Phân tích bài thơ Sóng để làm nổi bật rõ quan điểm về tình yêu của Xuân Quỳnh trong bài thơ này

I. Mở đầu:

- Sóng là một tác phẩm thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh, xuất phát từ tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968). Bài thơ đã được tái bản trong Tuyển tập thơ Việt Nam năm 1945 - 1985 của NXB Giáo dục 1985. Trong tác phẩm này, tâm hồn của tác giả được thể hiện một cách sâu sắc, đắm chìm trong tình yêu, với sự trong sáng, trung thành, và cao quý. Có thể nói, bài thơ đã phản ánh một cách rõ ràng quan điểm của Xuân Quỳnh về tình yêu.

II. Thân bài:

1. Sử dụng hình tượng “Sóng” để biểu đạt về tình yêu:

a) Hình tượng “Sóng”:

Trong thơ ca, “Sóng' thường được sử dụng như một biểu tượng tuyệt vời của thiên nhiên, để diễn đạt các cảm xúc phong phú của con người. Sóng có thể gợi lên một nỗi buồn vô tận, như trong câu thơ “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp' - Huy Cận, cũng có thể gợi lên niềm vui và nỗi buồn, như trong câu thơ “Ta nghe ý sóng từ thơ bé - Một nửa tràn vui, nửa quặn đau' - Huy Cận. Đôi khi, sóng được dùng như một biểu tượng cho tình yêu mãnh liệt của con người:

Anh xin làm sóng biếc

Hôn bãi cát vàng em

Hôn thật khẽ, thật êm

Hôn êm đềm mãi mãi

Đã hôn rồi hôn lại

Cho đến mãi muôn đời

Đến tan cả đất trời

Anh mới thôi dào dạt

(Biển - Xuân Diệu)

Sóng cũng có thể là người trung gian, là khoảng cách giữa hai tâm hồn yêu nhau: “Sắp gặp em rồi sóng lại đẩy xa thêm” - Chế Lan Viên. Trong bài thơ của Xuân Quỳnh, sóng là biểu tượng của một tình yêu mãnh liệt, dào dạt, thiết tha, cao quý, bền bỉ và vĩnh cửu. Sóng và người con gái trong bài thơ có mối liên hệ sâu sắc với nhau. Sóng chính là biểu tượng của tình yêu của người con gái - người đang yêu một cách nồng nàn và say đắm.

b) Hai mặt đối lập của sóng và cũng là hai mặt đối lập của tình yêu: Xuân Quỳnh đã sử dụng hình tượng sóng, một biểu tượng ẩn dụ, để nói về bản chất của tình yêu. Ở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã nêu rõ hai mặt đối lập của sóng:

Dữ dội và dịu dàng

Ồn ào và lặng lẽ

Thực sự, khi biển động, sóng có thể trào lên mạnh mẽ, nhưng khi biển êm đềm, sóng lại trở nên dịu dàng và lặng lẽ. Hai mặt đối lập này của sóng cũng chính là hai mặt đối lập của tình yêu. Tình yêu cũng giống như sóng, có lúc mãnh liệt, dữ dội, nhưng cũng có lúc dịu dàng, êm đềm, nhẹ nhàng. Ta có thể thấy tâm hồn đang yêu của nhà thơ đã tự nhận thức về sự biến động của tình yêu và khao khát vượt ra khỏi những điều bình thường của tình yêu để tìm đến những điều vĩnh cửu, vô hạn, vĩnh viễn giữa cuộc sống như con sóng từ dòng sông hẹp, giới hạn bởi đôi bờ tìm về với biển cả bao la:

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể

2. Nỗi nhớ trong tình yêu của Xuân Quỳnh:

Nỗi nhớ của nhà thơ bắt nguồn từ những điều cao cả, lớn lao mà không hề phù phiếm, nhỏ nhặt tí nào. Nhà thơ như muốn khám phá nguyên nhân của tình yêu, tìm kiếm nơi bắt đầu của sóng: “Từ nơi nào sóng lên” để tìm ra nơi bắt đầu của tình yêu, nhưng quy luật của sóng là quy luật của tự nhiên, có thể giải thích được, nhưng tìm kiếm nguyên nhân của tình yêu và tìm ra câu trả lời đáng tin cậy thì thật là khó khăn vô cùng, vì tình yêu thuộc về lĩnh vực cảm xúc, và chiều sâu của trái tim mỗi con người là điều không thể đo lường được. Vì vậy, trong tình yêu luôn tồn tại những câu hỏi mà chúng ta không thể trả lời được: “Tại sao ta yêu nhau?', “Khi nào ta yêu nhau?', vì thế nhà thơ cảm thấy lo lắng, thốt lên:

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu

       Em cũng không biết nữa

 Khi nào ta yêu nhau?

“Em cũng không biết nữa”, câu thơ vừa chứa đựng một sự ngây thơ, bối rối, vừa chứa đựng đôi chút bất lực của nhà thơ trước câu hỏi: “Khi nào ta yêu nhau?'. Câu hỏi mà muôn đời các thế hệ thi nhân vẫn chưa trả lời được. Ngay cả Xuân Diệu, một nhà thơ được mệnh danh là nhà thơ của tình yêu cũng đành bất lực:

Con nào cũng tới bờ

Dù muôn vời cách trở

Đó chính là một niềm tin mãnh liệt vào một tình yêu chân chính, đích thực của Xuân Quỳnh. Thật vậy, một tình yêu chân chính, đích thực, cao cả sẽ giúp con người vượt qua bao sóng gió của cuộc đời để đưa “thuyền yêu' cập bến bờ hạnh phúc, yêu thương. Và nó như là một chân lí hiển nhiên:

Cuộc đời tuy dài thế

   Năm tháng vẫn đi qua

    Như biển kia dẫu rộng

Mây vẫn bay về xa

Và cũng chính là từ sự khái quát ấy, niềm tin mãnh liệt ấy mà tình yêu ở đây không mang màu sắc vị kỉ, tầm thường, nhỏ hẹp mà thật lớn lao và cao thượng. Cái niềm hạnh phúc riêng của nhà thơ như hòa chung vào cái niềm hạnh phúc của cuộc đời rộng lớn, cái riêng tồn tại trong cái chung bao la, rộng lớn ấy nên trở thành vĩnh cửu:

Làm sao được tan ra

       Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để ngàn năm còn vỗ