửa vầng sang thu
Tứ thơ mở ra một không gian rộng lớn và bao la trước mắt người đọc. Dòng sông mùa thu hiện lên êm đềm, không còn cuộn sóng như mùa hạ mà trở nên 'dềnh dàng'. Hình ảnh nhân hóa này làm nổi bật sự thanh thản, nhẹ nhàng của dòng sông với nước thu trong vắt. Đây là sự đối lập hoàn toàn với sự 'vội vã' của đàn chim trên bầu trời. Tác giả khéo léo dùng từ 'bắt đầu' để chỉ sự chuyển giao của mùa thu, vì thu mới chỉ chớm đến, và thời gian vẫn còn để vạn vật thích nghi với sự thay đổi. Trên bầu trời, những đám mây như những dải lụa mềm mại, vắt ngang, một nửa ở mùa hạ, nửa đã chuyển sang thu. Hình ảnh 'đám mây mùa hạ' và 'vắt nửa mình sang thu' tạo nên một liên tưởng đầy chất thơ, gợi lên bước đi uyển chuyển của thời gian.
Trong khổ thơ cuối, khoảnh khắc giao mùa không còn được thể hiện qua cảm nhận trực tiếp mà qua sự suy tư và chiêm nghiệm:
Vẫn còn những tia nắng sót lại
Cơn mưa đã dần giảm bớt
Sấm cũng không còn đột ngột
Trên hàng cây đã có tuổi
Ánh nắng cuối hạ vẫn còn đậm và sáng nhưng đang dần nhạt. Trong những ngày giao mùa, những cơn mưa rào đã giảm bớt. Mặc dù nắng, mưa, và sấm vẫn còn hiện diện như mùa hạ, nhưng mức độ đã giảm. Hai câu thơ cuối gợi mở nhiều suy ngẫm và liên tưởng thú vị.
Sấm không còn đột ngột nữa
Trên hàng cây đã có tuổi
Giọng thơ trở nên trầm lắng, không chỉ kể lại mà còn sâu lắng trong sự chiêm nghiệm. Cụm từ 'hàng cây đứng tuổi' gợi nhiều liên tưởng. Đời người như một cây, từ non trẻ đến trưởng thành rồi lão hóa. Có phải 'đứng tuổi' của cây cũng phản ánh tuổi đời của con người? Hình ảnh hàng cây trưởng thành, điềm tĩnh trước sấm sét vào thu cũng như sự chín chắn của người ở tuổi đời trưởng thành. Mùa thu của đời người có thể là thời điểm kết thúc những tháng ngày bồng bột của tuổi trẻ, mở ra một mùa mới, không gian mới với sự bình yên và vững vàng. Ở tuổi 'sang thu', con người không còn ngạc nhiên trước những biến động của cuộc đời.
Thông qua những hình ảnh thơ quen thuộc và biện pháp nghệ thuật nhân hóa, tác giả đã mang đến cho thiên nhiên một hồn cốt đầy cảm xúc. Từ đó, ta cảm nhận được sự tinh tế của thi nhân trong việc quan sát sự chuyển mình của thiên nhiên và một trái tim yêu cái đẹp. Bức tranh mùa thu qua lời thơ của Hữu Thỉnh thật sự nhẹ nhàng, mềm mại và uyển chuyển.
4. Phân tích bài thơ Sang thu (mẫu 4)
Bài thơ 'Sang thu' của Hữu Thỉnh là một tác phẩm ngũ ngôn rất được yêu thích. Nó gồm ba khổ thơ, mỗi khổ thơ bốn câu, vẽ nên nét đẹp êm đềm của mùa thu trong những ngày đầu của thu mới.
'Sang thu' thể hiện một phong cách nghệ thuật tinh tế, nhẹ nhàng, khéo léo, diễn tả những cảm xúc mơ màng, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi diệu kỳ của thiên nhiên trong giai đoạn chớm thu. Cảnh sắc mùa thu được miêu tả là vẻ đẹp của miền quê Bắc bộ.
Hương ổi từ vườn quê như được 'phả vào' trong làn gió thu se lạnh. Hương thơm nồng nàn ấy, gắn bó với tuổi thơ của chúng ta, sẽ luôn lưu giữ trong tâm hồn, đồng hành suốt cả cuộc đời.
'Bất chợt ngửi thấy hương ổi
Lan tỏa trong gió thu se lạnh
Sương từ từ len lỏi qua ngõ
Cảm giác như mùa thu đã đến'
Cảm nhận đầu tiên của tác giả là hương ổi, một mùi hương quen thuộc và gần gũi. Sự kết hợp với từ 'bất chợt' gợi lên cảm giác ngạc nhiên, và động từ 'lan tỏa' cho thấy hương thơm đậm đà hòa quyện vào cơn gió thu se lạnh. Từ 'lan tỏa' còn làm nổi bật sự chủ động của hương ổi, khiến nó càng thêm đậm đà và rõ rệt.
Hương ổi không chỉ gợi lên hình ảnh làng quê với những ngõ ngách đầy cây cối, mà còn mang đến cảm nhận đặc trưng của mùa thu chỉ có trong thơ Hữu Thỉnh. Hình ảnh 'sương chùng chình' sử dụng biện pháp nhân hóa, thể hiện sương như đang luyến tiếc, bước đi chậm chạp để giữ lại hơi ấm của mùa hè, chưa muốn hoàn toàn nhường chỗ cho thu.
Trước những dấu hiệu mùa thu, lòng người cũng cảm thấy sự băn khoăn và xôn xao. Tình thái từ 'Hình như' diễn tả cảm giác mơ hồ, chưa rõ ràng, cho thấy nhà thơ còn chút nghi ngờ và ngạc nhiên về sự hiện diện của mùa thu. Khổ thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế và mới mẻ của tác giả về sự chuyển giao mùa.
Trong khổ thơ thứ hai của bài 'Sang thu' của Hữu Thỉnh, người đọc cảm nhận được sự thay đổi của đất trời trong khoảnh khắc giao mùa.
Ở khổ thơ thứ hai, sau phút bối rối, nhà thơ chợt nhận ra mùa thu đã thực sự đến! Khép lại những nghi ngờ, Hữu Thỉnh chỉ còn lại cảm xúc dâng trào:
Sông trở nên lững lờ
Chim bắt đầu gấp gáp
Những đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Nhà thơ phát hiện sự chuyển mình của thiên nhiên vào thu qua những hình ảnh quen thuộc, tạo nên một bức tranh thu tươi đẹp và tinh khiết. Hai câu thơ với nhịp nhanh và gấp gáp phản ánh sự chuyển động của mùa thu. Dòng sông trong mùa thu không còn mưa to gió lớn mà chỉ lững lờ trôi, gợi cảm giác thanh thản và dịu nhẹ. Cánh chim chiều bắt đầu gấp gáp bay về phương Nam để tránh cái lạnh. Con sông dường như chờ đợi mùa thu, như một hình ảnh thơ lãng mạn và đầy thi vị. Trong khi đó, đàn chim không thể chờ đợi, chúng phải vội vã rời đi. Sự đối lập giữa 'dềnh dàng' và 'vội vã' mở ra một khung cảnh thiên nhiên đa dạng. Tác giả khéo léo nhân hóa đám mây bằng từ 'vắt', tạo hình ảnh như một dải lụa mềm mại, nửa thuộc mùa hạ và nửa đã chuyển sang thu. Câu thơ gợi lên bước đi uyển chuyển của thời gian, không rõ là mùa thu đang lưu luyến mùa hạ hay nhà thơ vẫn mong mỏi mùa hạ trong mùa thu.
Khổ thơ cuối thể hiện những cảm nhận và suy ngẫm của nhà thơ về cảnh vật trong những ngày đầu thu.
Vẫn còn những tia nắng
Những cơn mưa dần giảm bớt
Tiếng sấm cũng bớt giật mình
Trên hàng cây già cỗi
Hữu Thỉnh tinh tế cảm nhận các hiện tượng thiên nhiên trong thời điểm giao mùa giữa hạ và thu. Những từ ngữ như 'vẫn còn', 'đã giảm bớt', 'cũng bớt bất ngờ' phản ánh sự hiện hữu và thay đổi của thiên nhiên như nắng thu, mưa thu và tiếng sấm đầu thu. Mùa hạ như còn lưu luyến, với nắng, mưa, và sấm vẫn vương vấn trên hàng cây và khung cảnh. Từ những quan sát đó, nhà thơ suy ngẫm về cuộc đời. Các hình ảnh như 'sấm' và 'hàng cây đứng tuổi' không chỉ miêu tả thiên nhiên mà còn mang ý nghĩa ẩn dụ về những thử thách và thay đổi trong cuộc sống. 'Hàng cây đứng tuổi' tượng trưng cho những người đã trải qua nhiều thử thách và gian nan trong đời.
'Sang thu' - hình ảnh đồng quê trong mùa thu không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của quê hương mà còn tôn vinh cảnh sắc Việt Nam, đưa ta vào không gian thơ mộng của mùa thu đất trời.
5. Phân tích bài thơ Sang thu (mẫu 5)
Hữu Thỉnh, nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, mang trong thơ mình cảm xúc chân thành và những suy tư sâu sắc. 'Sang thu' là một ví dụ điển hình, khởi nguồn từ khoảnh khắc giao mùa nhưng cũng phản ánh những cảm xúc của tác giả về cuộc đời khi đã bước vào tuổi thu.
Tính chất triết lý trong thơ Hữu Thỉnh hiện diện ngay từ tựa đề bài thơ. 'Sang thu' không chỉ miêu tả sự chuyển giao mùa giữa hè và thu mà còn là hình ảnh ẩn dụ cho giai đoạn cuộc đời của con người. Đây là lúc mà con người đã trải qua nhiều thử thách và trở nên kiên cường hơn trước những thử thách của cuộc sống.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Làng quê ân cần dẫn dắt bước chân thi nhân từ hương ổi đến gió thu se lạnh. Khi lạc vào làn sương sớm chậm rãi, nhà thơ không khỏi xúc động và thì thầm: 'Hình như thu đã về.' Từ 'hình như' thể hiện sự bối rối và ngạc nhiên tinh tế của tác giả khi nhận ra mùa thu đã đến. Khổ thơ đầu tiên của 'Sang thu' mang đến một cảm giác dịu dàng, tinh tế, diễn tả sự chuyển giao nhẹ nhàng giữa hè và thu. Khổ thơ này góp phần tạo nên nét duyên dáng và tinh tế của bài thơ trong kho tàng văn học mùa thu Việt Nam.
Khổ thơ thứ hai chuyển cảnh từ dòng sông đến đàn chim và đám mây. Dòng sông không còn chảy vội vàng mà lững thững, thưởng thức vẻ đẹp thanh bình của thu. Đàn chim, trái ngược với dòng sông, vội vã tìm kiếm thức ăn và chuẩn bị cho mùa đông sắp tới. Đám mây, không còn xanh rực của hè, giờ trở nên mềm mại, uốn lượn chuyển mình về thu. Động từ 'vắt' làm cho đám mây thêm sinh động và lãng mạn, vừa như lưu luyến hè vừa chuẩn bị cho thu. Bốn câu thơ vẽ nên bức tranh mùa thu với những biến chuyển tinh tế và đầy thi vị.
Ánh nắng vẫn còn le lói
Cơn mưa đang dần lắng
Tiếng sấm cũng dịu bớt
Trên hàng cây đã đứng tuổi
Dư âm của mùa hè vẫn hiện diện: ánh nắng vẫn còn ấm áp, những cơn mưa đã nhẹ nhàng hơn, và tiếng sấm cũng không còn vang dội như trước. Tất cả đều trở nên êm dịu hơn, không còn sự bất ngờ hay sự gắt gỏng nữa.
Hai câu thơ cuối khẳng định rằng hình ảnh sấm, thường bất ngờ và đi kèm với mưa rào, đặc trưng cho mùa hè, cũng chính là những bất thường của cuộc sống. Trong khi đó, hình ảnh 'hàng cây đứng tuổi' tượng trưng cho những người đã trải qua bao thử thách, vươn lên từ khó khăn, và giờ đây đã trở nên vững chãi hơn.
Bài thơ được viết theo thể năm chữ, với những hình ảnh thơ đẹp và ngôn ngữ trong sáng, tạo nên một bức tranh cảnh vật và cảm xúc tinh tế của tác giả trước sự chuyển mình của mùa thu. Đọc bài thơ, chúng ta cảm nhận được cái nhìn mới mẻ của Hữu Thỉnh về mùa thu, cùng với tình yêu sâu sắc của ông dành cho thiên nhiên và đất nước.
Phân tích Sang thu (mẫu 6)
Mùa thu, giống như mùa xuân, luôn là nguồn cảm hứng dạt dào cho các thi nhân. Mỗi người lại có cách cảm nhận và miêu tả mùa thu theo cách riêng của mình. Có thi sĩ thấy thu qua dáng liễu buồn, màu áo phai, hay tiếng bước chân trên lá vàng. Hữu Thỉnh đóng góp cho tuyển tập thơ mùa thu của dân tộc một góc nhìn mới mẻ, với những vần thơ mang cảm xúc bâng khuâng và tình yêu thiên nhiên, cuộc sống nông thôn. Điều này thể hiện rõ qua bài thơ 'Sang thu' mà ông sáng tác vào cuối năm 1977.
Bài thơ diễn tả sự ngỡ ngàng và cảm xúc của tác giả khi chứng kiến sự chuyển giao từ mùa hạ sang mùa thu, một khoảnh khắc đầy ấn tượng và tinh tế.
Khác với những thi sĩ thường thấy mùa thu qua sắc vàng của hoa cúc hay lá ngô đồng, hoặc qua âm thanh của lá vàng rơi xào xạc, Hữu Thỉnh đón nhận mùa thu qua một hương vị đặc biệt: hương ổi.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Cảm giác 'bỗng nhận ra' như là sự phát hiện bất ngờ, không được chuẩn bị trước, giữa những âm thanh và hương vị đặc trưng của mùa thu. Nhà thơ nhận diện mùa thu qua làn gió se lạnh, mang theo hương ổi nhẹ nhàng. Động từ 'phả' cho thấy sự lan tỏa của hương thu, dù không nồng nàn nhưng đủ để làm dậy lên cảm xúc trong lòng người. Không chỉ bằng khứu giác, nhà thơ còn cảm nhận màn sương thu, như muốn lưu lại và tận hưởng khoảnh khắc chuyển giao mùa một cách từ từ.
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Từ láy 'chùng chình' gợi cảm giác về sự lưu luyến, ngập ngừng, như thấy sự chuyển động chậm rãi và tĩnh lặng của mùa thu. 'Chùng chình' không chỉ là sự lững thững của sương sớm mà còn là sự ngẫm nghĩ, bâng khuâng trong lòng nhà thơ. Từ 'hình như' diễn tả sự ngạc nhiên khi phát hiện mùa thu đang đến. Sự kết hợp của màn sương và hương ổi làm cho cảm nhận của nhà thơ trở nên mới mẻ và bất ngờ, tạo ra một hình ảnh thu rất riêng biệt và chân thật.
Sau đó, mùa thu được nhìn nhận trong những không gian rộng lớn và đa chiều hơn:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Nếu ở khổ thơ đầu, mùa thu chỉ mới bắt đầu được cảm nhận với sự ngỡ ngàng, thì ở đây, mùa thu đã thực sự hiện diện rõ rệt. Dòng sông không còn ầm ầm dữ dội như những cơn mưa mùa hạ, mà giờ đây trôi chậm rãi, êm ả. Mọi sự chuyển động đều chậm lại, chỉ có đàn chim là bắt đầu vội vã chuẩn bị cho mùa đông. Sự vội vã này dù mới chỉ chớm thu nhưng đã đủ để người đọc cảm nhận sự thay đổi nhẹ nhàng và tinh tế. Từ dòng sông, nhà thơ nâng tầm nhìn lên bầu trời để cảm nhận toàn cảnh mùa thu.
Đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Hữu Thỉnh đã khắc họa cảm giác giao mùa một cách độc đáo và mới mẻ. Mùa thu mới chỉ bắt đầu, vì thế đám mây mùa hạ vẫn thảnh thơi, dịu dàng như đang vắt nửa mình sang thu. Mây giống như một dải lụa mềm mại trên bầu trời, một nửa còn vương lại mùa hạ, nửa còn lại đã nghiêng về thu. Bức tranh mùa thu vì thế càng thêm sinh động và biểu cảm.
Trong khổ cuối, nhà thơ không còn miêu tả trực tiếp khoảnh khắc giao mùa mà chuyển sang trạng thái suy tư, chiêm nghiệm:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đã đứng tuổi
Ánh nắng cuối mùa hè vẫn còn rực rỡ, nhưng đã dần nhạt màu. Những cơn mưa rào dữ dội đã vơi bớt, và sấm chớp mùa hè không còn xuất hiện bất ngờ như trước. Tuy vẫn còn những dấu hiệu của mùa hè, nhưng giờ đây chúng đã trở nên nhẹ nhàng hơn. Hai câu thơ cuối gợi mở nhiều suy ngẫm và liên tưởng thú vị.
'Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đã đứng tuổi'
Giọng thơ giờ đây trầm lắng, không chỉ là cảm nhận mà còn là chiêm nghiệm sâu sắc. Cụm từ 'hàng cây đã đứng tuổi' mở ra nhiều liên tưởng về đời người, từ sự non trẻ đến trưởng thành rồi già cỗi. Hình ảnh này vừa thực vừa biểu tượng, phản ánh sự chín chắn của con người trước những thử thách của cuộc đời. Mùa thu của đời người có thể là thời điểm khép lại những ngày tháng sôi nổi, mở ra một giai đoạn mới với sự bình tĩnh và vững vàng hơn.
Từ lâu, mùa thu thường gắn liền với hình ảnh lá vàng rơi, tiếng lá khô xào xạc. Nhưng trong 'Sang thu' của Hữu Thỉnh, mùa thu hiện lên qua một làn hương ổi, màn sương nhẹ, dòng sông lững lờ, đám mây mỏng manh và tia nắng ấm. Những hình ảnh gần gũi này tạo nên nét đặc trưng riêng của mùa thu Việt Nam, làm tăng sức hấp dẫn của bài thơ.
Bài thơ theo một trình tự tự nhiên, phản ánh diễn biến cảm xúc của tác giả trong khoảnh khắc giao mùa. Hữu Thỉnh đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp của mùa thu ở vùng nông thôn Bắc Bộ. Những câu thơ của ông mang vẻ thâm trầm, kín đáo, phù hợp với tâm hồn và cách sống của người thôn quê, thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc của nhà thơ.
Bài thơ ngắn gọn với thể năm chữ giản dị, ngôn ngữ mộc mạc nhưng đầy ý nghĩa. Hữu Thỉnh đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp qua những cảm xúc tinh tế. Đọc thơ của ông, ta càng thêm yêu quê hương, và cảm thấy cần nỗ lực hơn để xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.
Phân tích Sang thu (mẫu 7)
Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng đặc biệt cho các thi nhân, gợi lên cảm xúc nhẹ nhàng và sâu lắng nhất. Nguyễn Khuyến thể hiện mùa thu qua sự bình dị và gần gũi, Nguyễn Đình Thi mang đến tiếng vọng từ ngàn đời. Hữu Thỉnh trong 'Sang thu' mang đến một mùa thu đẹp đẽ, thơ mộng và trữ tình, thể hiện sự chuyển mình kỳ diệu của đất trời và lòng người.
Bài thơ 'Sang thu' tinh tế khắc họa sự chuyển mình của mùa thu, mang đến cảm giác nhẹ nhàng và bối rối khi trời đất đang chuyển mùa. Sự thay đổi tinh tế của không gian mùa thu khiến nhà thơ cảm thấy ngỡ ngàng và bồi hồi. Mùa thu đến với những giai điệu dịu êm và sâu lắng.
Trong thơ của Hữu Thỉnh, mùa thu hiện lên qua những dấu hiệu bình dị và gần gũi. Không phải là hương cốm, mặt hồ tĩnh lặng hay lá rụng, mà là 'hương ổi'—mùi hương đặc trưng của vùng quê Việt Nam vào mùa thu.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Nhà thơ phải thật tinh tế mới nhận ra hương ổi nhẹ nhàng, dễ bị gió cuốn đi. Cụm từ 'bỗng nhận ra' diễn tả sự phát hiện mới mẻ và ngạc nhiên thú vị khi nhận thấy mùa thu qua mùi hương đồng nội quen thuộc. Mùi hương ổi nhẹ nhàng hòa quyện trong gió se đầu mùa thu, thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa hương ổi và gió thu. Động từ 'phả' làm nổi bật thần thái của mùa thu và hương ổi, tạo nên một sự hòa quyện hoàn hảo.
Chỉ với hai câu thơ đầu tiên, Hữu Thỉnh đã mở ra cho người đọc một cái nhìn mới mẻ về mùa thu, về sự chuyển giao tinh tế và những điều giản dị xung quanh chúng ta.
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Hai câu thơ tinh tế và sâu sắc này gợi lên sự mơ hồ của khoảnh khắc giao mùa. Hình ảnh 'sương chùng chình qua ngõ' gợi cảm giác sương đang ngập ngừng, từ từ lan tỏa ở đầu ngõ. Từ láy 'chùng chình' đặc biệt làm nổi bật vẻ mơ hồ của mùa thu, không vội vàng mà luôn tạo nên sự mông lung. Từ 'hình như' không chỉ diễn tả sự nghi ngờ mà còn khẳng định sự xuất hiện của mùa thu.
Có lẽ mùa thu đã thực sự đến, với hình ảnh rõ nét của mùa thu trong tâm hồn người và thiên nhiên. Đến khổ thơ thứ hai, mùa thu đã hiện rõ trong từng chi tiết cảm nhận của tác giả:
Sông giờ chảy chậm rãi
Chim bắt đầu gấp gáp
Có những đám mây mùa hạ
Vắt mình sang thu
Mùa thu làm nước sông chảy dềnh dàng, trong khi các cánh chim đã bắt đầu gấp gáp bay đi. Thiên nhiên bước vào thu với một sự thay đổi rõ nét, không còn mơ hồ như trước. Đặc biệt, tác giả tinh tế quan sát đám mây mùa hạ như đang 'vắt' nửa mình vào thu. Sự tinh xảo này cho thấy tình cảm sâu đậm của tác giả với mùa thu, khi ông tưởng tượng mây cũng chuyển mình theo nhịp của mùa thu.
Việc sử dụng từ 'vắt' một cách tinh tế và sáng tạo đã khắc họa sự chuyển mình của mùa thu một cách uyển chuyển và nhẹ nhàng. Mùa thu hiện lên trong cảm nhận của Hữu Thỉnh vừa độc đáo, vừa tinh nghịch, đồng thời mang đến sự dịu dàng, nhẹ nhàng. Mùa thu đã đến, đem theo sự thanh khiết và sự mềm mại đặc trưng nhất.
Bức tranh chuyển mùa trong thơ của Hữu Thỉnh hiện lên thật mềm mại và uyển chuyển. Đó chính là tài năng của tác giả trong việc dùng từ để vẽ nên những bức tranh thiên nhiên tinh tế.
Khổ thơ cuối bất ngờ ở chỗ mùa thu đã đến rõ rệt, và tác giả nhận thấy sự thay đổi qua cái nhìn của một đời người:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng không còn đột ngột
Trên hàng cây đã đứng tuổi
Ánh nắng mùa thu nhẹ nhàng và thanh khiết, mang theo hơi lạnh của gió đầu mùa. Thiên nhiên lúc này tĩnh lặng và sâu lắng hơn. Tiếng sấm giờ không còn làm người ta bất ngờ nữa, mà chỉ nhẹ nhàng vang vọng trên hàng cây đã đứng tuổi. Hữu Thỉnh dùng hình ảnh 'hàng cây đứng tuổi' để phản ánh sự trưởng thành và chín chắn của con người qua thời gian. Như mùa thu, giai đoạn này của đời người cũng không còn sôi nổi mà trở nên điềm tĩnh, nhẫn nại. Khổ thơ cuối cùng với giọng điệu trầm lắng gợi cho người đọc cảm giác về một giai đoạn của cuộc đời, nơi sự bình yên và trải nghiệm đáng quý được thể hiện rõ nét.
Bài thơ 'Sang thu' của Hữu Thỉnh với sự tinh tế và độc đáo đã mang đến cho người đọc một cái nhìn mới mẻ về mùa thu. Khi gấp sách lại, dư âm của mùa thu trong thơ ông vẫn còn vương vấn trong tâm trí chúng ta.
8. Phân tích Sang thu (mẫu 8)
Cuối năm 1977, khi chiến tranh đã qua đi và hòa bình đã trở lại, một buổi chiều thu tĩnh lặng, tôi đến thăm một vườn ổi chín ở ngoại thành Hà Nội. Hương thơm ngọt ngào của quả ổi làm tôi cảm thấy một sự ngạc nhiên và xao xuyến. Chính trong khoảnh khắc ấy, Hữu Thỉnh đã cảm hứng và viết bài thơ Sang thu. Hãy tưởng tượng chúng ta đang đứng giữa vườn ổi cùng nhà thơ và ngân nga bài thơ tuyệt vời của ông.
'Bất chợt nhận ra hương ổi
Nhẹ nhàng thoảng trong gió se
Sương từ từ lướt qua ngõ
Như thể mùa thu đã đến
Con sông giờ lững lờ
Chim bắt đầu vội vã rời
Có những đám mây mùa hạ
Chuyển mình sang thu một nửa
Vẫn còn nhiều ánh nắng
Cơn mưa đã dần thưa
Sấm cũng ít gây ngạc nhiên
Trên những hàng cây già cỗi
Bài thơ sử dụng thể thơ 5 chữ, với nội dung ngắn gọn, súc tích. Giọng điệu của bài thơ nhẹ nhàng, đôi lúc sâu lắng, phản ánh sự rung động của tâm hồn trước vẻ đẹp thiên nhiên khi mùa thu đến, tạo nên một bức tranh giao mùa tuyệt vời.
Mở đầu bài thơ, người đọc dễ dàng cảm nhận sự nhạy bén của Hữu Thỉnh với không khí chuyển mùa thu.
'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se'.
Trong một buổi chiều thu tại làng quê Bắc Bộ, nhà thơ chợt cảm nhận hương ổi tỏa ra trong làn gió se lạnh, tạo nên một khung cảnh lãng mạn. Sự đặc biệt không chỉ ở cảm nhận bất ngờ mà còn ở sự tinh tế trong việc chọn lựa hương vị. Thay vì những mùi hương ngọt ngào như ngô đồng, cốm xanh hay hoa ngâu, nhà thơ đã chọn hương của những quả ổi chín vàng để thể hiện vẻ đẹp mộc mạc và quen thuộc của quê hương. Điều này khiến cho sự hấp dẫn của hương vị này ít được chú ý. Với sự tinh tế trong cảm nhận qua khứu giác và thị giác, nhà thơ đã nhận ra dấu hiệu của thiên nhiên khi mùa thu trở lại. Cái 'bỗng nhận ra' của tác giả khiến ta rung động. Có lẽ nhà thơ gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và quê hương nên mới có cảm nhận tinh tế đến vậy.
Dấu hiệu của mùa chuyển tiếp còn được thể hiện qua làn gió se mang theo hương ổi chín. Gió se, còn gọi là gió heo may, là làn gió nhẹ với chút hơi lạnh, tạo cảm giác mơn man, xao xuyến. Từ 'phả' trong câu thơ 'Phả vào trong gió se' thật độc đáo! Nó diễn tả tốc độ của gió và góp phần làm nổi bật sự bất ngờ trong cảm nhận: hương ổi có sẵn nhưng ít ai chú ý, và nhà thơ Hữu Thỉnh đã bất ngờ nhận ra và cảm động vì hương đồng gió nội ấy.
Không chỉ hương ổi trong 'gió se', mùa thu còn hiện lên qua hình ảnh:
'Sương chùng chình qua ngõ'
Từ 'chùng chình' gợi ra nhiều hình ảnh liên tưởng. Tác giả đã nhân hóa làn sương để diễn tả sự chậm rãi cố ý của nó khi di chuyển. Sương lơ lửng qua ngõ, vương mắc vào hàng rào, giậu và cây khô trước cửa xóm. Với vẻ duyên dáng và e ấp, sương tựa như một thiếu nữ mơ màng. Đặc biệt, từ 'chùng chình' không chỉ diễn tả động thái của sương mà còn gợi lên tâm trạng. Có phải sương đang dềnh dàng hay lòng người cũng đang mơ màng và phân vân?
Khổ thơ đầu kết thúc với câu thơ: 'Hình như thu đã về'
'Hình như' không phải là sự không chắc chắn, mà là sự ngỡ ngàng, ngạc nhiên và một chút bâng khuâng. Từ làn gió se mang hương ổi chín thơm đến cái duyên dáng của sương lướt qua ngõ, tác giả nhận ra sự chuyển mình nhẹ nhàng nhưng rõ rệt của mùa thu bằng cái nhìn tinh tế và tâm hồn nhạy cảm của một thi sĩ yêu thiên nhiên và quê hương, một người lính đã trải qua những năm tháng chiến tranh. Nếu không phải là Hữu Thỉnh, liệu chúng ta có cảm nhận được cái đẹp của mùa thu và tâm trạng như vậy không?
Mùa thu mang đậm dấu ấn dân gian và hương vị của làng quê, song vẫn giữ được triết lý sâu sắc.
'Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi'.
Khi mùa thu đến, mưa giảm dần, sấm mùa hạ cũng giảm bớt, khiến hàng cây không còn bị giật mình. Đây là quy luật tự nhiên, nhưng hai câu thơ còn ẩn chứa ý nghĩa sâu xa: 'Sấm' tượng trưng cho những âm thanh và xáo trộn bất thường trong cuộc sống, còn 'hàng cây đứng tuổi' là những người đã trải qua nhiều thăng trầm, đứng vững trước mọi biến động.
Khi viết 'Sang thu', Hữu Thỉnh cùng dân tộc đã vượt qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt, như mùa hạ oi ả và nặng nề. Trong không khí yên bình của buổi chiều thu ở làng quê, tác giả cảm nhận được sự thư thái, giống như dòng sông dềnh dàng sau cơn bão. Dù trước đây không thể dềnh dàng, tác giả giờ đây bình tĩnh đối mặt với mọi thử thách. Hai câu thơ này chứa đựng sự suy tư và trải nghiệm sâu sắc về con người và cuộc sống.
Nếu ở khổ thơ đầu, cảm xúc của tác giả chỉ là sự bâng khuâng, thì ở khổ thơ sau, sự chuyển mình của mùa thu đã được thể hiện rõ qua những thay đổi của cảnh vật:
'Sông giờ đây trở nên dềnh dàng'
'Chim bắt đầu vội vã'
Lý do sông thì 'dềnh dàng' còn chim lại 'vội vã' có thể được giải thích qua sự chuyển mình của mùa thu. Sông vào thu cạn dần, dòng chảy chậm lại, không còn cuồn cuộn như mùa hè mà trở nên thong thả và lững lờ. Trong khi đó, chim vội vã vì mùa hè khiến chúng ít kiếm mồi, giờ đây mùa thu khô ráo, chim tranh thủ kiếm mồi và di cư về phương Nam khi thời tiết dễ chịu. Dù có vẻ trái ngược, nhưng với nhân hóa, Hữu Thỉnh đã làm cho sông trở nên gần gũi, duyên dáng, tạo nên một không gian đẹp và đầy cảm xúc.
Một dấu hiệu khác của mùa thu được thể hiện rõ qua hình ảnh:
'Có những đám mây mùa hạ'
'Nửa mình đã chuyển sang thu'
Đây là một hình ảnh đầy sáng tạo và thú vị. Mây mùa hè thường u ám, tối tăm, mang lại cảm giác nặng nề. Trong khi đó, mây mùa thu lại trong suốt và xanh mát. 'Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt'. Thực ra, không có mây nào như vậy, đây chỉ là hình ảnh tượng trưng trong tưởng tượng của tác giả. Mặc dù vậy, hình ảnh mây mùa hạ đang chuyển dần sang mùa thu với nửa đám mây lững lờ, dềnh dàng, cũng tạo nên một cảm giác từ từ, nhẹ nhàng.
Mùa thu là một giai điệu giao mùa nhẹ nhàng, thơ mộng, vừa bâng khuâng vừa đầy triết lý. Đây là một phần của hành trình thơ thu dân tộc, góp thêm một sắc thái thu đằm thắm về mùa thu quê hương, mang đến cho chúng ta tình yêu sâu sắc với quê hương và vẻ đẹp mùa thu Việt Nam.
Chúng tôi hy vọng bài viết đã mang đến những kiến thức bổ ích cho bạn đọc. Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm của bạn!
