Phân tích bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu - Ngữ Văn 12

Đề bài

Phân tích bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu - Ngữ Văn 12

Giải thích chi tiết

   Tố Hữu là một trong những nhà thơ vĩ đại, gần gũi với nhiều thế hệ người Việt Nam. Thơ của Tố Hữu luôn có sức sống mãi trong lòng bạn đọc bởi chất men say của lí tưởng cao cả, của tình yêu thương chân thành dành cho con người, và của niềm tin không ngừng vào tương lai. Bài thơ Từ ấy mang lại cho nhà thơ những cảm xúc phấn khởi khi chứng kiến ánh sáng của Đảng soi đường. Đó không chỉ là niềm vui và hạnh phúc mà còn là phẩm chất cao đẹp của người cộng sản muốn hoà nhập và dâng hiến hết mình cho sự nghiệp cách mạng.

   Mỗi người đều có những khoảnh khắc quan trọng, thiêng liêng trong cuộc sống. Với người mẹ, đó là khi đứa con yêu ra đời và bắt đầu bước vào thế giới này. Với những người yêu nhau, đó là lúc họ gặp nhau lần đầu và cảm thấy như đã quen biết từ lâu. Nhà thơ Xuân Diệu cũng từng trải qua những khoảnh khắc như vậy:

Từ khi tình yêu nở hoa mãi         

Trong khu vườn thơm phức của tâm hồn tôi

   Cũng giống như ai khác, Tố Hữu cảm thấy hạnh phúc nhất khi nhận ra con đường đúng đắn của mình, khi gặp ánh sáng lí tưởng từ Đảng. Đó là thời điểm quan trọng nhất trong cuộc đời của anh, khi anh, một thanh niên đầy nhiệt huyết và lòng yêu nước, gia nhập Đảng Cộng sản khi mới mười bảy tuổi. Việc này đã mang lại những thay đổi kỳ diệu về cảm xúc, tâm hồn và nhận thức cho anh:

Từ đó, trong tâm hồn tôi là ánh nắng rực rỡ của mùa hạ      

Ánh sáng chân lí mạnh mẽ chiếu qua trái tim tôi        

Trái tim tôi như một vườn hoa xinh đẹp          

Mùi hương đậm nồng và tiếng chim rộn ràng.

   Từ đó mở đầu cho bài thơ như một bức tường phân chia rõ ràng giữa hai giai đoạn khác biệt trong cuộc đời. Nhà thơ chia cuộc đời thành hai phần: trước và sau Từ đó, để chúng ta thấy được sự khác biệt trong một con người. Trước khi có Từ đó, cuộc sống là sự bế tắc, cảm giác cô đơn và tuyệt vọng đầy chán chường:

Nhớ những ngày xưa, lòng tôi vẫn nhớ   

Lang thang tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống    

Mê mải theo dòng thời gian vô tận  

Muốn tìm đường ra nhưng không thể rời xa.

(Ghi chú về nơi nhớ)

   Đó không chỉ là cảm xúc của nhà thơ mà còn là trạng thái tinh thần của một thế hệ trẻ lúc ấy, vừa rời khỏi ghế nhà trường và đối mặt ngay với những khó khăn của cuộc sống. Họ mất niềm tin, không biết làm thế nào để tìm được hướng đi, hoặc một lý tưởng chắc chắn. Đứng giữa hai lựa chọn, không biết chọn con đường nào cho phải, Muốn thoát ra nhưng lại không thể rời bỏ. 'Từ ấy' kết thúc chuỗi ngày uất ức, đau khổ, và bóng tối, mở ra một cuộc sống đầy hứa hẹn. Nó tỏa ra từ sức mạnh bên trong, từ sự thức tỉnh kỳ diệu. Tố Hữu ghi lại khoảnh khắc đổi thay ấy bằng những hình ảnh đậm tính tượng trưng, bừng sáng như nắng hạ, ánh nắng tươi sáng, rực rỡ chiếu sáng khắp mọi nơi, đặc biệt là soi sáng cả những ngõ ngách tối tăm nhất của tâm hồn, trí tuệ và nhận thức. Mặt trời chân lí là biểu tượng ẩn dụ cho lý tưởng của Đảng, nó có khả năng cảm hóa và kích động không chỉ trí tuệ, mà cả tình cảm, con người của nhà thơ. Có vẻ như có một sự thay đổi nhanh chóng giống như người đang sống trong bóng tối, tâm hồn khô kiệt bỗng dưng được soi sáng như ban mai, mọi thứ trở nên rõ ràng đến từng chi tiết và cảm xúc trỗi dậy. Niềm vui thực sự đang trào dâng khi tâm hồn của nhà thơ trải qua cuộc sống mới, hạnh phúc và phong phú:

Hồn tôi là một vườn hoa lá         

Rất đậm hương và rộn tiếng chim

   So sánh hình ảnh của tâm hồn tôi - một vườn hoa lá - diễn đạt một cách đầy đủ về cuộc sống, sức sống dồi dào, tràn đầy. Những cảm xúc, niềm hứng khởi sâu sắc trong tâm hồn của nhà thơ được trải ra một cách sôi động. Đó là cuộc sống đầy màu sắc, âm thanh và mùi vị, với màu xanh yên bình của lá, của hoa, với hương thơm của hoa và tiếng chim rộn ràng. Tất cả những âm vang của cuộc sống được nhà thơ lựa chọn để nuôi dưỡng sức sống của tâm hồn con người. Điều này được thể hiện ở mức độ cao nhất bằng cách sử dụng các từ chỉ mức độ như bừng, chói, rất, đậm, rộn. Tố Hữu thể hiện sự đam mê, ngẩng cao đầu khi theo đuổi ánh sáng lý tưởng của cuộc đời. Ghi lại bước chuyển quan trọng trong đời nhưng nhà thơ không hùng biện, vẫn giữ được giọng thơ nhẹ nhàng mà sâu lắng, đậm đà cảm xúc vui tươi, dâng trào như làn sóng lan tỏa khắp mọi nơi và ngay cả nơi sâu kín nhất.

   Từ đó là dấu mốc của một cuộc thay đổi cuộc đời, cao hơn là sự hồi sinh của một con người. Từ đó, sức sống đó sẽ được nhân đôi, tâm hồn sẽ trở nên như một vườn hoa lá: trong trẻo, trong sáng:

Một ngày nọ, tôi nhận ra chính mình    

Nhe nhàng như con chim đang bay   

Bịt tay lấy nắng rực rỡ ca hát

Trên đỉnh cao, bao phủ cả bầu trời.

   Sau những khoảnh khắc hạnh phúc, nhận ra rằng lý tưởng cao cả cần phải được thực hiện, người chiến sĩ cộng sản phải có một tinh thần và hành động đáng giá. Đầu tiên là ý thức trách nhiệm trước cuộc sống. Nhà thơ thay lời của chiến sĩ nói lên tâm nguyện, khao khát ấy:

Tôi cam kết lòng mình với mọi người    

Để trải qua mọi tình huống, mọi nơi     

Để tâm hồn tôi chia sẻ nỗi khổ của mọi người          

Gần gũi với nhau, chúng ta cùng chống đời

   Tính cách cá nhân dần dần tan biến để nhường chỗ cho cái tôi rộng lớn hơn - cái tôi hướng đến cuộc sống và mọi người. Sự tự do hẹp hòi, ích kỷ không còn làm cản trở cái tôi kết nối với mọi người nữa, con đường hòa nhập rộng mở và phong phú. Đây không phải là điều dễ dàng, phải đấu tranh, suy xét, và chọn lựa bằng sự trách nhiệm từ lòng chân thành và tự nguyện. Tôi - nhà thơ cam kết lòng mình với mọi người. Đó là một quyết định dứt khoát, mạnh mẽ được hình thành từ sự sáng suốt. Sợi dây liên kết với mọi người đã làm tan biến sự đối lập và căm hận trước đây trong tâm hồn tôi, thay vào đó tạo ra tình yêu thương và sự gắn kết giữa con người với con người. Đó là sự đồng cảm, sẻ chia trước nỗi đau, niềm vui của tất cả mọi người. Ý thức tự nguyện cam kết để xây dựng một cộng đồng gần gũi, mạnh mẽ là mục tiêu cao cả nhất để nâng cao phẩm chất của con người cách mạng. Tình yêu làm cho mỗi người hòa nhập vào cuộc sống chung, trở thành con người đích thực.

   Phần thơ cuối cùng tiếp tục nhấn mạnh ý thức trách nhiệm cụ thể của con người trước cuộc sống rộng lớn:

Tôi sinh ra từ hàng vạn gia đình     

Là chị của hàng vạn kiếp trải qua

Là anh của hàng vạn đời em nhỏ   

Dù có áo cơm hay không, không quan trọng.   

   Ba từ nhấn mạnh sự hoà nhập tuyệt đối của người chiến sĩ với cuộc sống: là con của vạn nhà, em của hàng vạn kiếp, anh của hàng vạn đời em thơ nghèo khổ. Từ nhỏ nhất chứa đựng nhiều số phận khổ cực, như em Phước trong bài Đi đi em sớm chịu cảnh nô lệ. Nhà thơ liên kết tình cảm yêu thương giữa mọi người, truyền đạt trách nhiệm trước số phận, mong muốn xây dựng cuộc sống tốt đẹp cho mọi người.

   Phẩm chất của người cách mạng được soi sáng thông qua ánh sáng lí tưởng của Đảng, khiến tâm hồn được hồi sinh, trí tuệ bừng sáng, và nhận thức trách nhiệm với cuộc sống. Thơ Tố Hữu kết hợp lí tưởng cộng sản, tình thương yêu con người và niềm vui về tương lai, khơi lên lòng nhiệt huyết và quyết tâm của nhiều thế hệ để xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.