Phân tích chi tiết bài thơ Hồi hương ngẫu thư của Hạ Tri Chương

Đề bài: Phân tích chi tiết bài thơ Hồi hương ngẫu thư của Hạ Tri Chương

Phân tích chi tiết bài thơ Hồi hương ngẫu thư của Hạ Tri Chương
 

I. Dàn ý Phân tích bài thơ Hồi hương ngẫu thư của Hạ Tri Chương (Tiêu chuẩn)

1. Khai mạc

Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

2. Phần thân bài

- Tóm tắt ngữ cảnh sáng tác
- Phân tích hai dòng thơ đầu tiên:
+ Tình cảnh quê hương khi tác giả già: Trở về quê sau nhiều năm làm quan, tóc bạc phơ, hình ảnh thay đổi nhiều, không còn là cậu bé rời đi quê nhỏ...(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích bài thơ Hồi hương ngẫu thư của Hạ Tri Chương tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Hồi hương ngẫu thư của Hạ Tri Chương (Tiêu chuẩn)

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình truyền thống, Hạ Tri Chương được đánh giá cao về tâm huyết và tầm nhìn. Từ khi còn rất nhỏ, ông đã rời xa quê hương, sống một cuộc đời đầy những thăng trầm, giữ nhiều vị trí quan trọng trong triều đình. Cuối đời, ông trở về quê nhỏ để thưởng thức những ngày tuổi già. Tình huống trở về quê sau năm mươi năm xa cách đã thúc đẩy ông sáng tác bài thơ 'Hồi hương ngẫu thư' - 'Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê', thể hiện sự nhớ nhà sâu sắc và tâm trạng buồn bã của một người con xa xứ.

Rời xa quê hương từ khi còn là một đứa trẻ, cuộc đời của Hạ Tri Chương là hành trình đầy những đóng góp và phục vụ trong triều đình. Khi trở về già, từ bỏ áo vest và chiếc áo dài, ông quay về quê hương. Tuy nhiên, ông đã gặp khó khăn khi không ai nhận ra mình nữa. Bằng những cảm xúc hỗn loạn sau nhiều năm xa cách, ông đã sáng tác 'Hồi hương ngẫu thư', chứa đựng những chia sẻ tâm huyết và cảm xúc của một lão già yếu đuối. Bài thơ thể hiện tình yêu thương sâu sắc đối với quê hương, kèm theo những nỗi đau và nuối tiếc khi trở về.

Hai dòng thơ đầu tiên tái hiện câu chuyện về hồi hương sau năm mươi năm xa cách:

Thiếu tiểu li gia, lão đại trở về
Hương âm vô cải, mấm mao tồi

Tác giả khéo léo lựa chọn từ ngữ đối lập: 'thiếu ấu - già trưởng', 'ngày xưa - ngày nay', hòa mình trong những giai đoạn khác nhau của cuộc đời. Khi bắt đầu hành trình, anh chỉ là một cậu bé tràn đầy hồn nhiên, nhưng khi kết thúc, mái tóc đã chuyển sang màu bạc, thân phận đã trở thành một 'lão già trưởng' trải qua biết bao sóng gió. Đọc giả có thể cảm nhận được sự thấu hiểu, và có chút tự đắc, khiến họ tự hỏi tại sao họ không quay trở lại quê nhà ít nhất một lần trong những năm tháng dài đằng đẵng. Mặc dù câu thơ không nói lên nỗi buồn, nhưng cách sắp xếp từ ngữ nhấn mạnh sự đối lập thời gian, khiến người đọc nhận ra sự nuối tiếc và bận rộn suốt cả cuộc đời, đến khi không còn chỗ để đến và phải trở về với niềm hối tiếc.

Hương âm lữ cảm, bí ẩn đến tận cùng

Một lần nữa, nghệ thuật đối lập hiệu quả được áp dụng liên tục: 'hương âm - lữ cảm', 'bí ẩn - tận cùng'. 'Hương âm' ở đây có thể hiểu là 'âm thanh quê hương', là giọng điệu đặc trưng của vùng đất qua bao thời kỳ thăng trầm, vẫn giữ nguyên vị quê mình. Thời gian có thể làm mờ nhòa con người, ngoại hình có thể phai nhạt, ý thức có thể thay đổi, nhưng bản chất quê hương thuần khiết vẫn không thay đổi. 'Bí ẩn đến tận cùng', sự thay đổi duy nhất ở đây là tác giả chính mình, thay đổi về hình thức và tuổi tác. Mặc dù vẫn là con người của quê hương, nhưng mái tóc xanh ngày nào giờ đã chuyển sang màu bạc, tuổi tác đã gia tăng, sức khỏe cũng đã giảm đi. Hai hình ảnh đối lập trong cùng một câu thơ nhấn mạnh rằng, dù thời gian và không gian có thay đổi, bản chất của quê hương vẫn không đổi, là điểm cốt lõi của sự kết nối, kiên trì và tình yêu thương lớn lao, sâu sắc.

Mười bốn dòng thơ ngắn nhưng đã tổng kết lại cả một cuộc đời với những sóng gió và thăng trầm, bất kể thế nào cuộc đời có biến đổi, vị thế có thay đổi thì quê hương vẫn là điểm xuất phát và trở về, mở rộng vòng tay chào đón mọi người. Dù sống xa xôi đến đâu, khi bước vào tuổi già và quay trở lại, niềm vui của những cánh đồng là điều mà ai cũng ao ước.

Trong lưu luyến hồn nhiên, tác giả đối mặt với một tình huống trớ trêu, khiến trí óc ông bận rộn với suy tư. Lâu ngày ở xa quê, khi trở về, không một ai nhận ra Hạ Tri Chương ngày nào. Đưa ra cảm xúc và triết lý sâu sắc:

Nhìn trẻ thơ quê mình mà lòng trăn trở
(Cười chê khách du lịch xứ người)

Lựa chọn nhân vật là 'trẻ thơ', để nhấn mạnh sự xa cách về thời gian. Rời xa quê từ nhỏ, trở về gặp đám trẻ cùng quê, nhưng chúng không nhận ra, không biết mình là ai, khiến tác giả cảm thấy chạnh lòng. Cùng tuổi, cùng quê hương, nhưng mọi thứ bị chia lìa bởi thời gian. Bản thân trở thành người xa lạ ngay trên mảnh đất quê hương. Qua giọng trẻ con, tác giả tự trách mình vì quên đi nguồn cội vì thú vị cá nhân. Câu hỏi của trẻ con chứa đựng bài học về tình cảm quê hương, gốc rễ. Tác giả đưa ra triết lý sâu sắc rằng, dù đi đâu, làm gì, quan trọng nhất vẫn là giữ nguyên nguồn cội, không bị lạc lõng, không quên nơi mình sinh ra.

Bài thơ ngắn thường gặp thời Đường, từ ngắn gọn, nghệ thuật đối lập tốt, gói gọn hỉ nộ ái ố khi về quê già. Niềm vui đoàn tụ đi cùng nỗi buồn cô đơn, cuối cùng là tự vấn, tự trách vì đã lãng quên nguồn gốc. Với từ ngữ nhẹ nhàng và sâu sắc, Hạ Tri Chương mở lời về tình cảm sâu sắc đối với quê hương, để lại nỗi lo lắng và khắc khoải trong tâm trí độc giả.