Buzz
Dàn ý
I. Mở đầu.
- “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương thường có giọng thơ châm chọc, chế nhạo. Ngoài giọng thơ châm chọc ấy, ta cũng nhận thấy một trong những bài thơ miêu tả tình cảnh nguyên tắc đầy sâu sắc và ý nghĩa chân thành để thể hiện tâm trạng của mình. Bài thơ “Tự tình II' là một ví dụ điển hình!
II. Thân thể bài thơ.
a. Đêm buồn.
- Hai câu đầu tiên mô tả cảnh đêm tối vắng vẻ, tiếng trống canh từ xa vẫn vang vọng và đổ dồn về. Trong thời điểm ấy, nhân vật trữ tình lại cô đơn đáng thương và “gương mặt xinh đẹp” đã cụ thể hóa một cá thể đang cô đơn, thao thức và tự trách mình.
- Gương mặt xinh đẹp được đề cập để nói về “phái đẹp” nhưng lại được đặt sau từ “trơ”, làm cho câu thơ trở nên đầy ý tứ của sự chán nản. Sau đó, lại là “gương mặt xinh đẹp” thì thật khinh bỉ.
- Dùng “gương mặt xinh đẹp' để so sánh với “nước non' là thách thức nhưng cũng thực sự là lời châm chọc, đầy chua cay. Sử dụng phép so sánh này thật táo bạo và đầy ý thức với tâm trạng đang chán nản, trong tình hình cô đơn, tuyệt vọng. Nỗi cô đơn đầy tâm trí đến mức phải so sánh nó bằng các hình ảnh của tự nhiên.
Hai câu thơ mô tả tình cảnh cô đơn của người phụ nữ trong đêm tối thanh vắng. Đó là nỗi tự trách mình và sắp bộc lộ, thể hiện tâm sự.
b. Tình cảm nguyên tắc.
- Ở hai câu thứ ba, ta cảm nhận được hơi men rượu từ trạng thái say trước đó đã tan biến. Hương vị rượu chỉ là lời thề hẹn (gương thề, chén thề) nhưng hương vị đã bay đi nhưng tình cảm vẫn còn tồn tại. Cá thể đã tỉnh rượu nên càng nhận ra sự trống vắng, khổ đau của cuộc sống tình yêu.
- Trăng đưa ra ý tưởng về mối quan hệ, nhưng trăng thì “khuyết chưa hoàn chỉnh”, ngụ ý rằng mối quan hệ chưa trọn vẹn, không đạt được như mong đợi, khi mà tuổi trẻ đã trôi qua.
- Hai câu thơ đưa ra sự phản đối, phản kháng, và sự bực tức trong tình yêu.
+ Hình ảnh từ đám rêu này đến đám rêu khác “bò ngang mặt đất” như chế giễu nhà thơ. Rêu phong là biểu tượng cho sự vô tình của thời gian, nó là biểu hiện của sự phá hoại chứ không phải là bảo vệ cho cuộc sống. Sau đó nhà thơ tức giận vì tuổi trẻ qua đi nhanh chóng, cuộc sống ngắn ngủi, nhỏ bé, vì:
+ “Đâm sâu vào chân mây, đá mấy hòn”.
+ “mấy hòn đá” không chỉ đứng mạnh mẽ ở chân mây mà còn “đâm sâu vào” thể hiện thái độ mạnh mẽ, phản kháng, và tức giận của nhà thơ về tình yêu không suôn sẻ...
c. Thổn thức.
- Sự thổn thức chính là chủ đề của bài thơ. Thời gian trôi qua, mùa xuân qua đi và mùa xuân trở lại với thiên nhiên, nhưng lại làm người ta thất vọng, phủ nhận con người.
- Kẻ chung tình không đến, người chung tình thì phải chờ đợi mệt mỏi trong khi thời gian trôi qua, tuổi trẻ phai nhạt. Mảnh tình quanh quẩn vẫn chỉ là “chia sẻ từng chút một”. Câu thơ tả tình trạng chua xót, buồn bã của người yêu lãng mạn.
III. Kết luận.
- Chỉ khi đã yêu nhiều lần mới tiếc rẻ, trách phận và mới có giọng thơ tự tình. Giọng thơ đầy đủ mọi cảm xúc: tiếc nuối, buồn bã, tức giận, phản kháng và kết thúc bằng cảm giác chua xót, chán chường vì tình yêu chưa trọn vẹn.
- Hồ Xuân Hương đã đóng góp vào tài liệu thơ Nôm Việt Nam một tiếng thơ mạnh mẽ và chân thành, mới lạ nhưng vẫn gần gũi với cuộc sống của phụ nữ trong xã hội phong kiến bất công thời đó. Đó là một xã hội làm cho biết bao nhiêu phụ nữ “gương mặt xinh đẹp” bị tổn thương và đau khổ.
- Uy vọng của Hồ Xuân Hương về mong muốn tìm kiếm hạnh phúc của cặp đôi cũng chính là ước mơ của hàng triệu phụ nữ: một ước mơ xứng đáng
Mẫu văn
Văn bản tham khảo số 1
Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nữ tài năng với phong cách sáng tạo thơ nôm miêu tả cảnh ngụ tình sâu sắc cùng ý nghĩa chân thành nhằm thể hiện tâm trạng của bản thân. Bà là một hiện tượng khá độc đáo trong văn học Việt Nam, là nhà thơ nữ viết về chính mình, trào phúng mà trữ tình. Điểm nổi bật trong sáng tác của bà là tiếng nói đồng cảm đối với phụ nữ, là sự khẳng định ca ngợi vẻ đẹp và khát vọng sống, khao khát hạnh phúc mãnh liệt trong tâm hồn họ. Và một lần nữa chúng ta gặp lại điều đó qua những câu thơ chân thành trong bài thơ Tự tình 2 trong tập thơ Tự tình được sáng tác từ những cung bậc cảm xúc dường như đang làm rối loạn tâm trạng của nhà thơ…
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
…
Mảnh tình san sẻ tí con con
Tình yêu là gì ai biết không? Tình yêu là nhưng tia nắng, là ngàn vì sao hay tình yêu chỉ là ánh trăng lạnh lùng, câu hỏi này thể hiện qua một câu hỏi từ chính lòng tự hỏi rằng trên thế giới này có gì hạnh phúc bằng tình yêu hay có gì làm con người đau khổ bằng thất bại trong tình yêu, nỗi đau đó không chỉ làm xao lãng trong lòng mọi người và trong đó có trái tim của Hồ Xuân Hương, nỗi cô đơn đã gặm nhấm tác giả trong cái im lặng và lạnh lẽo của đêm khuya.
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non
Trong cái yên tĩnh u uất của đêm lạnh thoáng nghe tiếng trống canh văng vẳng từ một chòi canh xa vọng đến báo hiệu đã nửa đêm, tiếng trống cứ mỗi lúc một dồn dập hơn xa gần càng lúc như nhanh hơn trôi theo từng khoảnh khắc của thời gian và rút ngắn tuổi đời của một người phụ nữ “hồng nhan” nhưng “trơ” đi trước cuộc đời, trước cảnh vật giống như gỗ đá đã mất hết cảm giác vì bao nỗi phiền muộn đợi chờ một thứ hạnh phúc mong manh, giọng thơ buồn bã tăng thêm nỗi buồn và cái cô đơn đang bao phủ tác giả. Cách sử dụng đảo ngữ nhấn mạnh thêm sự trơ trọi bẽ bàng và bi thảm.
Trước cuộc đời, trước số phận khắc nghiệt người phụ nữ ấy thương xót cho chính mình, số phận cô đơn mong manh giữa bao vùi dập của cái xã hội đầy bất công, thân phận “hồng nhan” bây giờ phải trải qua những đêm dài đắng cay cho tấm lòng trung thành với tình yêu dang dở. Tiếng thở dài ngao ngán và ý nguyện muốn thoát khỏi nỗi đau lên trong lòng nhưng cuối cùng cũng rơi vào bế tắc, dường như số phận không tha cho người phụ nữ ấy, cố uống rượu để quên đi nhưng lại càng nhớ:
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn
Chén rượu cầm trống trải trên tay mặc cho hương thơm của rượu phả vào mặt xộc vào mũi, tác giả mong rượu có thể giải tỏa hộ nỗi lòng của mình, mong cơn say mau tìm đến để đưa mình đến một nơi bình yên dù trong thời gian ngắn ngủi cũng đỡ hơn khi phải một mình đối diện với nỗi cô đơn đang áp đảo tâm can. Nhưng say rồi lại tỉnh cứ chập chờn chập chờn mơ màng trong vòng xoay của cơn say. Thời gian cứ trôi tác giả lúc thì tỉnh để nhận ra sự cay đắng của cuộc sống lúc thì chìm vào cơn say để quên đi bao tuyệt vọng, mong mỏi giây phút nào đó có thể xua tan tất cả qua một bên để sống với những ước mơ của chính mình nhưng ước mơ nhỏ bé ấy cũng bị cuốn phăng đi không tự ý. Nỗi buồn tủi bắt đầu xâm chiếm, bao đêm dài đợi chờ nhưng vô vọng, đợi nhiều mong nhiều mà hạnh phúc chẳng nhiều trong khi xuân thì ngày càng xa xôi tác giả.
Vầng trăng xuất hiện làm chứng nhân cho bao cuộc tình mà sao khi tác giả thấy trăng thì lại không được tròn đầy mà là hình ảnh ngược lại là khuyết, có lẽ cuộc tình này cũng như vậy không bao giờ có một cái kết hoàn hảo. Đến bao giờ thì trăng mới tròn đầy đến bao giờ thì hạnh phúc mới trong tầm tay và bao lâu nữa thì nỗi cô đơn này mới dứt đi, tình yêu đã trở thành cuộc đời người phụ nữ đang phải gánh chịu trong xã hội phong kiến xưa kia. Nỗi buồn dâng đầy trong lòng rồi tràn ra không gian khắp bốn phương, nhìn ra không gian trống trước mặt hình ảnh thiên nhiên đập vào mắt và như hòa vào tâm trạng buồn bã của tác giả.
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn
Câu thơ tả cảnh với cấu trúc tương phản hình ảnh những đám “rêu” nhỏ bé yếu đuối với sức mạnh “xiên ngang” to lớp đất dày vươn lên với sức mạnh mãnh liệt hoặc “đá mấy hòn” nhưng lại có khả năng đâm vào chân mây trước mắt. Thái độ phản ứng khá mạnh mẽ trước số phận khó khăn thể hiện qua giọng thơ kiên quyết phản kháng và ấm ức. Thiên nhiên trong mắt nhà thơ ẩn chứa một sức sống đang bị kìm nén và đang vươn lên mạnh mẽ. Ta nhận thấy được ảnh hưởng của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình qua hai câu thơ này, dường như có điểm tương đồng giữa tâm trạng thơ và những hình ảnh thiên nhiên ấy. Rêu và đá nhỏ bé nhưng chúng giống nhau ở sức sống mạnh mẽ đến lạ thường và nhà thơ cũng vậy.
Mặc dù trong hoàn cảnh khó khăn nhưng tâm hồn luôn rộng mở một niềm hy vọng, bi kịch dù đắng cay nhưng bằng nghị lực tác giả vẫn cố gắng hy vọng vượt qua để đến bến bờ bình yên cho bản thân. Hai câu thơ ẩn chứa mong muốn lớn lao không chỉ của riêng Hồ Xuân Hương mà là tiếng lòng chung của bao số phận phụ nữ đau khổ về một cuộc sống hạnh phúc hơn. Truyền tải rõ ràng trong họ là tất cả hy vọng mong chờ bằng niềm tin dù có bao biến cố. Nhưng tiếc thay vòng xoay cuộc sống một lần nữa khiến người rơi vào tuyệt vọng.
Đời nhà thơ là những ngày tháng u sầu không chỉ một mà đến hai lần người đều là người vợ lẻ và cũng vì vậy mà bao ấn uất kết tụ đến khi nổi lên khi thực tế vẫn là bao chất chứa lòng tâm thấp thỏm. Khao khát được yêu thương được sống hạnh phúc như những người phụ nữ bình thường nhưng càng hy vọng lại càng thất vọng, đêm đã khuya mà nhà thơ vẫn còn trằn trọc thao thức lo âu, nỗi đau bị dồn nén khi nhìn lại bản thân thì cũng là lúc nỗi cô đơn đang dày hơn bao giờ hết trong tâm trạng u uất và mệt mỏi thậm chí là thất vọng với thực tế trước mắt:
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
Mảnh tình san sẻ tí con con
Tiếng lòng than thở của nhà thơ vang lên qua từ “ngán” được rõ ràng hơn. Mùa xuân có đi rồi cũng sẽ quay về với thiên nhiên nhưng còn tình yêu thì khi nào mới quay trở lại với con tim đang đổ vỡ, hạnh phúc ngắn ngủi để rồi bây giờ chỉ còn nhà thơ lẻ loi trong nỗi cô đơn đang âm ỉ trong lòng. Tình duyên đã phôi phai như mảnh vụn chỉ dành nhà thơ được một chút nhưng lại phải “san sẻ” để còn trong nhà thơ là “tí con con”. Buộc lòng chịu đựng cảnh tình hình cảnh địa khó khăn đang ngày đêm trải qua sự đợi chờ mỏi mòn. Nỗi đau như thế chưa đủ sao mà còn tình cảm nhận được quá ít và quá vô tình, quá hờ hững.
Câu thơ tả thực nỗi chua chát nằm sâu trong lòng. Nỗi trống rỗng cô đơn khiến nhà thơ chán nản nỗi những mong chờ được đáp lại chỉ là sự lạnh lùng tàn nhẫn. Mỗi từ như một giọt nước mắt rưng rưng chỉ chực trào ra theo những tủi hờn trách móc. Có mấy ai hiểu được những gì đang hành hạ tâm hồn yếu ớt của người, thấu chăng nơi đây đang có bóng hình chờ và đợi. Đau đớn lắm nhưng cũng phải tự nén lòng và nuốt nghẹn đắng trong. Cuộc sống thì cứ đùa cợt trêu đùa với những người làm vợ lẻ, phải chịu bao phân biệt và bất công có ai thấu hiểu dùm.
Cố đấm ăn xôi xôi lại hỏng
Cầm lòng làm mướn mướn không công
Cả bài thơ là biểu hiện của muôn vàn sắc thái tình cảm của nhà thơ có buồn có hờn có giận có chua chát có lúc phản kháng dữ dội nhưng rồi chán chường vì thất vọng. Tiếng thơ kiên cường chân thành thể hiện khao khát tìm kiếm hạnh phúc đôi lứa của bao hồng nhan trong xã hội phong kiến ngày xưa, qua đó đã dẫn dắt người đọc vào thế giới tâm hồn đa dạng của họ và có cơ hội chia sẻ với bao nỗi buồn mà họ phải gánh chịu. Ngôn ngữ thơ mang đậm chất dân gian được sử dụng khéo léo giàu sức biểu cảm tinh tế. Tài thơ Nôm của Hồ Xuân Hương còn thể hiện qua việc viết thơ đường luật bằng tiếng Việt thật tài tình, quả không hổ danh là bà chúa thơ Nôm.
