Buzz
Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng.
Con cởi áo liệm thân cho bố,
Mẹ con ẳm cha đi nằm ở chân rừng
Máu đẫm tay, nước tràn đầy mặt…"
Tất cả những cảnh đau đớn và thương tâm ấy được nhà thơ tái hiện lại một cách chân thực với nhiều máu và nước mắt. Sau tiếng khóc nghẹn ngào là tiếng thét căm thù uất hận vang lên:
"Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn,
Băm xương thịt mày, tao mới hả".
Máu dân không thể bị nhấn chìm bởi bất kỳ lý lẽ nào; quân địch có thể chiếm nước nhưng không thể đánh bại tinh thần của dân ta.
Phần thứ hai của bài thơ miêu tả niềm vui khi giải phóng, quê hương hồi sinh, dân tộc hùng mạnh hơn bao giờ hết.
Trên vùng đất Cao – Bắc – Lạng, âm thanh cười vang, tiếng nói, tiếng cười của trẻ em vang lên khi mang sách đến trường. Tiếng ô tô rền rĩ, tiếng gà gáy, tiếng chó sủa. Bức tranh hình ảnh sống động:
Hôm nay, tiếng cười vang trời Cao – Bắc – Lạng
Dọn dẹp, rời xa rừng, người trở về làng
Người làm cỏ rung trong ruộng rậm
Cuốc đất, dọn cỏ như mẹ dặn con
Cuộc sống trở lại, bình yên phủ lên làng bản: 'Khói bếp bay trên mái nhà lá mờ mờ'. Dưới ngọn khói ấy, nhiều máu đổ, xương tan thành tro mới tạo ra được bình yên.
Phần đầu của bài thơ nhấn mạnh sự vắng bóng (không biết đi đâu, cha không nói nữa, không ai đỡ gậy khi bà qua đời, không biết tìm đâu, không có ván không ai đưa cha đi chôn cất) để thể hiện nỗi đau trong lòng, phần hai, từ 'không' được nhắc lại bốn lần để tôn vinh sự sống sót, sức mạnh của dân tộc Cao – Bắc – Lạng:
Từ giờ không còn lối đầy cỏ
Hổ không dám sanh con trong vườn chuối
Quả vườn không lo rụng tự nhiên
Ruộng đất không còn chứng kiến máu chảy thành suối
Một lần nữa, Nông Quốc Chấn thông qua việc liệt kê chi tiết, thể hiện niềm vui và sự hồi sinh của quê hương sau thời kỳ giải phóng.
Bốn dòng thơ cuối cùng là lời từ biệt của đứa con với mẹ già trước khi ra trận. Mẹ ở lại nhà, con ra tiền tuyến, quyết tâm đánh đuổi giặc Pháp, giặc Mỹ. Hình ảnh 'Mặt trời mọc rạng rỡ' thể hiện sự chiến thắng của cuộc kháng chiến, của cách mạng, niềm vui trong lòng dân.
Lời dặn dò của mẹ tràn đầy tình yêu thương và hy vọng:
Mặt trời đã mọc rồi mẹ ơi!
Con làm bộ đội, mẹ ở nhà chăm sóc
Giặc Pháp, Mỹ còn tàn sát, cướp bóc trên đất nước ta
Con sẽ đánh đuổi chúng, rồi trở về chăm sóc mẹ
Bài thơ 'Dọn về làng' lôi cuốn ở sự giản dị và cảm động. Nó nói về nỗi đau thương trong chiến tranh, niềm vui của sự giải phóng và hình ảnh quê hương hồi sinh một cách dễ thương. Là một tác phẩm đáng tự hào trong thơ kháng chiến chống Pháp. Đặc biệt, là lời ca của một người con dân tộc Tày, tươi đẹp và thơm.
Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn - mẫu 2
Bài thơ được viết sau chiến thắng giải phóng biên giới, một chiến thắng có ý nghĩa quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Pháp: mở ra cánh cửa giao lưu với các nước xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, bài thơ không đi sâu vào mặt chính trị đó. Thay vào đó, nó nhấn mạnh ý nghĩa của sự giải phóng đối với cuộc sống hàng ngày của những người dân bản xứ. Ý nghĩa này được truyền đạt qua cách viết kể chuyện, mô tả. Tác giả không sử dụng cách viết lý luận.
Điểm đặc biệt đầu tiên là cách thức kể chuyện: đơn giản, sinh động và cụ thể. Bài thơ bắt đầu với một hình ảnh tiêu biểu của chiến thắng được mô tả chân thật và độc đáo:
Tây bị chết hoặc bắt sống hàng loạt
Quân vệ quốc chiếm lại các đồn pháo
Người đông như kiến, súng đầy như củi
Toàn bộ bài thơ vẫn giữ được cách kể và cách suy nghĩ đó. Các chi tiết về cuộc sống phản ánh tính cụ thể, tự nhiên và rất đậm chất của cách tư duy cụ thể của người dân bản xứ. Ngày chiến thắng được xem như một ngày hội nên việc sử dụng ví người đông như kiến là phổ biến. Tuy nhiên, việc sử dụng cụm từ 'súng đầy như củi' là đặc trưng của dân tộc miền núi, sống gần rừng, nơi củi rất quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày. Người không quen thuộc với việc sử dụng bếp gas chắc chắn sẽ không hiểu được cách so sánh này.
Bố cục của bài thơ phản ánh tư duy của người dân thông thường. Từ tiếng reo đến sự than thở về cảnh giặc chiếm đóng, và cuối cùng là hình ảnh cuộc sống sau giải phóng. Người đọc, kể cả những người không có nhiều học vấn ở vùng núi, sẽ dễ dàng tiếp nhận cách bố cục này. Điểm nổi bật của bài thơ là cách diễn tả các chi tiết. Cảnh chạy trốn giặc: quên tết, quên rằm, đường đi khó khăn, gió bão gào thét, cây đổ, cảm giác đau lòng… Cảnh giặc tàn phá: đốt, cướp, mẹ địu em, bà mất trí... Tình cảm của người con trước cái chết đau đớn và lòng dũng cảm của người cha. Tác giả sử dụng lời của người con kể chuyện để lên án nỗi lòng (tự sự kết hợp với trữ tình):
Mẹ khóc con, con cúi đầu cũng khóc
Sợ Tây nghe, mẹ dỗ con im lặng
Mẹ lau nước mắt cho chồng
Con cởi áo liệm cho bố
Cuộc sống đau đớn và bi thương đã đạt đến đỉnh điểm cao trào. Giải phóng trở thành một yêu cầu đặc biệt của mỗi người dân. Đánh đuổi giặc là điều tất yếu trong cuộc sống đau khổ đó. Bài thơ đầy chi tiết, đặc biệt là phần cuối - hình ảnh về việc trở về làng và cuộc sống hàng ngày tại làng sau khi giải phóng:
Người làm cỏ lay trong rừng rậm
Con nghe mẹ khuyên dọn cỏ
Tiếng kêu của cái đường và tiếng ô tô
Trong trường học, tiếng cười của các em nhỏ ríu rít
Mờ mờ khói bếp bay trên mái nhà lá
Khung cảnh làng yên bình... Từng chi tiết dần hiện ra. Tác giả không phê phán hay khen ngợi quá mức. Ông chỉ mô tả, mô tả nhẹ nhàng nhưng đầy đủ. Mỗi khía cạnh của cuộc sống được diễn đạt qua một nét, rất gợi cảm: Cảnh ruộng rẫy khi người nói cỏ lay, khung cảnh thanh bình của ngôi làng khi khói bếp bay trên mái nhà lá. Tiếng ô tô, tiếng cười của trẻ con thể hiện sự nhộn nhịp của làng quê... Có những chi tiết tinh tế gợi lên bức tranh về cuộc sống trong núi rừng và nét văn hóa của dân làng, cùng với sự thiết tha:
Hổ không dám đẻ con trong vườn chuối
Quả trong vườn không phải lo tự chín, tự rụng
Sự giải phóng đồng nghĩa với việc quay trở lại quy luật tự nhiên của cuộc sống: mọi thứ sẽ trở về vị trí của nó, quả chín sẽ do tay người gieo trồng.
Kể chuyện mà vẫn thể hiện được cảm xúc cá nhân. Nhiều chi tiết nhưng không làm nặng, ngược lại, mỗi chi tiết như một nét vẽ: cụ thể nhưng tổng quát. Đây không chỉ là kết quả của một sự quan sát tỉ mỉ, mà còn là kết quả của trải nghiệm sống. Tác giả sống chân thành với những chi tiết đó, thấm nhuần về chúng. Tinh thần thơ ở đây là tinh thần của cuộc sống. Bài thơ, vì vậy, thể hiện một nét đặc biệt của thơ kháng chiến chống Pháp: mô tả hiện thực rộng lớn và tâm trạng riêng tư của tác giả hòa nhập vào hiện thực đó.
Phân tích bài thơ Dọn về làng của Nông Quốc Chấn - mẫu 3
Bài thơ tràn ngập cảm xúc và tình yêu sâu sắc của tác giả dành cho nhân dân làng, đất nước. Ông trân trọng và chia sẻ nỗi khổ của họ, những nỗi đau mất mát mà họ phải trải qua, đồng thời, ông cũng tỏ ra bất mãn trước tội ác của quân giặc tàn bạo. Và sau cùng, chiến thắng thuộc về nhân dân, mọi người sơ tán giờ đã quay về làng, bắt đầu cuộc sống bình yên như ngày xưa.
Mẹ ơi! Cao – Lạng hoàn toàn được giải phóng
Hàng loạt quân Tây bị tiêu diệt hoặc bắt sống
Lực lượng vệ quốc đã chiếm lại các đồn trận
Đám người đông như kiến, súng đầy như củi
Ngày mai trở về làng, sửa lại nhà và phát cỏ
Cày ruộng vườn, trồng lúa ngô và khoai
Không gì đau đớn bằng chiến tranh, và cũng không gì hạnh phúc hơn khi chiến tranh kết thúc với chiến thắng. Vượt qua những khó khăn, hy sinh mạng sống, nhân dân Cao – Lạng đã hoàn toàn được giải phóng. Hình ảnh đầu tiên tác giả trình bày trong bài thơ là 'Mẹ !'. Sau dấu chấm than chứa đựng nhiều xúc cảm ấy là niềm vui không gì bằng khi những ngày gian khó đã qua. Quân Tây bị bắt, các đồn trận đã bị chiếm lại. Nhân dân nơi này đã đạt được một thành công lớn, mang lại hạnh phúc cho chính mình, giải phóng bản thân khỏi ách áp bức nô lệ suốt mấy năm qua.
Nhiều năm qua quên mất tết tháng Giêng, quên rằm tháng Bảy,
Chạy khắp núi rừng, đau đớn cay đắng ngấm vào từng vết
Nhớ một ngày mưa phùn phủ kín
Loạt cây rừng gãy đổ dưới cơn gió bão
Âm thanh sấm sét vang trời làm sụp đổ nhà cửa
Đường đi trở nên đầy chân vì sự vắt bám
Tiếng súng nổ! Kẻ thù Tây quân lại tiến đến săn lùng
Mọi vật bị hủy hoại, bị đốt cháy từng miếng
Kẻ thù lấy hết mọi thứ, từ quần áo đến túi xách
Mẹ ôm em chạy vội về phía rừng
Khi ra đi, mẹ ôm con và gọi sau lưng
Bà bế tay, nải đeo vai đầy
Mắt bà mờ mịt, không biết đường đi
Bây giờ chỉ còn cách phải đối mặt!
Giặc đã bắt đi cha con, chúng đánh
Cha chửi bọn phản quốc, đánh trả kẻ Tây
Âm thanh súng nổ vang lên rộn ràng
Cha ngã xuống, nằm trên đất đất
Cha ơi: cha đã không còn lời nào…
Chúng con còn nhỏ, ai sẽ dạy dỗ?
Không ai đưa gậy khi bà cụ qua đời!
Mẹ khóc, con cũng không kìm được nước mắt.
Lo sợ bị giặc Tây nghe, mẹ nhẹ nhàng dỗ dành, con lặng im.
Anh em lán rải không biết phải đi về đâu
Không có ai cầm quảng, không ai đưa cha ra đi an nghỉ.
Mẹ bóc khăn che cho chồng,
Con tháo áo che cho cha;
Mẹ con dẫn cha đến nơi nghỉ ngơi
Máu chảy đầy tay, tràn khắp…
Mày sẽ chết! Tên giặc Pháp dã man
Tao sẽ giết mày, tước hết xương máu.
Kẻ thù xâm lược phá vỡ cuộc sống bình yên của người dân trong làng, thôn xóm. Những dịp tết rằm tháng riêng, rằm tháng bảy sẽ đầy âm nhạc, nhộn nhịp nhưng kẻ thù xâm lược đã mang lại sự tàn phá, chúng đốt hết nhà còn lại trơ trụi, chúng đã tàn sát dân lành. Không thể diễn tả hết tội ác mà thực dân Pháp đã gây ra. Hình ảnh người mẹ vác con chạy trốn đã khiến nước mắt của nhiều người lưu luyến. Trẻ con vô tội phải chạy trốn trong sự nguy hiểm, gian khổ. Nông Quốc Chấn không nhắc đến những trường hợp trẻ em chết đói giữa rừng, hay những người mẹ bỏ con xuống vực sâu. Có những người già cũng phải bỏ chạy. Bọn giặc tàn ác không tha cho bất kỳ ai. Dân bản hoang mang, không biết chạy đâu. Bây giờ phải làm sao? Chúng ta phải đứng lên chống lại. Chúng ta phải chống lại kẻ thù bằng mọi cách. Chúng đã gây ra nhiều tội ác cho dân lành. Chúng bắt cha con đi, chúng tàn sát. Cha chống lại giặc, cha đánh lại Tây, súng nổ liền tấn công, cha ngã xuống đất... Ôi! Có gì đau đớn hơn nữa. Một đàn con thơ dại ai sẽ nuôi dưỡng? Không ai bê chống khi bà cụ qua đời! Cha là cột trụ vững chắc nhất trong gia đình nhưng giờ đây cha đã ngã. Mẹ ngồi khóc, con cúi đầu cũng khóc. Đau đớn và chỉ có nước mắt tiễn biệt cha. Cha đã hy sinh vì công lý cho dân làng, cho đàn con mà chúng không do dự giết cha. Cảnh khốn nạn, cuối đời cha cũng không được đầy đủ.
Không có ai cầm quảng, không có ai đưa cha đi an nghỉ.
Mẹ tháo khăn che mặt cho chồng,
Con tháo áo che mặt cho cha;
Mẹ con dắt cha đi nằm ở chân rừng
Máu chảy đầy tay, nước tràn khắp mặt...
Chiếc khăn mà cha từng tặng mẹ như biểu tượng của tình yêu, giờ đây lại được mẹ dùng để che mặt cha trong lúc chia xa vĩnh viễn. Mẹ phải đứng lên một mình lo lắng cho đàn con thơ dại và bà già yếu đuối. Cha đã rời bỏ, chúng con mất đi người dẫn dắt vững chắc, mẹ phải đảm nhận vai trò của cha. Mẹ ôm cha đi xa đến chân rừng, trao lại cha cho linh hồn của rừng núi, hẹn gặp lại trong một kiếp sau khi gia đình hòa mình vào niềm vui. Ôi! Có bao nhiêu người cha đã ngã xuống dưới tiếng súng tàn bạo của kẻ thù. Bao nhiêu người vợ phải nhìn chồng nằm im lìm đó? Bao nhiêu đứa trẻ vô tội phải khóc gọi tên cha? Chúng giết cha, giết chết tình mẫu tử. Điều này khiến tôi căm hận, tôi phải trả thù!
Và đúng như lòng quyết tâm kiên cường đó, nhân dân Cao – Lạng đã đạt được chiến thắng rực rỡ.
Hôm nay Cao – Bắc – Lạng vang tiếng cười
Rời rừng, dọn lán, người trở về làng
Ruộng rậm cỏ lay, tiếng kêu vang xa
Mẹ cày ruộng, con gieo hạt, đất màu xanh tươi
Tiếng ô tô kêu vang qua đường
Tiếng cười ríu rít của trẻ thơ trong trường học
Khói từ bếp trên mái nhà lá mịt mờ.
Dù gà gáy, chó sủa, chẳng có gì phải lo lắng.
Ngày nào ta cũng có rau và muối.
Không cần phải đi mua củ pấu hay củ nâu mỗi ngày.
Có bắp nghiền kết hợp với gạo, no lâu dài.
Các con đường từ giờ sẽ không còn cỏ dại mọc um tùm.
Trong vườn chuối, hổ không dám đến để sinh con.
Quả trên cành tự chín tự rụng, không cần lo lắng.
Ruộng đất không còn là nơi chứng kiến máu chảy đầy vũng.
Quân đội không cần phải leo lên thung lũng và rừng núi nữa.
Khi ra ngoài đường, mọi người hát hò và nói chuyện một cách thoải mái.
Những nhóm người dắt theo lá cây tiến lên phía trước.
Súng gắn trên vai, bao gạo cũng buộc kín trên vai.
Đi bộ có giày, không phải lo lắng về nẻ da chân.
Trên đầu đội mũ che nắng che mưa.
Sau chiến tranh, gia đình không còn nguyên vẹn nhưng từ giờ không ai phải ra đi thêm nữa. Niềm vui không thể diễn tả. Mọi người đều hăng say bắt tay vào xây dựng một cuộc sống mới sau những ngày quên lỡ các dịp lễ truyền thống. Người lớn nỗ lực làm việc, trẻ con vui vẻ ríu rít làm sôi động cả vùng núi rừng quê hương và tráng lệ.
Sau chiến tranh, các con càng trưởng thành hơn, cứng cáp hơn, quyết tâm theo đuổi cuộc gọi của Tổ quốc:
Mặt trời đã mọc! Sáng rõ rồi mẹ ạ!
Con sẽ nhập ngũ, mẹ ở nhà chăm lo.
Giặc Pháp, Mỹ còn tiếp tục gieo rắc bạo lực, chiếm đoạt của cải trên đất nước ta.
Hãy đuổi chúng khỏi đây, con sẽ trở về bên mẹ.
Đứa con bé bỏng ngày nào bây giờ sẵn lòng thay cha cầm súng đánh giặc, mang lại hòa bình cho gia đình, cho dân làng. Hình ảnh mặt trời dường như chiếu sáng cả bài thơ sau những từ ngữ, những hình ảnh đau thương do quân thù gây ra. Ở chân núi kia, cha sẽ mỉm cười hạnh phúc vì con đã trưởng thành, đã lắng nghe tiếng gọi của Cách mạng, con quyết tâm bảo vệ công lý cho cha, cho những người đã hi sinh hôm qua.
Trong bài thơ, Nông Quốc Chấn thể hiện tình yêu quê hương, tình yêu đất nước sâu sắc qua những hình ảnh chân thực và đậm chất dân tộc, giọng thơ hào hứng, sôi nổi, vui tươi khi hòa bình trở lại. Ông cũng lên án tội ác của bọn thực dân Pháp đã gây ra, khiến nhiều gia đình tan nát vì đau khổ. Bài thơ là một phần của lịch sử đất nước, là lời khen ngợi cho tinh thần chiến đấu của nhân dân trong những thời điểm khó khăn. Thế hệ trẻ hôm nay hãy quyết tâm học tập chăm chỉ, rèn luyện đạo đức để trở thành những người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp hơn.
