Phân tích bức tranh tứ bình trong tác phẩm Việt Bắc

Phân tích: Bức tranh tứ bình trong thơ Việt Bắc

5 bài văn mẫu Bình giảng về bức tranh tứ bình trong thơ Việt Bắc

1. Phân tích bức tranh tứ bình trong thơ Việt Bắc, mẫu 1:

Nhắc đến Việt Bắc là nhắc đến nguồn cội của cách mạng, đất trung du nghèo khó nhưng nặng tình nặng nghĩa. Đây là nơi ghi chép những kỷ niệm về thời kỳ cách mạng đầy gian khổ và hào hùng, làm trái tim chúng ta xuyến xao không ngừng. Việt Bắc, nơi hóa thân của tâm hồn, như lời thơ Chế Lan Viên 'Khi ta đi, đất bỗng hóa tâm hồn'. Thơ Tố Hữu là những giai điệu ngọt ngào, là những hình ảnh đẹp, và những kí ức đậm sâu về tình yêu thương.

'Về Việt Bắc, lòng nhớ mãi
Với hoa và người, đẹp ngất ngây
Rừng xanh hoa đỏ, nắng cao
Đèo cao, nắng sáng, tình sâu thắm'

Xuân sang, rừng mơ nở hoa trắng
Nhớ người đan nón, làm từng sợi giang
Ve kêu, keo rừng đổ vàng sáng
Nhớ cô em gái, hái măng một mình
Rừng thu, trăng rọi, hòa bình êm đềm
Nhớ ai hát tiếng ân tình thủy chung'

Tố Hữu, nhà thơ trữ tình chính trị, lồng ghép tình cảm cách mạng nhẹ nhàng và sâu sắc trong thơ. Việt Bắc, điểm cao nhất của sự sáng tạo thơ của ông, là bức tranh hùng vĩ về chiến đấu chống Pháp. Bài thơ được sáng tác vào tháng 10/1954, kỷ niệm những năm chiến khu Việt Bắc khó khăn nhưng đầy hào hùng. Đoạn thơ về bức tranh tứ bình với bốn mùa là điểm nhấn sâu sắc nhất.

Mở đầu đoạn thơ là hai dòng giới thiệu toàn bộ cảm xúc của nó:

'Về Việt Bắc, lòng ta nhớ mãi
Về, ta nhớ hoa cùng người'

Câu đầu tiên hỏi từ 'mình có nhớ ta', câu thứ hai tự trả lời, âm 'a' và âm mở tạo ngân xa, nồng nàn. Tố Hữu, cán bộ ra đi, nhớ những ngày gian khổ 'bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng', nhớ vẻ đẹp của Hoa và Người. Hoa tượng trưng cho vẻ đẹp thiên nhiên Việt Bắc, con người là con người Việt Bắc, áo chàm nghèo khó nhưng đậm đà lòng son. Hoa và Người quấn quýt, tạo nét độc đáo cho vùng đất này. Cấu trúc đặc sắc trong bốn cặp lục bát, nhớ hoa và cảnh, nhớ người, mỗi câu mang sắc thái đặc biệt, hấp dẫn.

Nếu nghĩ đến đông, ta thường liên tưởng đến cái lạnh của mưa gió bấc. Nhưng ở Việt Bắc của Tố Hữu, mùa đông lại trở nên ấm áp, lạ thường:

'Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng'

Màu đỏ của hoa chuối nở rộ dưới ánh mặt trời tạo nên bức tranh sống động, làm cho Việt Bắc trở nên tươi sáng, ấm áp, xua đi cái lạnh giá của núi rừng. Câu thơ như hình ảnh màu đỏ của hoa lựu trong thơ Nguyễn Trãi:

'Thạch lựu hiên nay vẫn phun thức đỏ
Hồng liên nay đã tới mùi hương'

Nhìn vào mùa đông trong thơ Tố Hữu, ta cảm nhận được sự ấm áp của mùa hè hơn là sự lạnh lẽo của mùa đông, với màu đỏ của hoa chuối như làm phun trào từ giữa màu xanh của rừng.

Bên cạnh vẻ lung linh của hoa chuối, xuất hiện hình ảnh con người chiến khu lên núi làm nương, sản xuất lúa khoai để cung cấp cho kháng chiến. Trước vẻ đẹp bao la của thiên nhiên, con người trở nên kỳ vĩ, hùng tráng. Ánh mặt trời chớp lóe trên lưỡi dao rừng, như một tác phẩm nhiếp ảnh, tôn vinh vẻ đẹp của con người ở vị trí cao, chiếm lĩnh núi rừng.

Đông qua, xuân lại đến. Mùa xuân ở Việt Bắc mang đến sức sống mới cho cỏ cây, hoa lá, và hàng trăm loài động vật đang thức dậy sau mùa đông dài.

'Xuân về, hoa mơ nở trắng khắp rừng
Nhớ đến người đan nón, chuốt từng sợi giang'

Mùa xuân phủ mình bởi màu trắng dịu dàng, trong trẻo, tinh khôi của hoa mơ nở khắp nơi: 'Xuân về, hoa mơ nở trắng khắp rừng'. 'Trắng rừng' qua phép đảo ngữ làm tôn lên vẻ màu trắng, ánh sáng và tinh tế của hoa mơ, làm sáng ngời cả khu rừng. Động từ 'nở' lan tỏa sức sống và nhựa sống. Bức tranh màu trắng đã được Tố Hữu mô tả từ năm 1941, khi Bác Hồ về thăm Việt Bắc:

'Sáng xuân nay, xuân bốn mốt sáng rực
Trắng rừng biên giới, hoa mơ nở
Bác về, im lặng, con chim hót
Thánh thót bờ lau, vui ngẩn ngơ'

Mùa xuân trở nên tươi tắn hơn với hình ảnh con người, với hành động 'chuốt từng sợi giang'. Con người tự nhiên đẹp trong những công việc hàng ngày. 'Chuốt' và hình ảnh của bàn tay lao động: cần mẫn, tỉ mẩn, khéo léo, nhanh nhẹn, chăm chỉ, đó chính là phẩm chất tần tảo của con người Việt Bắc.

Mùa hè đến với âm thanh rộn rã của tiếng ve, bức tranh Việt Bắc trở nên sống động hơn bao giờ hết:

'Ve hát, rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình'

Khi ve kêu, rừng phách bắt đầu đổ vàng. Động từ 'đổ' mạnh mẽ, miêu tả sự vàng lên đồng loạt của hoa phách đầu hè. Màu của cây phách đổ vàng làm cho ánh sáng mùa hè trở nên lung linh, hòa quyện với tiếng ve râm ran. Bức tranh sáng tạo bởi Tố Hữu là sự kết hợp hài hòa của ánh sáng, màu sắc và âm thanh, thể hiện khả năng miêu tả động thái và biến đổi của thời gian và cảnh vật.

Trong thiên nhiên óng vàng và rộn rã, hình ảnh cô gái áo chàm cần mẫn hiện lên.

đi hái búp măng từ rừng để cung cấp cho bộ đội kháng chiến: 'Nhớ cô em gái hái măng một mình'. Hình ảnh hái măng một mình không chỉ tạo nên sự trữ tình, thơ mộng mà còn gần gũi, thân thiện. Cô gái không chỉ chịu khó làm việc mà còn tràn đầy niềm cảm thông và tôn trọng từ tác giả.

Thu về, khung cảnh núi rừng chiến khu bước vào bức tranh ánh trăng xanh huyền ảo lung linh dịu dàng:

'Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung'

Không gian rộng lớn, ánh trăng tỏa sáng, đại diện cho tự do và hòa bình, làm lung linh niềm vui trên từng ngọn núi, trong từng làng Việt Bắc. Mùa thu này gợi nhớ đến thơ Bác với ánh trăng trên chiến khu:

'Ánh trăng mỹ quan bên cửa sổ đòi lên tiếng thơ
Quân đang bận, chờ đến hôm sau để biết tin thắng trận
Những tiếng chuông từ lầu cao bất ngờ đánh thức giấc mơ thu
Thắng trận! Tin vui lan tỏa, khu vực hân hoan báo về'

Nơi này không còn tiếng chuông báo chiến thắng, thay vào đó là giai điệu của lòng dũng cảm. Đó là âm nhạc trong sáng của tâm hồn cộng đồng, là giai điệu nhắc nhở về tình thân thiết và trung thành. Đó cũng chính là điệu nhạc của miền Bắc, của những ngọn núi rừng, của tình yêu thắm thiết trong suốt mười lăm năm.

Đúng vậy! Bức tranh mùa thu ở miền Bắc Việt Nam đã làm trọn vẹn bức tranh tuyệt vời về núi rừng và khép lại bằng giai điệu 'trung thành với tình yêu' làm cho trái tim chúng ta xuyến xao. Nó gợi nhớ cho chúng ta về những cảm xúc sâu thẳm của tình yêu quê hương, đất nước.

Với những nét vẽ đơn giản nhưng đầy sáng tạo, vừa cổ điển vừa hiện đại, đoạn thơ của Tố Hữu đã tô điểm cho bức tranh về mùa thu ở miền Bắc Việt Nam. Cảnh đẹp và con người hoà quyện với nhau, làm cho bức tranh trở nên gần gũi, sống động và hấp dẫn hơn. Mọi thứ hòa quyện nhau, để lại ký ức ngọt ngào và tình yêu sâu sắc trong tâm hồn những người về từ chiến trường.

Trải qua những giờ giảng về bức tranh tứ bình trong bài Việt Bắc, chúng ta sẽ bắt gặp những hình ảnh sống động, những tưởng nhớ về quá khứ mà bài thơ mang lại.

Ngoài việc thảo luận về Bình giảng bức tranh tứ bình trong bài Việt Bắc, chúng ta cũng nên đào sâu hơn vào những khía cạnh như Khám phá bài Việt Bắc và Bối cảnh sáng tác bài thơ Việt Bắc để củng cố hiểu biết.

2. Bình giảng bức tranh tứ bình trong bài Việt Bắc, mẫu 2:

'Ôi! Nỗi nhớ, nó đã đi vào thời gian, vượt qua không gian. Nỗi nhớ làm ẩm đẫm trái tim chúng ta... Và cảm giác nhớ nhung ấy vẫn còn đọng mãi, làm xuyên thấu tâm hồn những người chiến sĩ miền Nam khi xa xôi Việt Bắc yêu quý - nơi đã từng là mái nhà nuôi dưỡng họ trong những ngày kháng chiến khốc liệt....

Về nơi quê hương, lòng ta tràn đầy nhớ về. Nhớ những đóa hoa và những kỷ niệm đẹp bên người. Rừng xanh, hoa chuối đỏ rực, những đoạn đèo cao bắt mắt dưới ánh nắng chói chang. Ngày xuân, rừng trắng bóng mơ mộng, nhớ những chiếc nón được đan tỉ mỉ, từng sợi tơ kể lịch sử. Tiếng ve kêu, rừng phách đổ vàng, nhớ cô em gái một mình hái măng. Rừng thu, trăng sáng bình yên, nhớ người hát bài ca ân tình thủy chung.

Trong đoạn thơ ngắn này, từ 'nhớ' được lặp lại năm lần, mang đến sự kiên cường và sâu sắc của tình cảm. Lời khơi gợi ở đầu nhắc nhở về quá khứ, và câu hỏi 'Ta về, mình có nhớ ta không?' tạo nên sự gần gũi và thiêng liêng. Việt Bắc, một nơi đầy kỷ niệm để nhớ và thương, được diễn đạt rõ ràng trong từng câu thơ.

'Ta về, ta nhớ những hoa cùng người'

Núi rừng và phong cảnh Việt Bắc như những đóa hoa tươi thắm, rực rỡ và thơm mát. Bức tranh thiên nhiên là sự kết hợp hài hòa giữa con người và vẻ đẹp tự nhiên, tạo nên phong cách độc đáo của Việt Bắc - đơn giản, chân chất, và cao quý.

Bốn mùa trôi qua quê hương qua những câu thơ ngắn, rõ ràng và đầy đặc sắc. Mỗi mùa mang đến một hương vị đặc biệt.

Mùa đông, rừng xanh biếc nổi bật với bông hoa chuối 'đỏ tươi' và ánh nắng vàng óng ả. Xuân đến, rừng sáng lên bởi màu trắng của hoa mơ. Hè, ve kêu và rừng phách đổ vàng. Cuối cùng, khi thu về, thiên nhiên lung linh dưới ánh trăng vàng dịu dàng. Cảnh thơ tràn ngập màu sắc tươi tắn: xanh, đỏ, vàng, trắng... Mỗi gam màu như một bức tranh sống động, làm tăng lên vẻ đẹp của núi rừng Việt Bắc.

Thời gian trôi nhẹ nhàng trong những dòng thơ, vững chắc đến nỗi ta không cảm nhận được sự chuyển động của thời gian. Thiên nhiên Việt Bắc được mô tả theo chu kỳ thời gian, từ buổi sáng hoa mơ trắng rừng, đến trưa nắng vàng rực rỡ, và khi đêm về, trăng dọi bạt ngàn. Núi rừng Việt Bắc như một sinh thể đang thay đổi từng khoảnh khắc.

Phong cảnh tuyệt vời và đáng yêu trở nên hài hoà và sống động khi con người xuất hiện. Họ là một phần của thiên nhiên, như một đóa hoa tinh khôi nhất, hương thơm ngát nhất. Mỗi câu thơ về cảnh đẹp đi kèm với một câu về con người. Cảnh và người hòa quyện vào nhau một cách hài hoà. Đó là những người lao động, hăng say với công việc. Kẻ 'dao gài thắt lưng', người 'đan nón', 'cô em gái hái măng một mình' và tiếng hát ân tình vang lên giữa đêm rừng núi. Họ làm sáng tỏ thiên nhiên, làm cho nó trở nên rực rỡ. Họ là nguồn cảm hứng cho nỗi nhớ da diết của những người ra đi. Đọc đoạn thơ, ta cảm nhận được vẻ đẹp bình dị, trong sáng của tâm hồn người Việt Bắc, nơi mối quan hệ chân thật và tình nghĩa mặn mà.

Dân tộc Việt Bắc đã chiến đấu trong cuộc kháng chiến quyết liệt... Những người dân ở đây, tuy bình dị nhưng thực sự anh hùng.

Tạo hình của thiên nhiên và con người ở đất đây, Tố Hữu đã truyền đạt một tình cảm sâu sắc và nồng thắm. Ta và mình, mình và ta, đã chia sẻ mọi khó khăn:

'Yêu thương nhau, cùng nhau chia sẻ cơm trắng, chăn ấm.'

Chúng ta đã chia sẻ những khoảnh khắc ngọt ngào, những thử thách khó khăn như vậy! Không thể quên nhau được, tình cảm ấy đã chôn sâu vào tâm hồn của cả người ở lại và người ra đi. Do đó, khi ra đi, ký ức là niềm khắc sâu trong trái tim, là tình cảm của tác giả.

Âm điệu của lục bát như làn gió nhẹ, nhẹ nhàng nhưng sâu lắng. Thơ ôm trọn niềm lạc quan, sự vui sống và niềm tin vào cuộc sống. Nó truyền đạt âm nhạc của tình yêu thiên nhiên, tình cảm tha thiết đối với con người và trái tim yêu nước của Tố Hữu. Đoạn thơ kết thúc bằng tiếng hát ngọt ngào, gợi lại hàng loạt kí ức. Những kí ức đó vẫn bám theo bước chân người đi và ôm trọn trong lòng người ở lại.

Những câu thơ của Tố Hữu có tính chất tổng quan so với toàn bài. Lời thơ giản dị, trong sáng, thể hiện sự xao động thực sự trước vẻ đẹp của núi rừng và con người Việt Bắc. Nỗi nhớ trong thơ của Tố Hữu đi sâu vào tâm hồn người đọc, như một bản dân ca ngọt ngào để lại trong lòng những tình cảm sâu sắc, dịu dàng.

Những dòng thơ lục bát nhẹ nhàng, sâu lắng của Tố Hữu đã ghi dấu sự lưu luyến, niềm hân hoan và niềm tin vào cuộc sống. Những từ ngữ giản dị nhưng ý nghĩa đã làm sống lại vẻ đẹp của núi rừng và con người Việt Bắc, để lại trong lòng người đọc những trải nghiệm tuyệt vời.

3. Bình giảng bức tranh tứ bình trong bài Việt Bắc, mẫu 3:

Trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp, khi làn gió 'Thơ mới' đang thổi qua cánh đồng văn chương Việt Nam, Tố Hữu đột ngột trở về với vần thơ truyền thống. 'Việt Bắc' nổi bật giữa làn sóng 'Thơ mới' với sự hiện diện mạnh mẽ của tính dân tộc và dân gian. Bài thơ là đỉnh cao trong việc truyền đạt cội nguồn văn thơ dân tộc. 'Việt Bắc' là một trường ca tuyệt đẹp về cuộc kháng chiến vĩ đại chống thực dân Pháp. Từ âm điệu ân tình như ca dao, nó sâu sắc vẽ nỗi niềm của người con rời bỏ 'thủ đô kháng chiến' với trái tim đầy ký ức và nhớ thương. Hình bóng núi rừng - con người Việt Bắc và những kí ức đơn sơ và cảm động vẹn nguyên trong tâm trạng kẻ ở và người đi.

'Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao ắng ánh dao gài thắt lưng
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng,
Nhớ cô em gái hái măng một mình.
Rừng thu trăng rọi hoà bình,
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.'

Trong 'Việt Bắc', Tố Hữu sử dụng thể lục bát và cặp đại từ nhân xưng 'mình-ta' một cách phù hợp và hiệu quả. Cặp đại từ này bao quát tất cả mọi mối quan hệ, từ anh em, mẹ con, tình yêu, đến mối quan hệ trừu tượng với núi rừng Việt Bắc. 'Mình-ta' là anh em, là tình yêu, là mối quan hệ với quê hương. Tố Hữu tinh tế và điêu luyện trong việc vận dụng văn thơ truyền thống, để lại ấn tượng sâu sắc và khéo léo.

Cảm hứng chính trị luôn nằm ở trung tâm tâm hồn thơ của Tố Hữu. 'Việt Bắc' là sự kết hợp của tình cảm cá nhân và tình cảm dân tộc, của âm nhạc thiên nhiên và giai điệu cách mạng. Nhà thơ thực sự làm sống lại những lời thầm thì, tâm sự của mọi người, gắn liền chủ thể và nhân vật. Tình cảm tự sự và chính trị không thể tách rời, tạo nên một bức tranh đậm chất nhân văn và quê hương. Nỗi nhớ được thể hiện qua từng câu thơ, trở nên mãnh liệt và da diết hơn trong hình ảnh 'hoa cùng người', là sự kết hợp tuyệt vời giữa vẻ đẹp của núi rừng Việt Bắc và sức sống của con người. Tố Hữu, một nhà thơ biết làm cho trái tim động, ký ức sống mãi trong vẻ đẹp bình dị nhưng vô cùng tuyệt vời.

Tố Hữu tài tình tái hiện không gian vô cực của thi ca, đưa ta qua bốn mùa Xuân-Hạ-Thu-Đông trong những sắc màu tuyệt vời nhất. Bức tranh đẹp nhất nằm trong sự giao thoa của thiên nhiên và con người, hòa quyện trong nỗi nhớ về 'những hoa cùng người'.

'Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng'

Núi rừng được tô điểm bởi màu đỏ tươi của hoa chuối, làm cho khung cảnh xanh mát trở nên hùng vĩ. Hình ảnh nắng ánh dao gài thắt lưng là biểu tượng của cuộc sống miền sơn cước, đồng thời là điểm sáng giữa không gian mùa đông.

Mùa đông trong thơ của Tố Hữu không lạnh lẽo mà tràn đầy hơi ấm từ sắc đỏ của hoa chuối. Con người, với con dao đi rừng - biểu tượng của cuộc sống Việt Bắc, nổi bật giữa đèo cao, tỏa sáng trong ánh nắng mùa đông, làm nổi bật vẻ hùng vĩ và hiên ngang của núi rừng.

'Mùa xuân, rừng mơ nở trắng
Thương nhớ người đan nón, sợi giang trải lòng.'

Mùa xuân tươi sáng, hoa mơ bừng nở khắp núi rừng Việt Bắc. Trong bức tranh sống động này, 'người đan nón' là điểm nhấn nổi bật, mỗi sợi giang là một hồi ức. Nỗi nhớ trải dài qua bốn mùa, trong từng công việc tỉ mẩn hàng ngày, tô điểm cho vẻ đẹp tự nhiên của con người.

'Ve hót, rừng phách vàng trải
Nhớ cô em gái hái măng một mình.'

Không gian của nỗi nhớ rực rỡ nhất chính là mùa hạ, với hình ảnh thân thương của 'cô em gái hái măng'. Câu thơ tưởng chừng như bức tranh màu vàng, với tiếng ve hót rộn ràng, đánh thức vị ngọt của mùa hè. Mỗi sợi nhớ là một chương trình tỉ mẩn trong cuộc sống hằng ngày, làm phong phú thêm không gian rừng.

'Rừng thu dưới trăng sáng bình yên
Nhớ giọng hát ân tình thuỷ chung.'

Không gian chuyển sang đêm, hoàn thiện bức tranh tuyệt vời của núi rừng Việt Bắc. Đêm thu và ánh trăng nhẹ nhàng lan tỏa trong màu xanh của rừng. Vẻ đẹp dưới ánh trăng mang đến sự huyền bí, khung cảnh trở thành nguồn cảm hứng thơ mộng. Nỗi nhớ, giống như ánh trăng, trở thành 'giọng hát ân tình thuỷ chung'. Nó không liên quan đến một đối tượng cụ thể, mà thay vào đó, ta gặp lại sự bí ẩn và tình cảm sâu sắc.

'Nhớ ai bên đường dẫn lối
Nhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai.'

Tình người mơ hồ trong câu thơ làm chúng ta cảm thấy sự đồng điệu giữa người ở lại và người đi. Nỗi nhớ dẫn lối là 'ân tình thuỷ chung' vô hình. Đoạn thơ tinh tế diễn đạt sự gắn bó với núi rừng và bốn mùa, tạo ra một bức tranh phong cảnh đẹp và đầy cảm xúc.

4. Phê phán bức tranh tứ bình trong tác phẩm Việt Bắc, mẫu 4:

'Việt Bắc' tỏa sáng như một viên ngọc quý trong tác phẩm của Tố Hữu. Tâm hồn của tập thơ này tập trung ở bài thơ chủ đề cùng tên 'Việt Bắc'. Bản chất của bài thơ là nỗi nhớ của chiến sĩ Cụ Hồ với người dân trên đất Việt Bắc, của người miền Nam với những người anh hùng ở miền Bắc. Đoạn thơ phê phán là lời chia sẻ của chàng trai với cô gái, là khẳng định về những cảm xúc, kí ức, và ấn tượng không bao giờ phai, dù thời gian và khoảng cách có chia rẽ Việt Bắc:

'Ta về, trong lòng nhớ mãi
Ta về, ghi nhớ hoa và người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình.
Rừng thu trắng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.'

Trích đoạn phê phán bao gồm mười câu thơ, được xây dựng thành năm cặp lục bát. Cặp đầu tiên là lời thổ lộ với tính chất thẳng thắn nhưng không thiếu sự tinh tế. Người trai ước mơ nói với cô gái:

'Ta trở về, lòng còn hồi tưởng mình'

Nhưng trước khi cô gái có cơ hội trả lời, chàng trai đã tự khẳng định tình cảm:

'Ta trở về, nhớ mãi những bông hoa và người'

Ngụ ý là: không biết khi ta trở về liệu mình có còn nhớ ta hay không, nhưng ngay cả khi mình không nhớ ta, ta vẫn luôn giữ trong lòng mình. Nội dung chính của đoạn bình giảng tập trung vào tám câu thơ còn lại. Tám câu thơ này tạo thành bốn cặp lục bát, mỗi cặp là một bức tranh tự nhiên tương ứng với một mùa trong năm tại núi rừng Việt Bắc. Bốn bức tranh này kết hợp thành một bức tranh tứ bình hoàn chỉnh.

Có lẽ trong bộ tứ bình này, Việt Bắc xuất hiện đầu tiên qua bức tranh mùa đông. Màu chủ đạo của bức tranh này là gam màu xanh:

'Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi'

Đọc câu thơ này, ta cảm nhận được nghệ thuật quen thuộc từ thơ ca cổ điển được Tố Hữu sử dụng một cách tinh tế: nghệ thuật chấm phá. Tố Hữu chọn gợi nhiều hơn là mô tả, không miêu tả rừng xanh như thế nào mà chỉ gợi qua hai từ 'rừng xanh'. Ta có thể hình dung những cánh rừng già với màu xanh thâm u, yên bình. Trên nền xanh thâm u, Tố Hữu thêm vào đó những bông hoa chuối rực rỡ. Màu đỏ của chúng như những đám lửa bùng cháy. Màu đỏ trong bài thơ cũng là biểu tượng cho lý tưởng Cách mạng.

Trong bức tranh, người Việt Bắc đứng trên đỉnh đèo cao, ánh nắng chiếu vào lưỡi dao làm tăng sự sống động của cảnh:

'Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng'

Hình ảnh người Việt Bắc trên đỉnh đèo cao thể hiện phẩm chất đặc trưng. Đó là những con người tự tin, hào hùng, làm chủ thiên nhiên, làm chủ núi rừng. Có thể, hình ảnh này chính là những anh bộ đội Cụ Hồ, một lần nữa xuất hiện trong thơ Tố Hữu.

Trong bộ tứ bình, gam màu được Tố Hữu sử dụng rất linh hoạt: từ màu xanh thâm u, trầm mặc của rừng già mùa đông chuyển sang màu trắng thanh khiết của hoa mơ khi mùa xuân đến:

'Ngày xuân mơ nở trắng rừng'

Bây giờ, trước mắt chúng ta là cánh rừng Việt Bắc, trắng bồng bềnh của hoa mơ. Màu trắng này vừa trang trí tinh tế, thiêng liêng mà vẫn giữ được vẻ bình dị, gần gũi. Trong tranh mùa xuân của Việt Bắc, chúng ta không chỉ thấy màu trắng của rừng mơ mà còn thấy màu trắng qua những chiếc nón, qua những sợi giang. Con người Việt Bắc hiện lên trong bức tranh này qua nỗi nhớ:

'Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang'

Hai từ 'chuốt từng' làm nổi bật phẩm chất của con người Việt Bắc: tận tụy, tài năng, lòng nhân ái.

Có lẽ bức tranh tuyệt vời nhất trong bộ tứ bình này là Việt Bắc trong mùa hè, không chỉ có sắc màu của núi rừng Việt Bắc mà còn có âm thanh của mùa hạ. Đó là tiếng ve kêu:

'Tiếng ve vang lên, rừng phách chìm đắm trong ánh vàng'

Câu thơ chỉ sáu âm tiết, nhưng kể một câu chuyện về sự biến động liên tục: tiếng ve hòa mình vào mùa hè, mùa hè làm rừng phách óng ánh màu vàng. Tiếng ve như là phép màu, làm cho rừng phách bỗng chốc chìm đắm trong sắc vàng. Trong vài ngày cuối xuân, rừng phách vẫn non tơ, mơ màng, nhưng chỉ cần vài tiếng ve ở những ngày đầu hè, rừng phách chuyển mình thành một bức tranh vàng óng ả.

'Nhớ cô em gái, hào hứng hái măng một mình'

Hình ảnh cô em gái hiện lên trong nỗi nhớ của người về, được bao phủ bởi ánh sáng mềm mại của tâm hồn trữ tình. Hai từ 'một mình' tạo nên bức tranh về những người lao động Việt Bắc chăm chỉ, giàu lòng hy sinh, kiên trì, và nhẫn nại. Kết thúc bộ tứ bình, vầng trăng hòa bình góp phần làm nên bức tranh tuyệt vời:

'Rừng thu dưới ánh trăng tỏa sáng bình yên'

Nếu ba bức tranh trước đưa ta đến với cảnh Việt Bắc dưới ánh ban mai, thì ở đây, nó mở ra một thế giới mới dưới bóng đêm. Thiên nhiên Việt Bắc trở nên phong phú và đa dạng hơn trong sự yên bình của đêm tối. Không chỉ có màu vàng của rừng phách, màu trắng của hoa mơ, màu đỏ tươi của hoa chuối rừng, mà còn sự lung linh, huyền bí dưới ánh trăng. Bức tranh này được hoàn thiện bởi âm nhạc dịu dàng:

'Nhớ đến giai điệu ân tình, lòng thủy chung vang lên'

Tiếng hát của những người Việt Bắc không chỉ là âm nhạc mà còn là biểu tượng của lòng trung thành với Đảng, với Cách Mạng. Cuộc sống của họ trải qua những khoảnh khắc son sắt, là những câu chuyện ân tình thủy chung được kể lại qua giai điệu, để lại dấu ấn vĩnh cửu trong tâm hồn.

Trong trí nhớ, từ ngữ 'ta' và 'mình' liên tục xuất hiện, nhưng cuối cùng, 'ai' chính là bản thân, là tâm hồn ta.

Nét đẹp của nỗi nhớ nằm trong sự kết hợp tài năng của Tố Hữu, khi hòa cùng tình yêu lứa đôi là tình cảm Cách Mạng.

5. Bức tranh thơ Việt Bắc, đậm chất kháng chiến:

'Việt Bắc' không chỉ là một tác phẩm kháng chiến xuất sắc mà còn là biểu tượng vững chắc trong thơ ca của Tố Hữu.

Tác phẩm ra đời vào tháng 10 năm 1954, liên quan đến sự kiện chiến khu Việt Bắc rời đi Hà Nội sau chiến thắng Điện Biên Phủ. Bài thơ là hồi ức của người rời bỏ và người ở lại, đong đầy bâng khuâng lưu luyến và nỗi nhớ dành cho Việt Bắc.

'Ta về mình có nhớ ta... Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi... Ve kêu rừng phách đổ vàng... Rừng thu trăng rọi hòa bình... Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.'

Bức tranh tứ bình được tái hiện qua góc nhìn của người rời đi, một bức tranh đa sắc màu châm ngôn bởi kí ức về Việt Bắc. Từ khai mạc với kỷ niệm ra đi và tình nhớ về 'hoa cùng người', mùa đông xuất hiện với 'hoa chuối đỏ tươi' như là lửa sưởi giữa rừng xanh, mùa xuân nở rộ với mơ trắng tinh khôi, mùa hạ rực rỡ với ve kêu rừng phách và mùa thu yên bình với trăng rọi. Bức tranh đẹp hoàn hảo với hình ảnh con người lao động.

Kết thúc bức tranh tứ bình, người đọc vẫn chìm đắm trong bâng khuâng. Đoạn thơ để lại một cảnh thiên nhiên sống động, đẹp đẽ, tràn ngập sức sống và con người Việt Bắc với những hình ảnh đẹp tuyệt. Tóm lại, đoạn thơ bức tranh tứ bình là điểm đặc sắc nhất của tác phẩm.

"""""---KẾT""""""--

Ngoài việc học nội dung đã được trình bày, các bạn hãy sẵn sàng cho bài học sắp tới với phần Phân tích 12 câu trong đoạn 3 bài thơ Việt Bắc để nắm vững thông tin Ngữ Văn lớp 12.

Trong khuôn khổ chương trình Ngữ Văn lớp 12, đừng quên chuẩn bị cho bài học sắp tới với phần Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ.

Tìm hiểu chi tiết về nội dung Soạn bài Người lái đò sông Đà để có kiến thức vững chắc trong môn Ngữ Văn 12.