Buzz
Đề bài: Phê bình bài thơ Chiều tốì
Bài văn mẫu Phê bình bài thơ Chiều tốì
Mẫu: Bài giảng về bài thơ Chiều tối
Hồ Chí Minh, bậc lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, nổi tiếng với đa dạng vai trò, từ chiến sỹ cách mạng đến nhà chính trị tài năng, và ngay cả là một nghệ sỹ tài ba. Suốt đời, Người để lại cho thế hệ sau những tác phẩm văn chương nổi bật. Ngay cả khi giam giữ, Người vẫn sáng tạo ra một tập thơ nổi tiếng, 'Nhật ký trong tù'. Trong tập thơ này, điểm đặc biệt là bài 'Chiều tối', được coi là một kiệt tác. Bài thơ là một bức tranh về thiên nhiên đẹp mà buồn, chứa đựng tâm sự chân thành của nhân vật. Hồ Chí Minh - người tù cô đơn, lang thang trên đất khách quê người, vượt qua nỗi đau về thể xác để hoà mình vào thiên nhiên và cuộc sống con người.
Bức tranh mở đầu bằng thiên nhiên núi rừng trong khoảnh khắc hoàng hôn:
'Chim hòa mình vào cành cây, gió nhẹ nhàng
Mây trôi bình lặng giữa bầu trời'
Dịch thơ: 'Chim mệt mỏi về rừng tìm chốn nghỉ ngơi
Mây trôi nhẹ nhàng giữa không trung'
'Chiều tối' thể hiện rõ 'Thân thể ở trong lao, tinh thần ở ngoài lao' ngay cả khi Bác đang ở trong tình cảnh khó khăn, bị xiềng chân, trói tay. Bác vẫn giữ tư thế kiêu hãnh, tinh thần lạc quan, tâm hồn hòa mình với chim muông và cây cỏ. Bức tranh thiên nhiên được vẽ bằng hai nét chấm phá nghệ thuật độc đáo, mang đậm chất cổ điển. Cánh chim, một biểu tượng thơ ca truyền thống, truyền tải tinh thần của thơ Bà Huyện Thanh Quan:
'Chim mệt mỏi bay giữa ngàn mai
Bước chân khách đan sương liễu dầy'
Dân chúng xưa thường nói 'Chim về núi là lúc cày cấy, cuộc sống trở nên bình yên.' Gần với phong trào thơ mới, hình ảnh cánh chim trong thơ Huy Cận mang đến ánh sáng chiều: 'Chim nghiêng cánh, bóng chiều lay động'. Nhưng trong thơ Hồ Chí Minh, hình ảnh cánh chim không chỉ diễn tả sự trôi chảy của thời gian mà còn kết nối tâm trạng nặng nề của người tù, tạo nên một tương tác đặc biệt giữa con người và thiên nhiên. Từ từ 'mệt mỏi' kèm theo nhiều cảm xúc, mô tả cảnh chim sau một ngày mệt mỏi trời về rừng tìm chốn nghỉ ngơi, giống như người tù sau một ngày lao động, cổ đeo gông, chân vướng xiềng, vẫn khát khao một nơi dừng chân nhưng Bác đối diện với một dấu hỏi lớn. Tuy nhiên, Bác vẫn tin rằng sống trong thiên nhiên sẽ làm tinh tế tâm hồn con người.
Nét chấm phá nghệ thuật thứ hai là hình ảnh 'chòm mây'. Hình ảnh này xuất hiện nhiều trong thi ca cổ và hiện đại, ví dụ như Thôi Hiệu sử dụng mây trắng để biểu tượng sự cổ kính, vĩnh hằng của lầu Hoàng Hạc 'Ngàn năm mây trắng bây giờ còn bay'. Trong thơ của Bác, 'chòm mây' gần gũi với cuộc sống con người. Dịch thơ chưa thể truyền đạt đầy đủ ý nghĩa khi 'cô vân' được dịch là 'chòm mây', mặc dù nhẹ nhàng nhưng chưa diễn đạt được sự trống trải, cô đơn của chòm mây trôi trên bầu trời. 'Chòm mây' chứa đựng nhiều tâm tư, suy nghĩ của người tù. 'Cô vân' trong thơ Hồ Chí Minh lẻ loi giữa hoàng hôn, mong muốn cảm giác bao bọc, nhưng Bác không chán thở một lời, chỉ nghe những nhịp đập nhẹ, sự rung động nhẹ của cỏ cây, hoa lá. Bức tranh thiên nhiên mang đầy nỗi buồn, nhưng là nỗi buồn đẹp. Bức tranh vẽ lên từ những giọt lệ tâm hồn đang chảy của con người trong bối cảnh tù đày.
Bức tranh thiên nhiên, mặc dù hơi buồn bã, nhưng không tác động đến tinh thần của người tù. Ngược lại, hai câu thơ cuối đánh thức tinh thần mạnh mẽ của con người, hòa mình với cuộc sống lao động ấm áp. Hình ảnh thiếu nữ xay ngô miệt mài bên bếp lửa được mô tả như:
'Sơn thôn thiếu nữ say bên cối
Cối quay đều, lửa hồng sáng ngời'
Dịch thơ: 'Cô em ở làng quê xay ngô tận hưởng đêm tối
Bàn tay quay cối đều, ngọn lửa hồng rực sáng'
Mạch cảm xúc trong thơ Hồ Chí Minh luôn phản ánh sự khỏe mạnh và năng động, bắt nguồn từ tâm hồn yêu đời và khao khát sống. Ở hai câu thơ này, thời gian được thể hiện qua hình ảnh chiếc cối xay ngô với những vòng quay đều đặn. Việc lặp vắt 'cối quay đều, lửa hồng sáng ngời' biểu thị mỗi chu kỳ quay là nhịp điệu của thời gian, và khi chu kỳ cuối cùng kết thúc công việc, lò than sáng lên. Sự liên kết này làm cho cuộc sống lao động trở nên mạnh mẽ. Không chỉ về thời gian, không gian cũng thay đổi từ rộng lớn, hoang sơ đến xóm núi với hình ảnh thiếu nữ xay ngô. Con người trở thành trung tâm của bức tranh, dưới bóng mát của người tù, sơn nữ miệt mài lao động, trẻ trung và đầy năng lượng. Bác quan sát người lao động với ánh mắt trân trọng và chia sẻ. Đó là sản phẩm của tình yêu lao động và tình yêu cuộc sống, là biểu hiện của tư tưởng nhân đạo. Bác không chỉ yêu quê hương Việt Nam mà còn yêu thương tất cả những người lao động trên toàn thế giới, dưới mọi hoàn cảnh. Bác luôn hướng về cuộc sống, con người và tin tưởng vào tương lai. Đồng thời, với sự thay đổi của không gian, hình ảnh thơ cũng trải qua sự chuyển động từ bóng tối đến ánh sáng. Do đó, mặc dù là chiều tối, nhưng không có sự tối tăm vì bài thơ kết thúc với chữ 'hồng'. Đây được xem như biểu tượng của bức tranh, không chỉ là ánh sáng của lò than mà còn là ánh sáng tỏa ra từ đáy lòng và tâm hồn của người tù. Chữ 'hồng' đã làm sáng tạo không gian, xua đi bóng tối, tan biến sương sa lạnh lẽo của núi rừng, đồng thời làm ấm lòng, giảm đi cảm giác cô đơn. Đặc biệt, màu hồng tạo ra vẻ đẹp huyền bí, là hình ảnh sơn nữ như được tắm dưới ánh lửa hồng, hiện lên đẹp như một thiên thần trong sử thi. Dường như mệt mỏi và uể oải đã biến mất. Ánh lửa hồng là biểu tượng của cuộc sống ấm áp, hạnh phúc gia đình, sự lạc quan và sự sống mãi mãi.
Vậy là, với thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, với niêm luật chặt chẽ, ngôn ngữ súc tích và ngắn gọn, với hình ảnh tượng trưng đậm chất cổ điển kết hợp với nghệ thuật chấm phá, mạch thơ diễn động mạnh mẽ, nhân vật trữ tình tự do, hạnh phúc, đong đầy cảm xúc, thỉnh thoảng trầm buồn, đằm thắm,... đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuy buổi tối nhưng tràn đầy vẻ đẹp. Trong đó, là vẻ đẹp tâm hồn của nhà lãnh đạo cách mạng Hồ Chí Minh.
Khám phá thêm các bài văn mẫu, phân tích bài thơ Chiều tối trên trang Mytour
Bài thơ Chiều tối, một tác phẩm nổi bật của Hồ Chí Minh, cùng với bài văn Bình giảng bài thơ Chiều tốì, giáo viên và học sinh có thể đọc các bài văn mẫu như Phân tích Chiều tối, Cảm nhận về bài thơ Chiều tối, Lập dàn ý phân tích bài thơ Chiều tối hoặc phần Soạn văn lớp 11 - Chiều tối (Mộ).
