Phân Tích Bức Tranh Phố Huyện Nghèo Trong Tuyển Tập Ngắn Hai Đứa Trẻ

Nhiệm Vụ: Phân Tích Bức Tranh Phố Huyện Nghèo Trong Truyện Ngắn Hai Đứa Trẻ của Thạch Lam

Văn Bản Mẫu Phân Tích Bức Tranh Phố Huyện Nghèo Trong Tuyển Tập Ngắn Hai Đứa Trẻ

Nhiệm Vụ:

Hai đứa trẻ, mặc dù không phải là truyện ngắn nổi bật, nhưng lại là biểu tượng của phong cách nghệ thuật đặc trưng của Thạch Lam: đơn giản, nhẹ nhàng nhưng tinh tế và sâu sắc.

Truyện dường như không có gì đặc sắc: không có cốt truyện phức tạp, không có xung đột hấp dẫn, không có điều gì nổi bật. Hai đứa trẻ chỉ là một phần nhỏ trong cuộc sống bình lặng của phố huyện nghèo từ chiều đến đêm, với một loạt các màu sắc và âm thanh quen thuộc: tiếng trống từ chòi nhỏ, một chiều chiều ở phía chân trời, mùi ẩm của đất, tiếng chó gầm, tiếng ếch, tiếng muỗi vo ve... những âm thanh của những đứa trẻ nhỏ, một quán nước chè tươi, một gánh hàng phở, bức tranh chợ chiều với vỏ nhãn, vỏ thị, rác rưởi và những đứa trẻ nghèo đang tìm kiếm, nhặt nhạnh, một đoàn tàu đêm đi qua... và nỗi buồn mơ hồ với những ước mơ thương tâm của Hai đứa trẻ.

Chuyện có vẻ chỉ là như vậy.

Tuy những hình ảnh tầm thường, nhưng qua trái tim nhân ái, bút tinh tế và thơ mộng của Thạch Lam, chúng như được tô điểm linh hồn, rực rỡ đầy màu sắc, có khả năng đọng chạm tận đáy tâm hồn và nhạy cảm nhất của thế giới cảm xúc, khơi gợi và đánh thức nhiều tình cảm: sự thương xót, đau thương, tình yêu, và lòng nhân ái.

Đây không chỉ là câu chuyện của Hai đứa trẻ mà còn là câu chuyện của cả một phố huyện nghèo, với những con người bé nhỏ, thưa thớt, đang sống trong sự âm thầm của đêm tối.

Ít tác phẩm nào có khả năng miêu tả đêm tối đậm đặc như trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam: bắt đầu bằng dấu hiệu của một 'ngày tàn' và kết thúc bằng một 'đêm tịch mịch, u ám', nơi mà màu đen, bóng tối tràn ngập và kiểm soát mọi thứ: đường phố và các ngõ con dần trở nên u tối, hoàn toàn tăm tối, con đường dẫn xuống sông, đường về nhà, những ngõ vào làng lại trở nên đen thui. Một tiếng trống ở huyện vang lên, ngắn ngủi, khô khan, không vang xa, rồi chìm vào bóng tối...

Đoàn tàu từ Hà Nội lướt qua, để lại dấu sáng trong nháy mắt rồi biến mất trong 'đêm tối'... Trong khung cảnh tối đậm này, là những đám đời của những con người sống trong bóng tối. Họ là những con người bình thường, chỉ xuất hiện thoáng qua, hầu như chỉ như một bóng, từ hình ảnh mẹ con chị Tí với nước uống tồi tàn đến một gia đình nhà xẩm sống trên đất, cho đến những người không tên: vài người bán hàng trở về muộn, đứa trẻ nghèo cúi lom khom, nhặt nhạnh, tìm kiếm...

... Tất cả họ, được Thạch Lam tóm tắt một cách nghệ thuật: nguồn gốc, lịch sử, số phận... mang đến sự bé nhỏ, tội nghiệp, sống trong im lặng, tăm tối nhưng không thiếu tình người. Văn Thạch Lam vốn nhẹ nhàng trong mô tả, tập trung vào diễn đạt đời sống tâm hồn bên trong: sống trong sự yên bình, u tối nhưng không thiếu đi tình người. Thông qua những giao tiếp và cử chỉ thân mật, mỗi nhân vật hiện ra với sự quan tâm, kết nối. Tất cả đều phản ánh sự nhân hậu qua bàn tay văn của Thạch Lam.

Trong số nhiều người, nhà văn chỉ đặt tâm vào thế giới tâm hồn của hai đứa trẻ: Liên và An. Họ không phải là người đại diện cho toàn bộ xã hội, nhưng là biểu tượng cho những con người may mắn, rơi vào cảnh nghèo đói và bế tắc vì thất nghiệp.

Lựa chọn tên 'Hai đứa trẻ' của tác giả không ngẫu nhiên. Hình ảnh tối tăm của phố huyện và con người tối tăm không kém, sống ẩn mình trong tâm trí của chị em Liên, đặc biệt là Liên. Tác phẩm mở đầu với hình ảnh Liên ngồi yên lặng bên những quả thuốc sơn đen, 'đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm vào tâm hồn ngây thơ của chị'. 'chị thấy buồn man mác trước cái giờ khắc của 'ngày tàn''. Thạch Lam không chi tiết hóa cuộc sống vật chất, mà chủ yếu tập trung vào thể hiện thế giới tinh thần của Liên, với nỗi buồn man mác, mơ hồ của cô bé chưa hoàn toàn trưởng thành, nhưng cũng chưa phải là người lớn. Tác giả gọi 'chị' để thể hiện quan tâm chăm sóc của Liên đối với em bằng tình cảm trìu mến, dịu dàng, thay thế cho tình mẹ, nhưng tâm hồn của Liên vẫn giữ lại sự trẻ con với những khao khát hồn nhiên, thơ ngây và bình dị.

Ở đây, nhà văn không chỉ là người quan sát 'hai đứa trẻ', mà còn là người hiểu sâu, chia sẻ và diễn đạt thế giới tâm hồn sáng tạo của chị em Liên: hình ảnh bóng tối và bức tranh phố huyện như đã mô tả được chủ yếu trải qua nỗi khao khát của hai đứa trẻ. Tâm hồn trẻ thích quan sát, sợ bóng tối và mong muốn ánh sáng. Bức tranh phố huyện là kết quả của trạng thái tinh thần này: 'Hai chị em ngồi yên (trên chiếc chõng sắp gãy) nhìn ra phố...' Liên nhìn thấy 'mấy đứa trẻ con nhà nghèo ven chợ cúi lom khom trên mặt đất đi lại tìm kiếm', nhưng 'chính chị cũng không có tiền để giúp đỡ chúng nó...'. Bầu trời nhá nhem tối, và bây giờ chị em Liên mới thấy thằng bé xách điếu đóm và khiêng cái ghế trên lưng ở trong ngõ đi ra... Hai chị em Liên đứng sững nhìn theo bà cụ Thi đi lẫn vào bóng tối... 'Hai chị em ngồi yên trên chiếc chõng tre dưới gốc cây bàng, với cái tối của cảnh phố xung quanh...'... Đêm đối với Liên 'quen lắm, chị không sợ nó nữa'. 'Không sợ nó nữa' có nghĩa là đã từng sợ. Chỉ cần câu 'không sợ nó nữa' là đủ để kích thích nhiều tưởng tượng. Liên chắc chắn đã trải qua sợ hãi khi bóng tối dày đặc bao phủ trong những ngày đầu tiên cô chuyển đến đây. Nhưng giờ đây Liên đã 'quen lắm'. Sống lâu trong bóng tối, con người sẽ quen dần với nó, cũng như việc thích nghi với nỗi khổ. Có điều gì đó thương tâm, đồng cảm qua cách 'quen lắm' mà nhà văn sử dụng tại đây. Nhưng bút phép và tâm hồn của Thạch Lam không chỉ giới hạn ở đó. Quen nhưng cũng không hoàn toàn chấp nhận, nhà văn đi sâu vào cái khát khao sáng tạo nhất của những tâm hồn trẻ. Liên và An nhìn lên bầu trời đầy sao sáng lấp lánh để tìm sông Ngân hà và chú vịt theo dõi ông thần nông, như trẻ thơ luôn tìm kiếm những điều kì diệu trong truyện cổ tích. Nhưng vũ trụ rộng lớn của họ đầy bí mật, quá xa lạ và mệt mỏi cho tâm trí của những đứa trẻ, nên chỉ là thoáng qua, hai em lại cúi nhìn xuống đất, và ánh sáng ấm áp xung quanh ngọn đèn của chị Tí... Nhà văn tập trung theo dõi từng cử chỉ, ánh nhìn và ghi chép lại thế giới của họ. Nhưng chỉ cần vậy, đủ để làm rung động lòng người đọc.

Sống lâu trong bóng tối, 'quen lắm' với sự âm u, nhưng càng như vậy, lòng họ càng khát khao ánh sáng, tìm kiếm, theo đuổi ánh sáng từ mọi hướng: 'ngàn sao lấp lánh trên trời', đếm từng hạt sáng lấp lánh qua những kẽ nứt, họ mơ về ánh sáng của quá khứ, về những kí ức về 'Hà Nội xa xăm', 'Hà Nội rực rỡ, vui vẻ và huyên náo' đã trở nên xa vắng; họ đắm chìm trong việc đón chờ đoàn tàu từ Hà Nội với 'các toa đèn sáng trưng'; họ nhìn theo chiếc đèn xanh treo trên toa cuối cùng xa xôi mãi...

Đó là thế giới của ước mơ, dù chỉ là ước mơ nhỏ bé, chỉ như một hình ảnh huyền bí.

Không thấu hiểu tận tâm lòng nhân ái, không đồng cảm với tâm hồn của trẻ con, không có tâm hồn nhạy cảm, giàu chất thơ thì không thể diễn đạt tinh tế đến mức khao khát ánh sáng của những người sống trong bóng tối.

Đọc Hai đứa trẻ, ta như đắm chìm trong một thế giới vô tận. Mọi chi tiết giản dị nhưng đầy hấp dẫn. Cuộc sống hiện lên trước mắt như một bức tranh sống động. Sức mạnh của bút phép Thạch Lam là ở đây. Từ những tình tiết đời thường, nhà văn đã khám phá ra một cuộc sống đa dạng, phong phú, với ánh sáng tồn tại bên cạnh bóng tối, vẻ đẹp nằm trong điều bình thường, sự ước mơ trong sự cam chịu, những biến động trong những ngày thường, bức tranh tối tăm và ký ức sáng tươi...