Phân tích bài thơ Xuân về

Mẫu 1

Lời giải chi tiết:

Nhắc đến mùa xuân là nhắc đến sự sinh sôi, 'thay đổi bề ngoại' của mọi vật. Đó là thời điểm bắt đầu của một năm mới, đánh dấu sự mới mẻ, hạnh phúc. Không có gì lạ khi mùa xuân trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca và văn chương của nhiều thế hệ. Có thể kể đến Xuân Diệu với 'Vội vàng'; Tố Hữu với 'Xuân sớm' hay Thanh Hải với 'Mùa xuân nho nhỏ'. Trong đó, 'Xuân về' của Nguyễn Bính cũng được đánh giá là một tác phẩm tiêu biểu và mang nhiều giá trị. Bằng những hình ảnh thơ gần gũi, tác giả đã đem đến cho người đọc một mùa xuân đẹp, bình dị ở chốn làng quê thân thuộc.

'Xuân về' đã vẽ nên một bức tranh làng quê và con người Việt Nam thơ mộng trong giai đoạn khởi đầu một năm mới. Xuyên suốt bài thơ, ta được thấy cảm hứng trữ tình cùng sự say mê, niềm vui sướng của tác giả khi chứng kiến giai đoạn đổi thay của trời đất.

Trước hết, thiên nhiên trong tác phẩm hiện lên vô cùng đẹp đẽ và tràn đầy sức sống. Gió xuân xuất hiện mang theo chút ấm áp nhẹ nhàng: 'Đã thấy xuân về với gió đông'. Cơn gió cứ 'về từng trận' rồi lại 'bay đi', tô hồng gò má người thiếu nữ. Chúng mang đi cả những cơn mưa phùn lạnh giá, trả lại bầu trời quang đãng cùng sự lấp ló của tia nắng Mặt Trời. Cả khung cảnh dường như bừng sáng thông qua từ 'nắng mới hoe'. Nắng mới khiến lớp nước còn đọng lại trên cỏ lá trở nên lấp lánh như được 'ai tráng bạc'. Đây quả là một biện pháp so sánh vô cùng độc đáo mà tác giả đã sử dụng. Lộc non đua nhau đâm chồi, mang thêm sức sống cho khung cảnh thiên nhiên rộng lớn. Không chỉ có đất trời đổi thay, làng quê Việt Nam cũng khoác lên mình chiếc áo mới: 'Lúa thì con gái mượt như nhung/Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng/Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng'. Ở đây có cánh đồng lúa bát ngát đang độ xanh mướt, có vườn tược 'ngào ngạt' hương thơm của hoa bưởi, hoa cam. Điều này đã thu hút ong bướm về tụ họp, khiến không gian trở nên ngập tràn màu sắc. Tất cả đã tái hiện rất thành công bức tranh làng quê lúc xuân về.

Bên cạnh đó, hình ảnh con người cũng được nhà thơ đưa vào một cách vô cùng tài tình. Những cô gái xuất hiện ngay từ khổ thơ đầu tiên với cơn gió xuân thoang thoảng. Đó là cô 'gái chưa chồng' má đỏ hây hây, là 'cô hàng xóm' có 'đôi mắt trong' đang ngước nhìn bầu trời. Chỉ đơn giản như vậy thôi nhưng đó lại là điểm nhấn, là nét chấm phá cho khung cảnh mùa xuân thơ mộng. Tiếp theo, ta được thấy hình ảnh của 'Từng đàn con trẻ chạy xun xoe'. Đây là chi tiết thể hiện niềm vui, sự háo hức của những đứa trẻ khi Tết đến xuân về hay cũng chính là cảm xúc, tâm tư của tác giả gửi vào con chữ. Người nông dân bây giờ có thể tạm gác lại tháng ngày làm lụng vất vả, 'thong thả' mà nghỉ ngơi, tận hưởng tiết trời trong lành của đầu xuân năm mới. Họ xúng xính áo quần đi trẩy hội. Từ những thiếu nữ trẻ trung với 'yếm đỏ, khăn thâm' tới những bà lão 'tóc bạc' chống gậy trúc, ai ai cũng nô nức, vui vẻ đi 'trẩy hội chùa'. Tất cả đã hợp nhất lại, tái hiện trước mắt người đọc khung cảnh làng quê Việt Nam dưới trời xuân vừa đẹp đẽ, náo nhiệt, vừa dân dã, hồn hậu.

Với 'Xuân về', nhà thơ Nguyễn Bính đã thành công cả về nội dung và nghệ thuật. Với hình ảnh thơ giản dị, gần gũi cùng ngôn ngữ thơ trong sáng, mộc mạc, tác giả đã khắc họa vô cùng rõ nét cảnh ngày xuân nơi làng quê hết sức dung dị mà không kém phần nên thơ, trữ tình. Xuyên suốt tác phẩm, nhịp thơ luôn chậm rãi, từ tốn kết hợp với cách ngắt nghỉ nhịp nhàng đã tạo cảm giác thong thả, thư thái. Điều đó giúp người đọc cảm nhận rõ nét hơn không khí yên bình của chốn làng mạc. Không chỉ vậy, tác giả còn thành công sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh: '...mượt như nhung', ẩn dụ: 'lúa thì con gái', hay cả đảo ngữ, hoán dụ. Nó đã góp phần nâng cảm xúc của bài thơ, khiến vẻ đẹp của thiên nhiên và con người càng được nhấn mạnh hơn. Và đó là nét rất riêng của thơ Nguyễn Bính, đồng thời nói lên chính con người tác giả. Với danh hiệu 'nhà thơ của làng quê Việt Nam', ông đã rất thành công mang đến cho độc giả bức tranh chân thật và đẹp đẽ, thơ mộng nhất bằng ngòi bút tài hoa, dân dã của mình.

Nhìn chung, đề tài mùa xuân đã không còn quá xa lạ trong văn học nước nhà nói riêng và thế giới nói chung. Tuy nhiên qua bàn tay nhào nặn của từng tác giả khác nhau, ta sẽ nhận được những thành phẩm độc đáo, riêng biệt mà vẫn mang đầy ý nghĩa. Với 'Xuân về', Nguyễn Bính đã đem đến cho độc giả mùa xuân thật dân dã, gần gũi ở làng quê Việt Nam thân thuộc. Tác phẩm sẽ luôn là một trong những bài thơ tiêu biểu và ý nghĩa nhất viết về chủ đề này.

Mẫu số 2

Nguyễn Bính, tên thật Nguyễn Bính Thuyết, sinh năm 1919 tại thôn Thiệu Vịnh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, trong một gia đình nghèo theo phái Nho. Mất mẹ từ nhỏ, lên 10 tuổi Nguyễn Bính đã phải đi với Nguyễn Mạnh Phác (nhà văn Trúc Đường) ra Hà Nội để kiếm sống. Nguyễn Bính đã ba lần vào Nam, để tránh sự gây khó dễ của chính quyền Pháp. Đổi tên thành Nguyễn Bính Thuyết trong giấy tờ. Bắt đầu viết thơ từ khi còn trẻ. Bài thơ đầu tiên của ông là cô hái mơ được đăng trong báo. Năm 1937, ông được giải thưởng Tự lực Văn đoàn với tập thơ Tâm hồn tôi. Từ đó, Nguyễn Bính trở nên nổi tiếng với phong cách thơ lục bát ca dao. Bài thơ Xuân về lại đưa ra một phong cách mới: thơ thất ngôn.

Ít nhà văn, nhà thơ nào không viết về cảm nhận của mình về mùa xuân trên giấy. Mỗi người có một cách nhìn khác nhau, nhưng hầu hết ai cũng khen ngợi sức sống của mùa xuân từ đất đến trời, từ con người đến thiên nhiên. Với Nguyễn Bính, mùa xuân chiếm lĩnh mọi thứ. Trong bài thơ bốn câu bảy chữ, ông là người quan sát và miêu tả nhẹ nhàng, trong sáng. Cảm nhận đầu tiên về mùa xuân từ một góc độ gần gũi với tác giả nhất là:

Thấy rằng xuân đã về cùng gió đông

Nhìn thấy trên khuôn mặt cô gái chưa chồng

Bên hiên nhà hàng xóm, cô hàng xóm

Nhìn lên trời, đôi mắt trong trẻo.

Lần đầu tiên Nguyễn Bính cảm nhận về 'xuân về' chỉ thông qua hiện tượng khác, qua hình ảnh khác. Hiện tượng đó là 'gió đông', có thể không còn lạnh buốt nhưng cũng làm cho ông cảm nhận mùa xuân đang đến và hiện tượng đó chính là 'cô hàng xóm' trẻ trung, với 'khuôn mặt - đôi mắt trong' phản ánh sức sống tràn đầy, tươi mới của những ngày đầu năm mới. Xuân gần rồi, trong gió, trong cô hàng xóm đang nhìn lên trời dưới mái hiên...

Ở xa hơn một chút:

Từng đàn trẻ con chạy nhảy vui

Sau cơn mưa, trời sáng nắng ngày mới

Lá non xanh tươi, ai cũng vui vẻ

Gió về, mang theo hơi ấm.

Cảnh sắc tươi sáng và trong lành. Trời không mưa. 'Gió về, mang theo hơi ấm', dòng thơ mang lại cho người đọc cảm giác dễ chịu, nhẹ nhàng mà không làm chói lòa, không khí thoải mái. 'Lá non xanh tươi' là một hình ảnh đẹp, hoặc nói về nội dung. Đẹp về hình ảnh 'lá non xanh' và nghệ thuật so sánh 'ai cũng vui vẻ'; hoặc là ở chỗ nó làm cho màu sắc tươi mới của mùa xuân phong phú hơn, làm nền tốt cho niềm vui của 'đàn trẻ con'. Cảnh mở rộng:

Dân làng nghỉ ngơi trên cánh đồng

Lúa non xanh mơn mởn

Vườn hoa, hoa bưởi, hoa cam đua nhau nở

Hương thơm nồng, bướm vẽ lên không trung.

Bức tranh của mùa xuân mở ra một cảnh tổng thể. Từ mái hiên hàng xóm, qua lá non xanh mơn mởn đến khu vườn với màu sắc của hoa bưởi và hoa cam nở rộ hương thơm, và đầy ắp những con ong bướm bay lượn. Tất cả nằm trong khung cảnh của những cánh đồng 'lúa non xanh'. Lúa đang phát triển, sắp bắt đầu ra hoa và lá xanh mềm mại trải khắp. Lúc này, người nông dân thong thả, nhẹ nhàng nghĩ về việc 'ăn tết ở nhà vào tháng giêng'

Phần cuối của bức tranh tổng thể của mùa xuân là hình ảnh

Trên đường cát mịn, một cặp cô gái

Yếm đỏ, khăn thâm, đang trẩy hội chùa

Gậy tre, dìu bà già tóc bạc

Tay vẫy lên, cùng kinh niệm Nam Mô.

Ở hai khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả cảnh cây cỏ, ruộng lúa,... là chủ yếu, nhưng ở khổ thơ này ông chú trọng miêu tả về con người đón mùa xuân, đặc biệt là những cô gái và cụ già. Ba khổ thơ đầu, nhà thơ cảm nhận mùa xuân đang đến với con người, trong khi ở khổ thơ này mùa xuân đã đến, con người thực sự đón chào mùa xuân. Một trong những cách đón mùa xuân là 'trẩy hội chùa'. Cảnh trong khổ thơ là cảnh làng quê miền Bắc vào những năm trước Cách mạng tháng Tám. Đi trẩy hội chùa chủ yếu là người già và các cô gái. Quanh năm làm việc cày cấy, quần áo bị phai màu dưới mưa gió. Nhưng khi mùa xuân đến, những cô gái khoác 'yếm đỏ khăn thâm' dẫn bà già đi chùa để cầu phước.

Mùa xuân đưa ra một phong cách mới trong thơ của Nguyễn Bính. Cảnh xuân vẫn đẹp đẽ, tràn đầy sức sống với cảnh sắc tươi mới của làng quê Việt Nam, nhưng những dòng thơ về cảnh sắc đó lại mang một phong cách mới đang trong thời kỳ sôi động. Nói riêng về bài thơ Xuân về, đây là một bài thơ hay trong số những bài thơ ghi lại những hình ảnh đặc trưng của quê Việt Nam vào những năm đầu của thế kỷ XX.