Phân tích cảnh đám ma mẫu mực trong tác phẩm 'Hạnh phúc của một tang gia'

1. Tác giả và tác phẩm

1.1. Về tác giả Vũ Trọng Phụng

- Vũ Trọng Phụng (1912 - 1939), quê ở Mỹ Hào, Hưng Yên, nhưng lớn lên và sinh sống tại Hà Nội.

- Ông được sinh ra trong một gia đình nghèo và sớm mất cha, buộc phải bỏ học để kiếm sống.

- Sau khi hoàn thành bậc tiểu học, ông phải bắt tay vào làm việc để mưu sinh, nhưng không lâu sau lại bị thất nghiệp.

- Từ đó, ông phải vật lộn với cuộc sống bấp bênh, mưu sinh bằng nghề viết báo và văn chương chuyên nghiệp.

- Khoảng năm 1937 – 1938, Vũ Trọng Phụng mắc bệnh lao và không có điều kiện chữa trị, cuối cùng qua đời tại Hà Nội.

- Ông được biết đến như một bậc thầy của văn trào phúng, đại diện xuất sắc cho xu hướng văn học hiện thực. Tác phẩm của ông thể hiện sự phê phán mạnh mẽ đối với xã hội ‘chó đểu’.

- Vũ Trọng Phụng là một nghệ sĩ sáng tạo không ngừng với khối lượng tác phẩm đồ sộ cả về số lượng lẫn chất lượng. Những tác phẩm nổi bật của ông bao gồm: 'Giông tố', 'Số đỏ', 'Vỡ đê', 'Kỹ nghệ lấy Tây', và 'Cạm bẫy người'.

1.2. Đoạn trích 'Hạnh phúc của một tang gia'

- Đoạn trích này được lấy từ tiểu thuyết 'Số đỏ', viết và đăng báo năm 1936, in thành sách năm 1938. 'Hạnh phúc của một tang gia' là chương XV của tác phẩm này.

- Đoạn trích kể về cái chết của cụ cố tổ, từ lúc ông còn sống đến khi qua đời. Câu chuyện bắt đầu từ cái chết của ông cụ và phản ánh những mâu thuẫn của 'thế hệ con cháu' qua những bộ trang phục Âu hóa nửa Tây nửa ta và các trò hề của dâu con cũng như những người xung quanh. Đám ma của cụ tổ trở thành một cuộc diễu hành hài hước của tầng lớp trung thượng lưu. Tác giả phê phán những trò hề, phi đạo đức và truyền thống lỗi thời trong xã hội đầy thối nát lúc bấy giờ.

- Tiêu đề 'Hạnh phúc của một tang gia' mang tính châm biếm và mỉa mai: tang gia mà lại hạnh phúc. Sự đối lập này tạo nên tiếng cười bi hài, khi nỗi đau và mất mát được kết hợp với niềm vui và hạnh phúc, báo hiệu một màn bi hài kịch sắp diễn ra, với nhiều tình huống 'cười ra nước mắt'.

2. Phân tích cảnh đám ma mẫu mực

2.1 Phân tích cảnh đám ma gương mẫu - Mẫu 1

Vũ Trọng Phụng là một nhà văn hiện thực phê phán nổi bật với phong cách châm biếm độc đáo trong văn học Việt Nam. Trong các tác phẩm của ông, 'Số đỏ' là tiêu biểu nhất, với cảnh đám ma gương mẫu ở chương XV, được đặt tên là 'Hạnh phúc của một tang gia'. Cảnh này đặc sắc với sự pha trộn hài hước và kỳ quặc, nơi cái chết trở thành niềm vui, và đám tang trở thành dịp để phô trương những hành vi đồi bại trong xã hội tư bản thành thị.

Khi đọc tiêu đề chương XV của tác phẩm 'Hạnh phúc của một tang gia - một cái đám ma gương mẫu…', chúng ta không khỏi cười trước sự châm biếm của tác giả. Sự việc đau thương lại được trình bày như một niềm vui, với việc sử dụng ngôn từ lộn xộn, từ 'hạnh phúc' đến 'tang gia', làm nổi bật sự hài hước và mỉa mai. Đám tang này trở thành một màn trình diễn hài kịch, nơi người ta thấy đám rước hơn là đám tang và những nhân vật dị dạng hơn là con người.

Người đã mất là cụ cố tổ, người để lại gia tài lớn nhưng ghi trong di chúc rằng chỉ chia tài sản khi cụ qua đời. Cái chết của cụ được chờ đợi như một điều hạnh phúc. Đoạn trích thể hiện cách mỗi thành viên trong gia đình tìm thấy hạnh phúc riêng trong cái chết của cụ, phản ánh tính cách và mâu thuẫn trào phúng của từng nhân vật.

Sau thời gian bối rối thường thấy của một gia đình có việc tang, khi ba nhân vật chủ chốt - ông cố Hồng, bà vợ và Văn Minh - từ trên gác xuống dưới nhà để sắp xếp mọi thứ, gia đình này bỗng dưng trở thành trung tâm của một lễ hội. Đám ma được tổ chức linh đình với đủ kiểu cách, lễ nghi từ ta, Tây đến Tàu, khiến cả phố phường ồn ào. Âm thanh hỗn độn từ kèn ta, kèn Tây, kèn Tàu thay nhau vang lên, hòa quyện với tiếng khóc và những cuộc trò chuyện về các vấn đề đời thường. Trên sân khấu hài hước này, mọi thứ đều hỗn độn, từ đồ vật, con người đến âm thanh và màu sắc. Đám tang trở thành một trò cười, nơi tiếng khóc cũng lẫn vào sự hỗn loạn của hội chợ.

Đỉnh cao của sự trào phúng trong đoạn trích là cảnh hạ huyệt, nơi sự giả dối của con người được phơi bày. Cậu Tú Tân chăm chú chụp ảnh từng người trong những tư thế khác nhau để có những bức ảnh kỷ niệm, trong khi bạn bè của cậu nhảy lên các ngôi mộ khác để có ảnh khác biệt. Xuân Tóc Đỏ đứng nghiêm trang bên cạnh ông Phán mọc sừng, và khi cụ Hồng ho khạc và ngất đi, ông này cũng khóc to một cách giả tạo. Bức tranh sống động với đủ mọi sắc thái biểu cảm khiến người đọc không khỏi bật cười.

Nghệ thuật trào phúng nổi bật trong 'Hạnh phúc của một tang gia' thể hiện rõ nét qua phong cách sắc bén và sâu cay của Vũ Trọng Phụng. Sự trào phúng thể hiện rõ ở tình huống, nhân vật và cảnh tượng, mang đến một cái nhìn sắc sảo về xã hội.

Đám ma trong 'Hạnh phúc của một tang gia' của Vũ Trọng Phụng không chỉ là đám ma lớn nhất Hà thành mà còn vì những màn kịch hài hước diễn ra trong đám tang. Đoạn trích mang đến cảm giác như Vũ Trọng Phụng đang tận mắt chứng kiến và tường thuật chi tiết với sự châm biếm. Ngòi bút của ông sắc bén như dao, vạch trần sự tàn nhẫn và dối trá trong xã hội qua những lời nói như đùa.

2.2 Phân tích cảnh đám ma gương mẫu - Mẫu 2

Vũ Trọng Phụng, một cây bút trào phúng vĩ đại của văn học Việt Nam, dùng ngòi bút như một vũ khí sắc bén để châm biếm những thối nát của xã hội. Trong số các tác phẩm của ông, 'Số đỏ' nổi bật nhất, phơi bày bộ mặt giả dối của tầng lớp thượng lưu thời Pháp thuộc. Cảnh đám ma gương mẫu trích từ chương XV của tác phẩm là một ví dụ tiêu biểu.

Cảnh đám ma gương mẫu trong 'Hạnh phúc của một tang gia' của Vũ Trọng Phụng được thể hiện một cách xuất sắc, với chuỗi cười kéo dài tập trung vào nắp quan tài. Cái chết trở thành niềm vui lố lăng, nơi người ta tự khoe mẽ trong đám tang, phản ánh một xã hội tư sản thành thị 'văn minh' nhưng đầy sự giả dối. Tiếng cười và sự trào phúng tràn ngập suốt câu chuyện.

Cảnh đám ma gương mẫu được Vũ Trọng Phụng mô tả với sự hoành tráng không kém gì lễ hội, nơi tất cả các phong cách từ Ta, Tàu đến Tây hòa quyện thành một mớ lộn xộn. Có kiệu bát cống, lợn quay, và vô số câu đối cùng người đưa tiễn, làm cho đám ma trở thành một sự kiện đáng chú ý và gây sự trầm trồ. Tác giả châm biếm: 'Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu!'.

Đám ma không chỉ huyên náo như một gánh xiếc rẻ tiền mà còn là nơi những quan chức tai to mặt lớn thể hiện sự oai phong. Tiếng kèn và tiếng nói chuyện át cả tiếng khóc, và mọi người tỏ ra nghiêm chỉnh nhưng thực chất lại nói chuyện đời thường, bình phẩm nhau. Tất cả đều diễn ra trong bối cảnh một đám tang bị biến thành một màn trình diễn xã hội.

Cảnh hạ huyệt trong đám ma là đỉnh cao của trào phúng, với Tú Tân như một đạo diễn phim hài kiêm quay phim, cùng bạn bè nhảy lên các ngôi mộ để chụp ảnh. Những hành động kỳ quặc và tiếng khóc giả tạo của ông Phán mọc sừng chỉ là một phần của màn kịch. Tiếng khóc của ông thực chất là để che giấu niềm vui vì ông được chia phần lớn từ cái chết của cụ cố tổ, cùng với bộ sừng hài hước trên đầu.

Vũ Trọng Phụng đã thành công trong việc xây dựng cảnh đám tang gương mẫu để chỉ trích sự giả dối và tồi tệ của một số người. Nghệ thuật trào phúng của ông được thể hiện tinh tế qua ngòi bút sắc sảo, tạo nên một đám tang mẫu mực cho mọi người chiêm ngưỡng.

2.3 Phân tích cảnh đám ma gương mẫu - Mẫu 3

Chương XV của tác phẩm Số đỏ, mang tên 'Hạnh phúc của một tang gia', mở ra với hình ảnh đám tang của cụ cố tổ. Nhan đề này dự đoán một bi kịch hài hước được tạo ra từ nỗi đau mất mát. Cảnh đám ma gương mẫu trong đoạn trích là một ví dụ tiêu biểu của văn học trào phúng, phơi bày bộ mặt của giới thượng lưu Âu hóa thời Pháp thuộc.

Với đoạn trích 'Hạnh phúc của một tang gia', Vũ Trọng Phụng không chỉ mô tả sự vui vẻ của mọi người khi cụ cố tổ qua đời mà còn phác họa một bức tranh bi - hài kịch đặc sắc về cảnh đám ma. Cảnh đám ma gương mẫu này ẩn chứa mâu thuẫn giữa sự thật và giả dối.

Nhà văn Vũ Trọng Phụng đã tỉ mỉ quan sát và vẽ nên bức tranh cảnh đám tang của cụ cố tổ với nhiều chi tiết lố bịch. Đám ma này lớn nhất Hà thành, náo nhiệt như một đám hội. Trong khi đám tang thường mang không khí buồn bã, thì đám tang của cụ cố tổ lại khác hẳn, với đủ loại hình thức và đồ vật như kiệu bát cống, lợn quay, lốc bốc xoảng, và nhiều vòng hoa. Đám tang này lớn đến mức khiến người chết trong quan tài cũng phải mỉm cười, thể hiện sự mỉa mai của tác giả khi gia đình cụ cố Hồng biến đám ma thành dịp khoe khoang sự giàu có.

Cảnh đám ma gương mẫu trong tác phẩm của Vũ Trọng Phụng được khắc họa rõ nét qua hình ảnh các nhân vật trong và ngoài gia đình. Tuyết, với bộ y phục 'Ngây thơ', cố gắng tạo ấn tượng rằng mình còn trong sáng, dù sự thật là một mảnh ghép của sự giả dối. Những người bạn của cụ cố Hồng thì biến đám tang thành cơ hội để khoe khoang. Đám giai thanh gái lịch và những người đưa đám tạo nên một bức tranh trào phúng, và sự lặp lại của cụm từ 'Đám cứ đi' nhấn mạnh sự giả dối và sự vui vẻ ẩn sau vẻ buồn bã.

Đám tang tiếp tục diễu hành qua bốn con phố dài, càng đi càng rộn ràng, thu hút sự chú ý. Xuân Tóc đỏ cùng sáu chiếc xe và các nhân vật như sư chùa và nhà báo tham gia, tạo nên một cảnh tượng như gánh tạp kĩ. Tất cả hòa quyện vào nhau với màu sắc, âm thanh, và sự náo nhiệt, khiến tiếng khóc trở nên xa xỉ. Sự trào phúng của Vũ Trọng Phụng chỉ trích xã hội tha hóa, nơi cái chết trở thành sự kiện vui vẻ và đau thương trở thành trò phô trương.

Tuy nhiên, đỉnh cao của đám tang kiểu mẫu không phải là khi đám ma diễu hành mà là khoảnh khắc hạ huyệt, khi mọi thứ được nâng lên tầm cao mới của sự tráng lệ.

Khi đám tang diễn ra, cậu tú Tân lại yêu cầu mọi người tạo dáng để chụp ảnh kỷ niệm lúc hạ huyệt. Điều này thật hiếm thấy. Không chỉ thế, bạn của cậu còn nhảy lên các nấm mộ khác để có những bức ảnh độc đáo. Hình ảnh cậu tú Tân yêu cầu từng người phải tạo dáng khác nhau để có ảnh kỷ niệm khiến người đọc không thể nhịn cười và cảm thấy bực bội.

Trong khoảnh khắc thiêng liêng khi tiễn đưa người chết, ông Phán mọc sừng không ngừng khóc lóc và dúi vào tay Xuân một tờ giấy bạc năm đồng. Ông Phán đã phải trả tiền cho Xuân vì nhờ Xuân gọi mình là Phán mọc sừng, và việc này đã dẫn đến cái chết của cụ tổ. Ông Phán hy vọng rằng nhờ vào số tiền này, con gái và rể sẽ nhận được một phần chia từ cụ Hồng.