Buzz
Đề bài: Phân tích đoạn thơ trong bài 'Sang thu': Bỗng nhận ra hương ổi... Vắt nửa mình sang thu
Mẫu văn Phân tích đoạn thơ trong bài 'Sang thu': Bỗng nhận ra hương ổi... Vắt nửa mình sang thu
Bài làm:
Có thực sự những nhà thơ luôn sở hữu tâm hồn nhạy cảm và tràn đầy tình yêu với vẻ đẹp của thiên nhiên và con người? Trong những khoảnh khắc chuyển mùa, cảm xúc của họ tràn ngập trước sự biến chuyển tinh tế của đất trời và vạn vật. Hữu Thỉnh, nhà thơ nổi tiếng của vùng quê hương Vĩnh Phúc, đã sáng tác bài thơ 'Sang thu' vào năm 1977, trong bức tranh giao mùa đẹp như tranh, khi mùa hạ chấm dứt và mùa thu bắt đầu. Bằng bút pháp tài tình, ông đã mô tả khung cảnh tuyệt vời trong những câu thơ sau:
'Bỗng nhận ra hương ổi
...
Vắt nửa mình sang thu...'
Hai khổ thơ đầu tiên nằm ở phần đầu của bài thơ 'Sang thu', được sắp xếp theo thể thơ 5 chữ với độ ngắn gọn, súc tích và phong cách hiện đại. Mỗi hình ảnh thơ đơn giản, nhưng đưa người đọc chìm đắm vào thế giới mùa hạ chuyển sang mùa thu trong veo...
Khi bắt đầu bài thơ, tác giả viết: 'Bỗng nhận ra hương ổi'. Câu thơ khởi đầu như đưa ta vào một khu vườn thơm ngát, nơi hương trái cây chín ngọt lan tỏa. Nếu bạn đã biết về vùng quê Vĩnh Phúc của tác giả, bạn không thể không biết đến những vườn ổi xanh tươi, trái chín ngọt ngào, trĩu nặng trên cành. Đó chính là vẻ đẹp tuyệt vời của xóm thôn này. Sự tinh tế trong cách tác giả cảm nhận thiên nhiên thể hiện qua giác quan khứu giác: hương ổi. Trái tim của thi nhân không thể không rung động khi cuối hạ, đầu thu, đất trời thông báo về mùa thu bằng mùi hương ổi chín nhẹ nhàng trong làn gió, mùi hương ổi của tuổi thơ, như một lời ru ôn lại tình yêu và niềm say mê. Nhiều nhà thơ khác cũng từng cảm nhận mùa thu qua hương vị đặc trưng của quê hương. Như Nguyễn Đình Thi đã viết:
'Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa...'
Lại là sự hiện diện của mùi hương quen thuộc khi mùa thu về. Nếu hương cốm làng Vòng làm rung động tâm hồn của nhà thơ Hà Nội, thì hương ổi chín thơm ngon lại đánh thức cảm xúc thơ của thi nhân Vĩnh Phúc. Điều này cho thấy, các nhà thơ có những kết nối tình cờ nhưng lại hợp nhất với quy luật không ngờ của nghệ thuật.
Mùi thơm của quả ổi chín hiện hữu ngọt ngào trong câu thơ của Hữu Thỉnh. Cùng với đó, từ 'bỗng' được sử dụng đã thành công thể hiện tâm trạng thảng thốt nhẹ nhàng khi phát hiện ra mùi hương ổi quen thuộc đột ngột tràn ngập không gian xóm làng, và nắm bắt cảm xúc của nhà thơ yêu mến mùa thu.
Để mô tả sự chi phối không gian của hương ổi, Hữu Thỉnh chọn một động từ:
'Lướt nhẹ trong làn gió'
Điều gì là 'lướt nhẹ'? Ta có thể hiểu như là hương thơm của quả ổi nhẹ nhàng mà vẫn đầy quyến rũ, hòa mình vào làn gió. Nó không chỉ là một động từ mạnh mẽ mà còn là một biểu hiện trạng thái êm dịu, chính xác như mô tả sự dịu dàng của mùi hương chín mọng khi thu về. Nhà thơ không chỉ diễn đạt mùi hương ổi mà còn để cho người đọc trải nghiệm qua 'làn gió nhẹ', giống như làn gió nhẹ nhàng của mùa thu mang theo hương ổi chín ngọt, mát mẻ, lành lạnh. Nếu hiểu như vậy, có nghĩa là tất cả các yếu tố của thiên nhiên đều được Hữu Thỉnh đặt trong mối quan hệ chặt chẽ, chúng đều tương tác với nhau, tạo ra một bức tranh tuyệt vời. Có thể là do thu sắp đến mà gió nhẹ, quả ổi chín; hoặc là hương ổi gọi gió thu về để làm xao xuyến trái tim của người đọc? Từ sự nhận biết bằng mũi, bây giờ nhà thơ chuyển sang cảm nhận bằng giác quan, để trải nghiệm hết vẻ dịu dàng của thiên nhiên trong khoảnh khắc chuyển mùa...
Không chỉ có hương ổi, làn gió nhẹ là dấu hiệu của mùa thu, Hữu Thỉnh còn mô tả sự thay đổi của mọi vật, trong đó có hình ảnh:
'Sương lay động qua ngõ'
Câu thơ sử dụng một biện pháp tu từ quen thuộc, nhân hóa mô tả sự êm dịu của tấm màn sương mờ. Không vội vã, lớp sương mỏng của mùa thu như len lỏi, muốn đến nhưng cũng chần chừ. Từ 'lay động' có thể được hiểu như là tâm trạng của sương thu. Liệu sương thu có tâm trạng hay không? Hay cái lưu luyến, từ trái tim con người, đã tràn ngập khắp cảnh vật? Bức tranh thu trở nên huyền bí khi độc giả hình dung màn sương thu phủ lên cành cây và bờ cỏ, lặng lẽ rơi xuống trong buổi sớm tình cờ, để người ta phát hiện:
'Cảm giác như thu đã gõ cửa'
Đây là một câu hỏi thơ, không cần phải trả lời. Hoặc có thể nói đúng hơn, chính câu hỏi đã là câu trả lời: thu đã đến hay chưa, trong sự biến đổi tinh tế của đất trời. Từ mùi hương ổi, nhà thơ nối liền với hơi gió se, khô, nhẹ, hơi lạnh của mùa thu. Rồi ông cảm nhận mùa thu qua những dao động mơ hồ, vừa chuyển động, vừa tĩnh lặng của sương thu. Thiên nhiên được tả với vẻ đẹp mơ hồ, quyến rũ hút hồn người đọc...
Nếu nhìn nhận khổ thơ đầu, ta cảm nhận được sự thảng thốt của thi nhân khi khám phá những biến chuyển tinh tế của thiên nhiên. Trái ngược, khổ thơ thứ hai đưa ta vào một thế giới đầy quan sát tinh tế và đầy cảm xúc:
'Dòng sông bỗng trở nên dễ chịu
Chim bắt đầu hối hả
Những đám mây của mùa hạ
Bắt đầu chuyển mình sang thu'
Nhà thơ tạo dựng một loạt hình ảnh phong phú: dòng sông, những chú chim, đám mây... Đây là những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc nhưng được Hữu Thỉnh làm mới, đặc biệt. Ông sử dụng phép tu từ một cách khéo léo: nhân hóa hình ảnh thiên nhiên, với sông như là người trầm ngâm, còn chim lại vội vã bay về phương Nam để tránh gió rét. Hai từ 'dềnh dàng', 'hối hả' thể hiện hai trạng thái tương phản: một bên chậm rãi, từ từ; một bên nhanh chóng, nhanh nhảu. Vì sao lại như vậy? Mùa hạ oi ả, sôi động đã qua, dòng sông cuồn cuộn bây giờ trở nên nhẹ nhàng, thanh thản - đó là một quy luật tự nhiên, cũng như là một nét đẹp diệu kỳ trong sự chuyển giao của mùa thu. Dòng sông thanh thản chào đón mùa thu, nhưng đàn chim bay lượn trên bầu trời cảm nhận được sự lạnh lẽo của thời tiết, nên chúng vỗ cánh mạnh mẽ hơn, hướng về phương nam, mang theo nỗi buồn trên đôi cánh vội vã. Mùa thu đã bắt đầu tới đây! Trái tim của con người cũng bắt đầu xao xuyến với dòng sông, với bầy chim bay xa...
Dòng sông chuyển mình theo mùa thu, đàn chim là biểu tượng của mùa thu... Nhưng đám mây trôi kia thì sao? Và có lẽ điều độc đáo nhất trong khổ thơ này là hình ảnh 'đám mây mùa hạ, vắt nửa mình sang thu'. Tứ thơ này đặc biệt vì nó mang lại những cách hiểu độc đáo. Nếu hiểu thế nào về hình ảnh thơ này? Đám mây mùa hạ thường gặp với cơn mưa rào náo loạn, tiếng sấm ồn ào trên cánh đồng và những ngọn núi. Mặc dù đám mây vẫn còn đó, nhưng sắc màu xám có vẻ chuyển sang trắng, nó bồng bềnh hơn, như chứa đựng nửa mảnh thu êm đềm. Cụm từ 'vắt nửa mình' thật sự giàu sức biểu cảm và mang ý nghĩa đầy bất ngờ. Mùa hạ chưa rời đi hẳn mà mùa thu đã đến. Đất trời đang tạo ra một cuộc chuyển giao kỳ diệu, mỗi chi tiết trong bức tranh vạn vật đều tinh tế và được lựa chọn cẩn thận. Đám mây không chỉ mang sắc màu của hạ, mà còn mang mảng màu thu, đó là đám mây của sự chuyển giao đẹp và đầy cảm xúc.
Bằng ngôn từ tinh tế, bức tranh thiên nhiên thuần khiết được nhìn nhận qua nhiều góc độ và giác quan, nhà thơ Hữu Thỉnh đã tạo nên một bức tranh thơ mộng về mùa thu, góp phần làm cho Vườn thơ Thu của dân tộc thêm phong cách và quyến rũ. Tác phẩm Sang thu không chỉ chạm đến tâm hồn của độc giả bởi vẻ đẹp thơ mộng, mà còn là sự chân thành yêu thiên nhiên và yêu quê hương đất nước, điều mà ông thể hiện rất rõ trong từng câu thơ. Qua bút pháp của Hữu Thỉnh, thế hệ trẻ sẽ cảm nhận và trân trọng những khoảnh khắc của quê hương, đồng thời tôn trọng sự tài năng của những nhà thơ đã làm cho những khoảnh khắc ấy trở nên tuyệt vời và thơ mộng hơn.
""""--HẾT""""--
Bài thơ Sang thu là một tác phẩm nổi bật trong giáo trình văn lớp 9. Ngoài bài Phân tích đoạn thơ trong bài Sang thu: Bỗng nhận ra hương ổi... Vắt nửa mình sang thu, các bạn học sinh và giáo viên có thể tham khảo thêm những bài văn mẫu như Sự biến đổi của đất trời qua góc nhìn và mô tả hình ảnh, hiện tượng, Suy nghĩ về bài thơ Sang thu, Cảm nhận về khổ thơ cuối bài Sang thu, Cảm nhận về bức tranh thu trong bài thơ Sang thu, hoặc các phần Soạn bài Sang thu, soạn Văn lớp 9.
