Phân tích cảm xúc nhớ nhà trong bài thơ Qua Đèo Ngang

Đề bài: Phân tích cảm nhận về nỗi nhớ nhà của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang

Phân tích tâm trạng nhớ nhà trong bài thơ Qua Đèo Ngang
 

I. Kế hoạch Phân tích nỗi nhớ nước thương nhà của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang (Chuẩn)

1. Khởi đầu

Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và cảm xúc nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan qua bài thơ 'Qua đèo Ngang'.

2. Phần chính

- Tâm trạng nhớ nhà của tác giả hiện lên một cách gián tiếp qua hình ảnh của chiều tà:
+ Thời gian: Chiều tà, khoảnh khắc nhạy cảm khi con người kết thúc một ngày làm việc để quay về với gia đình, thường mang đến cho họ cảm giác nhớ nhung, đầy nỗi buồn.
+ Không gian: Ở một vùng núi hoang sơ hẻo lánh, 'đèo Ngang' hiện lên như là một thách thức, nơi mà cỏ cây cần phải chiến đấu để tồn tại.
+ Bức tranh thiên nhiên không chỉ thể hiện sự sống của con người mà còn làm thấu hiểu sự cô đơn khi chỉ có 'Lom khom dưới núi tiều vài chú/ Lác đác bên sông chợ mấy nhà'...(Tiếp theo)

>> Chi tiết Dàn ý Phân tích cảm xúc nhớ nhà của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Phân tích nỗi nhớ nước thương nhà của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang (Chuẩn)

Tướng Phạm Văn Đồng đã nói: 'Thơ là bức tranh cuộc sống, nghệ sĩ phải tìm kiếm và làm cho cuộc sống của mình đầy đủ như bức tranh đó'. Đúng vậy, mỗi nhà thơ có lối sáng tác riêng để thể hiện cái tôi của mình. Hồ Xuân Hương chọn con đường đầy cá tính qua 'Bánh trôi nước', còn Bà Huyện Thanh Quan lại nhẹ nhàng với nỗi nhớ nước thương nhà trong bài thơ 'Qua đèo Ngang'.

Bà Huyện Thanh Quan, nữ sĩ tài ba, để lại những tác phẩm đậm chất kí ức. 'Qua đèo Ngang' là một kiệt tác của bà, thể hiện tình yêu quê hương cháy bỏng. Bức tranh thiên nhiên bóng xế tà là nơi tác giả bày tỏ nỗi nhớ nước thương nhà đầy cảm xúc.

Không phải lúc nào cũng có thể diễn đạt nỗi nhớ bằng lời. Nữ thi sĩ chọn bức tranh thiên nhiên bóng xế tà để kể lên tâm trạng của mình:

'Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà'.

Mở đầu là hình ảnh 'xế tà' chiều tà, thời khắc giao thoa giữa chiều và tối. Thời điểm nhạy cảm khi con người hòa mình trong nỗi nhớ, buồn man mác. 'Xế tà' tại đèo Ngang, với không gian hoang vu làm tăng trọng thêm tâm trạng nặng nề. Thi nhân chợt cảm nhận sự thay đổi khi chứng kiến cuộc sống dưới chân đèo, nỗi nhớ nước thương nhà hiện hóa trong từng cảnh vật. Bức tranh buồn trở nên sinh động khi 'cỏ cây chen đá, lá chen hoa' đua nhau tranh giành sự sống. Nhưng liệu đây có phải là liên tưởng đến thân phận người phụ nữ chật vật trong xã hội cũ, vẫn mạnh mẽ kiếm sống cho bản thân? Thi nhân đứng cao, tầm nhìn bao quát. Dưới đèo vẫn có cuộc sống, nhưng liệu 'Lom khom dưới núi, tiều vài chú/ Lác đác bên sông, chợ mấy nhà' có thể phá vỡ yên bình nơi đây?

Nỗi nhớ trỗi dậy, nhà thơ thốt lên:

'Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia,
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta'.

Trong bức tranh yên tĩnh, tiếng kêu cuốc, da da của chim như âm điệu buồn thêm. 'Con quốc quốc' và 'cái gia gia' như sợi dây nối liền tiếng kêu chim và nỗi nhớ về quê hương, gia đình. Sử dụng chữ 'quốc quốc' và 'gia gia' làm âm điệu êm đềm, nhưng cũng buồn bã, nhấn mạnh sự liên kết giữa âm thanh rừng với tình cảm nhớ nhung. Sự tan tác, bi thương càng sâu sắc khi âm thanh chim rơi vào cảnh vật êm đềm, làm nổi bật nỗi nhớ đau đáu.

'Nơi nào tuyệt vời không thua kém
Như sông, núi, hình bóng Việt Nam'.

(Nguyễn Văn Trỗi)

Tâm hồn nhà thơ rưng rức trước vẻ đẹp của non nước hữu tình, 'dừng chân đứng lại' để hòa mình vào vẻ đẹp thiên nhiên. Nhưng trong khoảnh khắc đó, nhà thơ vẫn cảm thấy cô đơn, lạc lõng khi chỉ còn 'Một mảnh tình riêng, ta với ta'. Bức tranh bao la, mênh mông của đất trời làm nổi bật thêm thân phận bé nhỏ, 'mảnh tình riêng'. Trong cảnh thiên nhiên, con người hiện lên thưa thớt, yếu ớt, làm nhà thơ cảm nhận sự cô đơn, xót xa. Bà thể hiện sự mạnh mẽ và táo bạo khi chọn hướng đi mới. Vũ trụ bao la khiến con người cảm thấy cô đơn, bé nhỏ. Trong không gian tĩnh lặng, bà 'ta với ta' hòa quyện với mảnh tình riêng cho đất nước, gợi nhớ đến câu thơ của Nguyễn Khuyến: 'Bác đến chơi đây ta với ta'. Tuy nhiên, 'ta' ở đây là cái 'ta' đơn độc, lẻ bóng với nỗi sầu nhớ nước, thương nhà. Bài thơ là tác phẩm sáng tạo và đặc biệt của Bà Huyện Thanh Quan, thể hiện tình cảm đặc biệt dành cho quê hương, gia đình.

Bài thơ 'Qua đèo Ngang' mang đến phong cách nghệ thuật độc đáo. Tình cảm đặc biệt của nhà thơ dành cho quê hương, gia đình được thể hiện một cách nồng nhiệt, làm bài thơ trở nên phổ biến trong giới trẻ.