Phân tích đoạn Trao duyên trong Truyện Kiều

Đề bài: Phân tích đoạn Trao duyên trong Truyện Kiều

Phân tích đoạn Trao duyên trong Truyện Kiều

I. Cấu trúc Bình giảng đoạn Trao duyên trong Truyện Kiều (Hoàn chỉnh)

1. Khai mở

Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và đoạn trích Trao duyên.

2. Phần chính

a. Bối cảnh đoạn trích:

- Gia đình Kiều gặp bất hạnh, cha và em bị bắt, tài sản bị tịch thu, nặng nề trách nhiệm đè lên vai Kiều.
- Thúy Kiều đấu tranh giữa lòng hiếu thảo và tình yêu với Kim Trọng, quyết định trao duyên cho em gái Thúy Vân.

b. Hành động của Thúy Kiều:

* “Cậy em em có chịu lời/Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”: 
- Kiều sử dụng ngôn từ tinh tế, hành động rụt rè để làm cho Thúy Vân hiểu rõ tình hình.
- Lời dùng “cậy” thể hiện sự tin tưởng, sự thống thiết.
- Sự “lạy rồi sẽ thưa” là biểu hiện của sự kính trọng và lòng tin chân thành.
=> Thúy Vân cảm nhận sự chân thành và quan trọng của vấn đề, khó lòng từ chối.

* “Giữa đường đứt gánh tương tư/Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em”:
- Kiều trực tiếp “trao duyên” cho em gái mình, diễn đạt mong muốn chấm dứt “mối duyên thừa” một cách nhẹ nhàng.
=> Thúy Kiều thể hiện sự lý trí và quyết đoán khi trao duyên nhưng vẫn giữ được sự nhẹ nhàng và tôn trọng.

* Lý do trao duyên: 
- “Kể từ khi gặp chàng Kim/Ngày ngày quạt ước đêm đêm chén thề”:
+ Nêu rõ tình cảm giữa hai người, giúp Thúy Vân hiểu rõ hơn về mối quan hệ.
+ Giải thích quyết định trao duyên như một cách đền bù trọn vẹn cho Kim Trọng.
- “Sự đâu sóng gió bất kỳ/Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”.
+ Thể hiện tình hình khó khăn và trách nhiệm gia đình mà Kiều phải đối mặt.

- “Sự đâu sóng gió bất kỳ/Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”.
+ Thúy Vân thấu hiểu nỗi khó khăn của mình, hiểu rõ trách nhiệm của Kiều và dễ dàng chấp nhận quyết định trao duyên.
=> Lời giải thích chi tiết và rõ ràng giúp Thúy Vân nhìn nhận khách quan vấn đề, tạo điều kiện cho quyết định được chấp nhận dễ dàng hơn.

* Khẩn thiết nhờ cậy Thúy Vân lần nữa dựa trên tình nghĩa chị em:

“Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”.

-“Ngày xuân em hãy còn dài”, thể hiện sự thấu hiểu của Kiều đối với Thúy Vân, làm Vân cảm động và dễ chấp nhận trao duyên.
- “Xót tình máu mủ thay lời nước non”, sử dụng hình ảnh máu mủ để thuyết phục và nhấn mạnh sự đau khổ của chị.
=> Thúy Vân động lòng, chấp nhận trao duyên với lòng biết ơn.

c. Thúy Kiều trao tín vật tình yêu và tâm trạng đau đớn, day dứt của nàng:
- “Chiếc vành với bức tờ mây”, bao gồm chiếc vòng đeo tay mà Kim Trọng tặng và thư từ hai người, làm cho Thúy Vân cảm nhận sự mạnh mẽ và đau đớn bên trong Kiều.
- Kiều gửi gắm tâm trạng tiếc nuối và mong muốn an ủi trong những vật phẩm trao duyên.
- “Thấy hiu hiu gió thì hay chị về...Rưới xin giọt nước cho người thác oan”:  Dự cảm về số kiếp của bản thân khiến Vân thấu hiểu cảm xúc của Kiều.
=> Thúy Vân nhận ra sự mạnh mẽ và tận tâm của Thúy Kiều, dễ dàng chấp nhận và đồng cảm với quyết định trao duyên.

d. Tâm trạng của Thúy Kiều sau khi hoàn tất trao duyên  và tín vật:
- Kiều nhìn lại bi kịch của mình, đặc biệt là bi kịch tình yêu, nỗi đau day dứt giờ trở nên rõ ràng và mạnh mẽ hơn.
- Bộc lộ tâm trạng qua lời than “Ôi Kim lang hỡi Kim lang/Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây”.
- Nỗi đau, đoạn trường là tâm trạng day dứt, lỡ làng, Kiều “Trăm nghìn gửi lạy tình quân” và “trao duyên” cho em để tạ lỗi với chàng.
- Thúy Kiều không chỉ xót xa vì mối duyên ngắn ngủi của mình mà còn bộc lộ sự bất lực trước số phận bất hạnh “Phận sao phận bạc như vôi/Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng”.

3. Tổng kết:

Chia sẻ cảm nhận tổng quan.
 

II. Bài văn mẫu Bình giảng đoạn Trao duyên trích trong Truyện Kiều

1. Phân tích đoạn Trao duyên trong Truyện Kiều, mẫu số 1 (Chuẩn)

Trong văn học trung đại Việt Nam giai đoạn nửa sau từ khoảng thế kỷ thứ XV trở đi, các tác phẩm thường phản ánh, tố cáo hiện thực xã hội và ca ngợi giá trị nhân văn. Truyện Kiều của Nguyễn Du nổi bật với sự sáng tạo nghệ thuật và cái nhìn nhân đạo, là kiệt tác kinh điển của văn học nước nhà. Đoạn trích Trao duyên là một ví dụ xuất sắc cho bút pháp tả cảnh ngụ tình và phân tích tâm lý nhân vật của Nguyễn Du.

Trao duyên đưa chúng ta sâu vào tâm hồn của Thúy Kiều, khi nàng đối diện với sự lựa chọn giữa “hiếu” và “tình”. Nàng, một người con gái tài năng và vẹn toàn, đang sống trong hạnh phúc, lại đột ngột phải đối mặt với biến cố gia đình. Sự đau khổ, tính mạng gia đình, và trách nhiệm nhưng đau đớn khiến nàng phải từ bỏ mối tình với Kim Trọng, trao duyên cho em gái Thúy Vân. Điều này không chỉ là một quyết định khó khăn, mà còn là nỗi đau đớn và bất lực trước số phận.

Trao duyên không chỉ là một hành động thông minh của Kiều mà còn là sự hi sinh và đau khổ của nàng. Gửi gắm tình yêu và tâm trạng đau đớn vào tín vật, nó thể hiện sự lựa chọn khôn ngoan và lòng hi sinh của Kiều. Thúy Kiều không chỉ đơn giản là chấp nhận số phận, mà còn là người phối hợp với số phận để bảo vệ gia đình và tình yêu.

Quay lại đoạn trích Trao duyên, Kiều bắt đầu nói chuyện với Thúy Vân bằng cách khôn ngoan và độc đáo, khiến Vân phải suy nghĩ và ngỡ ngàng.

“Nhờ em, chị xin em đừng từ chối,
Chị sẽ lên cầu chúa chắp mối duyên.”

Với lời nói và hành động tận tâm, Kiều khiến Thúy Vân cảm nhận rõ ràng về sự quan trọng và nghiêm túc của vấn đề. Bằng cách tận tâm và khôn ngoan, nàng tạo ra một không khí chân thành và đồng cảm, buộc Vân phải cân nhắc và chấp nhận sự nhờ cậy của chị. Hành động như vậy không chỉ là khéo léo mà còn là biểu hiện của lòng hi sinh và trách nhiệm.

Sau những lời nhờ cậy và hành động khôn ngoan, Kiều chính thức trình bày vấn đề trong hai câu thơ: “Giữa đường đứt gánh tương tư/Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.” Kiều giải thích tình cảm giữa mình và Kim Trọng, đồng thời bày tỏ quyết định “trao duyên” cho em gái. Lúc này, nàng thể hiện sự lý trí, nhưng đau đớn cũng nổi lên khi nhắc lại những kỷ niệm với Kim Trọng.

“Mùa xuân cho em nở thêm
Đau lòng nước mắt, lời non sông vương
Chị vẫn cười giữa bão tố
Hương thơm ngát nồng, tình thắm như xưa”

Một lần nữa, sự khéo léo của Thúy Kiều ló rõ khi nói “Mùa xuân cho em nở thêm”, thể hiện sự thấu hiểu cảm xúc của Thúy Vân. Nàng biết rằng, nếu không có biến cố gia đình và sự trao duyên này, mùa xuân của Vân sẽ tươi sáng hơn, không phải đối mặt với cảnh “chắp mối duyên thừa” khó khăn. Bằng cách này, Kiều thể hiện lòng thông cảm và tìm cách thuyết phục Vân chấp nhận sự nhờ cậy của mình.

Sau cảnh trao duyên, Thúy Kiều trao các vật phẩm tình cảm của mình cho Kim Trọng qua em, nhằm làm dịu đi nỗi đau và đồng thời thể hiện tình cảm sâu sắc dành cho anh chàng. Nàng đưa “Chiếc vành với bức tờ mây”, bao gồm vòng đeo tay và thư tình, nhưng nói “Duyên này thì giữ vật này của chung”. Điều này khiến người đọc cảm nhận được sự mạnh mẽ bên ngoài của Kiều che giấu nỗi đau tận sâu bên trong, khi phải trao duyên và những kỷ niệm đẹp với Kim Trọng cho em gái.

Đọc đến đoạn này, Thúy Kiều lúc nào cũng mang theo một dự cảm tiêu cực về số phận của mình. Từ việc trao duyên cho đến việc trao lại tín vật, nàng tường minh hình ảnh về tương lai u tối và đau đớn. Cảnh nàng dặn dò Thúy Vân đốt hương, gảy đàn như “Thấy hiu hiu gió thì hay chị về', thể hiện niềm tin không mấy lạc quan về tương lai. Những dòng cuối cùng như một lời chia ly đau lòng, với hình ảnh của nàng nằm nát thân bồ liễu và đau đớn tràn ngập cả lời thề của nàng. Mỗi từ ngữ đều làm nổi bật nỗi đau khổ và sự tuyệt vọng trong trái tim Thúy Kiều.

Thúy Kiều trải qua chuyến đi này với những dự cảm bi đát về số mệnh đen tối của mình. Nàng ngây thơ nghĩ rằng cái chết là điều đáng sợ nhất, nhưng không ngờ cuộc đời lại mang đến đau khổ và sự kiếp số tồi tệ hơn cả. Nàng tìm đến cái chết ba lần nhưng vẫn không thoát khỏi số phận khổ sở, đến khi Kim Trọng xuất hiện để giúp đỡ.

Sau những lời dặn dò và những dự cảm tiêu cực, Thúy Kiều đã vượt qua mọi khó khăn, sắp trọn chữ “hiếu” và coi như kết thúc chữ “tình”. Nàng nhìn lại bi kịch của mình, đặc biệt là bi kịch tình yêu, nỗi đau và day dứt giờ trở nên rõ ràng và mạnh mẽ hơn. Bằng lời than thảm, nàng thổ lộ mọi tình cảm, sự bất lực trước số phận đen tối: “Ôi Kim lang hỡi Kim lang/Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây”. Thúy Kiều chỉ còn cách “Trăm nghìn gửi lạy tình quân” và “trao duyên” cho em để xoa dịu lòng chàng và tạ lỗi cho mình.

Trao duyên là một đoạn trích ấn tượng về nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật trong Truyện Kiều. Thúy Kiều thể hiện sự thông minh, sắc bén khi trao duyên, tấm lòng đau đớn khi trao lại tín vật tình yêu cho em, và nỗi xót xa cho số phận bất hạnh của mình. Đoạn trích này giúp hiểu rõ hơn về tâm trạng, tình cảm phức tạp của Thúy Kiều trong những khắc khuyến khích.

2. Bình giảng về đoạn Trao duyên trong Truyện Kiều, mẫu số 2:

Trong số các đoạn trích của thiên truyện 'Truyện Kiều' của tác giả Nguyễn Du, 'Trao duyên' là một đoạn vô cùng ý nghĩa thể hiện sâu sắc chủ đề bi kịch tình yêu tan vỡ. Đây mở đầu cho những bi kịch trong cuộc đời Kiều, bi kịch về tình yêu và số phận, là điểm khởi đầu cho quãng đời mười năm lưu lạc đầy đau khổ của Thúy Kiều. Qua đoạn trích, người đọc thấu hiểu nỗi đau khổ xót xa của kẻ 'hồng nhan bạc mệnh', cũng như thấy được biệt tài miêu tả tâm lý nhân vật của Nguyễn Du.

Vì tai họa ập xuống gia đình, Kiều buộc phải bán mình để chuộc cha và em trai khỏi lao tù. Hành động này đồng nghĩa với việc nàng hy sinh tình yêu với Kim Trọng. Nghĩ về tình yêu son sắt, mối duyên trời ban, Kiều quyết định trao duyên cho em gái Thúy Vân, nhờ cậy em kết duyên với chàng Kim:

'Cậy em, hãy lắng nghe lời tôi
Ngồi lên, tôi lạy em và tôi sẽ thưa.
Giữa đường, cắt đứt gánh tương tư,
Keo loan chắp mối tơ thừa, mặc em.'

Lời khẩn cầu của Thúy Kiều với Thúy Vân mở ra một tình huống đầy éo le. Lời nói không phải hàng ngày giữa hai chị em. 'Cậy' là sự khẩn khoản, 'lạy' và 'thưa' tạo nên không khí trang trọng. Lời và hành động của Kiều thể hiện vị trí đã thay đổi, nàng hạ mình trước em để cầu khẩn, hiểu rõ khó khăn, gánh nặng đối với Thúy Vân. Kiều biết Vân hiểu hoàn cảnh gia đình, nên nhờ Vân kết duyên với Kim. Lời nói của Kiều ngắn gọn nhưng đầy tình, hơn thế là nghĩa tình máu mủ ruột già:

'Mùa xuân ơi, hãy còn dài,
Xót máu mủ, thay lời dòng suối non.
Chị dù xác thịt tan tác,
Hãy còn thơm lây, chín suối ngậm cười.'

Bây giờ, đối với Kiều, nàng chẳng còn gì nữa, chỉ biết đặt tất cả vào sự kết thúc, sự giải thoát, bởi chính nàng không biết cuộc đời sẽ dẫn đến đâu sau khi rời khỏi mái nhà, sống chết ra sao. Có được sự giúp đỡ của em, dù nàng có phải chết, nàng cũng sẽ thanh thản. Kiều, trong tâm trạng khẩn cầu, vẫn không thể che giấu nổi nỗi đau xót xa và tình cảm sâu đậm đối với Kim. Khi trao những dấu vết của tình yêu cho Vân, Kiều như đang đối mặt với sự mất mát to lớn:

'Vòng và tờ giấy nhẹ bay,
Duyên này giữ nó, là của chúng ta.
Dù em là vợ, tôi là chồng,
Xót lòng người bạc mệnh, chẳng bao giờ quên.'

Khi nhắc đến những dấu vết của tình yêu như 'chiếc vòng', 'tờ giấy nhẹ', Thúy Kiều như làm sống lại những kỷ niệm ngọt ngào, sống lại tình yêu đẹp đẽ của mình. Những dấu vết của tình yêu ngày xưa giờ chỉ còn là thêm muối cho nỗi đau và cô đơn trong mối duyên. Kiều mong muốn những dấu vết ấy trở thành của ba người, và nếu chàng Kim quay trở lại, có khi nên giữ lại duyên với em, hãy nhớ đến người phụ nữ bạc mệnh như nàng. Đứng trước bi kịch, Kiều thốt lên những lời tang thương, nguyện rằng dù sang thế giới bên kia, nàng vẫn giữ lời hẹn ước, lời thề chung thủy:

'Hồn vẫn gánh chất lời thề,
Thân tàn bồ liễu giữa trúc mai.
Dạ đài xa mặt che lời,
Rơi xin giọt nước hòa vơi oan trái.'

Những từ ngữ trên thể hiện rõ tình yêu sâu đậm, đời sống trọn đời với lòng chung thủy của Thúy Kiều dành cho Kim Trọng. Dù chết, Kiều mong muốn gặp lại Kim Trọng, người yêu của mình, người nàng đã phải phụ bạc. Nàng hi vọng rằng, khi nàng khuất phủ, những người còn sống sẽ cảm thông với nỗi đau của mình. Lạc lõng trong bi kịch, Kiều quên mình, nói với Vân như nói với lòng mình, than oán tình yêu tan vỡ:

'Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!'

Kiều gọi tên Kim Trọng hai lần, thể hiện sự đau đớn vô cùng cho số phận của Kim Trọng. Nàng đang ở trong hoàn cảnh bất hạnh, nhưng nàng lại cảm thấy người mình phụ bạc còn bất hạnh hơn rất nhiều. Tình yêu và lòng thương mến của Kiều đối với Kim Trọng vượt lên trên tất cả, thể hiện rõ vẻ đẹp của tâm hồn nàng, lòng biết ơn và lòng nhân ái của Thúy Kiều.

Trong đoạn 'Trao duyên' của 'Truyện Kiều', Nguyễn Du đã thể hiện tài năng văn chương tinh tế, với Thúy Kiều không chỉ chịu đựng bi kịch mà còn tỏ ra mạnh mẽ và thông thái, hiểu rõ hoàn cảnh của mình và dũng cảm thể hiện tâm tư tình cảm, ước mơ của cuộc đời. Đoạn trích xoay quanh tình yêu tan vỡ nhưng vẫn đậm chất chung thủy và tình hi sinh của Thúy Kiều dành cho Kim Trọng, tạo nên hình ảnh vững vàng, tuyệt vời của người con gái thời xưa, tài sắc vẹn toàn, hiếu nghĩa và đầy lòng vị tha.

3. Bình giảng đoạn Trao duyên trích trong Truyện Kiều, mẫu số 3:

Nguyễn Du - Đại thi hào văn học Việt Nam, để lại cho văn chương dân tộc tác phẩm thơ Nôm xuất sắc, đưa văn thơ Việt Nam vươn ra thế giới nghệ thuật. Cùng với các tên tuổi như Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Xuân Hương,... Nguyễn Du được coi như một bậc thành nhân, tác giả của Truyện Kiều, tác phẩm được trí thức yêu thơ đương thời đặt gối đầu giường. Đoạn trích “Trao duyên” (từ câu 723 đến câu 756) là minh chứng cho bi kịch tình yêu tan vỡ và sự dằn vặt tinh thần của nhân vật Kiều khi trao duyên cho em gái.

Truyện Kiều của Nguyễn Du, được viết bằng thể loại truyện thơ chữ Nôm, là kiệt tác văn chương, lấy cốt truyện từ Thanh Tâm Tài Nhân Trung Quốc. Trước Nguyễn Du, tác phẩm của Thanh Tâm Tài Nhân vô danh, chưa được biết đến. Truyện Kiều, bằng nghệ thuật ngôn từ sắc sảo và lối khai thác cốt truyện, là một tiếng đời, một bản nhạc u sầu kể về người con gái xinh đẹp, thông minh nhưng lại gặp bất hạnh. Đoạn trích “Trao duyên” nằm trong phần “Gia biến và lưu lạc”, là lời tâm sự, giãi bày và nhờ cậy của Kiều đối với em gái Thúy Vân trước khi nàng phải rời xa gia đình. Biết không thể cứu vãn số phận, Kiều trao lại mối duyên dang dở cho Kim Trọng, hy vọng em gái sẽ giúp đỡ.

Bắt đầu bằng lời cầu khẩn của Kiều đối với Vân:

Em ơi, chị đây mong em chấp nhận,

Không khí căng thẳng, tình huống đặc biệt. Lời nói của Kiều với Vân, mặc dù xưng chị em, nhưng từ ngữ “cậy”, “lạy”, “thưa” không tuân theo quy tắc, tạo ra tình cảnh đầy bất ngờ. Kiều tự đặt mình thấp hèn, cầu xin em ngồi lên để chị “lạy” và “thưa”, tạo ra bức tranh lạ lẫm, là điều báo hiệu sự không bình thường. Kiều như đặt mình vào thế vị thấp kém, cầu xin lòng xót thương, làm nên một bức tranh cầu xin em gái thương lượng.

Thúy Kiều mở lời chia sẻ về mối tình dở dang với Kim Trọng, nồng nàn cầu xin Thúy Vân vì tình chị em, vì gia đình, chấp nhận thay mình gánh mối duyên. Kiều bắt đầu kể về cuộc gặp gỡ với Kim,

Kể từ khi gặp Kim,

Những kí ức về 'quạt ước', 'chén thề', 'chiếc mành', và 'bức tờ mây' là minh chứng cho lời thề thủy chung của Kim và Kiều. Những vật phẩm này, bản thể của sự cam kết, giờ đây trở thành gánh nặng cho Kiều khi buộc phải trao lại cho em gái trong hoàn cảnh đau đớn. Kiều tìm đến lòng chị em, van xin em gái như làm nghiệp vụ, áp đặt trách nhiệm lên đôi vai của Thúy Vân: 'Ngày xuân em hãy còn dài, xót tình máu mủ, thay lời nước non'.

Lời cầu xin của Kiều vừa có lý do, vừa đầy tình cảm. Nàng lý giải lý do chấp nhận bán mình chuộc cha, nhờ em giữ lời thề với Kim Trọng. Mặc dù cùng tuổi, Kiều vẫn thể hiện sự hiểu biết về tình cảm và cử chỉ linh hoạt, tác động mạnh mẽ đến tâm hồn người nghe.

Kiều tâm sự chân thành, mộc mạc nhất về tình yêu đầu đời, đau đớn khi phải trao lại mối duyên và những kỉ vật của tình yêu cho em gái. Bản thân nàng cố giữ lại, nhưng vẫn phải nhìn chúng trở thành của em. Cảm xúc phong phú, thăng trầm của Kiều làm nổi bật bi kịch tình yêu tan vỡ. Nàng không chỉ chấp nhận sự thực tế mà còn đầy nước mắt, cảm xúc sâu sắc, làm cho độc giả đồng cảm với ngọn lửa tình yêu đã tắt.

Mang theo hồn mộng về quá khứ, Kiều lạc quan nhìn nhận đến tương lai huyền bí, u tối, và không rõ ràng của bản thân. Trước cái chia lìa đau buồn, người con gái đáng thương ấy không quan tâm đến ngày gặp lại, không suy nghĩ về ngày sum vầy. Trước mắt chỉ là cái chết đã được định trước, sự kết thúc của cuộc sống. Thật đáng thương khi một cô gái trẻ, biết yêu và được yêu nhưng đã mất hết niềm tin vào cuộc sống. Trong những thời khắc khốc liệt, tâm hồn của Kiều vẫn hướng về Kim Trọng, niềm cầu xin Thúy Vân tiếp tục số phận, hy vọng cho hai người hạnh phúc và ấm áp

Mai sau dù có bao lâu,
Thắp hương kia, so với dòng đàn này.
Nép mắt nhìn đám cỏ cây,
Cảm nhận làn gió êm đềm, chờ đợi chị quay về.
Trái tim còn gánh chất lời thề,
Thân tan, liễu bồ ghì đền trúc mai
Bữa tiệc xa mặt, che lời thì,
Xin đưa chén nước đến cho người đau khổ

Dù đã bước sang thế giới bên kia, tâm hồn của Kiều vẫn nặng lời thề, vẫn đong đầy mong muốn, khao khát quay về gặp người yêu qua những cơn gió nhẹ nhàng, mong muốn được nhớ về sự may mắn đã kết nối em và chàng Kim. Cảm xúc phát triển từ từ, từ những lời xin lỗi, những lời kêu cầu cho đến khi giao cho em từng mảnh kỷ vật, cuối cùng là những lời chia tay trước khi phải rời xa. Những chia sẻ của nàng với Thúy Vân đầy tình cảm và mục đích, khiến em không thể từ chối, đồng thời không che giấu sự tiếc nuối, niềm khao khát tình yêu đến cùng. Sức mạnh của tình yêu chắc chắn và kiên định đã thống trị mọi hành động, mọi lời nói của Kiều. Tình yêu ấy quả thực to lớn, đến mức ngay cả khi chỉ còn là hồn ma vẫn ao ước được nhớ mãi, được trở về thăm người tình xưa

Dù mơ về quá khứ tình yêu mãnh liệt hay dự đoán về tương lai đầy sóng gió, Kiều vẫn phải đối diện với sự thật khắc nghiệt của hiện tại. Cuối cùng, Kiều trở lại với hoàn cảnh của mình, đau đớn tột cùng khi nhận ra bi kịch số phận, bi kịch tình yêu tan vỡ của chính mình không thể được cứu rỗi

Bây giờ trâm vỡ, bình tan,
Kể làm sao làm lại muôn vàn tình cảm!
Gửi lời lạy tình quân
Duyên nợ ngắn ngủi, chẳng qua được bao lâu.
Phận đời bạc như vôi?
Đành lòng nước chảy, hoa trôi lạc mất ngang đàng.

“Trâm vỡ, bình tan”, “tơ duyên ngắn ngủi”, “nước chảy, hoa trôi”, “phận bạc như vôi”,... những từ ngữ này đã miêu tả chân thực về tình huống đau lòng, đầy xót thương mà nàng Kiều đang phải đối mặt. Buổi trao duyên trở thành lời tâm sự, giãi bày tâm tư của Kiều đối với em gái, cũng như là cuộc hội thoại nội tâm của nàng. Bi kịch tình yêu chưa kịp bắt đầu đã phải chấm dứt, và đau đớn hơn khi gia đình Kiều đang trong tang thương, còn Kim Trọng ở quê đau buồn mà không biết tin gì. Tuy nhiên, bên trong tâm hồn Kiều, khao khát về tình yêu vẫn cháy bỏng:

Bây giờ trâm vỡ, gương tan
Kể làm sao làm lại muôn vàn tình cảm.
Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
Thôi thôi, thiếp đã làm tổn thương chàng từ nay!

Một lời than, một lời tự trách, một lời biệt li đầy chua xót. Kiều gọi tên Kim Trọng hai lần, gọi anh là “lang”, từ ngôn ngữ của người vợ dành cho chồng. Nàng trân trọng mối tình đó, với Kiều, Kim Trọng không chỉ là người yêu trong mộng, mà còn là chồng, người mà nàng tin tưởng trao phó số phận. Nàng sống hết mình vì tình yêu, mặc dù bị xã hội cản trở, nhưng bên trong con gái ấy vẫn là một trái tim đầy yêu thương, giàu lòng nhân ái. Nàng tự nhận lỗi vì đã “phụ” chàng Kim. Nỗi buồn của nàng được đẩy sang một bên để nhường chỗ cho sự cảm thông sâu sắc và lòng thương hại đối với Kim. Kiều nghĩ đến người yêu khi trở lại thành phố học tập và lo sợ rằng tin tức về sự lạc lõng của mình đã đến tai anh. Nàng đau đớn hơn cả chính bản thân mình, ý thức rõ ràng về sự lựa chọn hiện tại và trao duyên cho em gái để giảm bớt cảm giác cô đơn và đau lòng của Kim Trọng.

Nhờ những lời nói, hành động và biến động tâm lý của Kiều, độc giả có thể hình dung được nỗi đau khổ của cô gái tài năng và xinh đẹp nhưng số phận khắc nghiệt. Tính cách thông minh, sắc sảo cùng khả năng diễn đạt tuyệt vời, buổi trao duyên giữa Kiều và Thúy Vân trở thành cuộc đối thoại, nhưng thực tế chỉ là một mình Kiều nói chuyện với chính mình. Mỗi từ nàng nói đều như là nỗi đau sâu thẳm, chia sẻ từ đáy lòng mong em hiểu và thay mình giữ lời hứa với người yêu. Sử dụng phương tiện nội tâm của nhân vật, Nguyễn Du đã khai thác tận cùng những cảm xúc riêng biệt, để lại dấu ấn cá nhân mạnh mẽ. Một hành trình tâm lý phức tạp, đầy những suy nghĩ lồng lẻo. Kiều kể chuyện, tự trải lòng, và bày tỏ những khó khăn, đau khổ và khao khát thầm kín của mình. Người đọc cảm thấy gần gũi, đồng cảm và chia sẻ cho số phận con người đau đớn đó, như được chứng kiến trực tiếp cảnh trao duyên đầy nước mắt, đầy nuối tiếc của Kiều.

Đoạn trích từ 'Trao duyên' đã tả rõ cung bậc cảm xúc đầy biến động của nàng Kiều khi đối mặt với tình yêu đầy đau khổ, buộc phải xa rời người yêu và nhờ em gái thay mình giữ lời hứa với Kim Trọng. Tác giả không diễn đạt trực tiếp tâm lý nhân vật mà để nhân vật tự lộ rõ tính cách và cảm xúc qua từng cử chỉ, hành động và lời nói. Nguyễn Du truyền tải sự yêu thương và tôn trọng đối với phụ nữ thông minh, sắc sảo nhưng gặp khó khăn, thể hiện sự thương cảm với bi kịch tình yêu tan vỡ của Kiều. Đồng thời, tác giả chỉ trích một cách tinh tế xã hội không công bằng, đối xử thiếu công bằng với những người bị đánh giá thấp, con người chỉ là hàng hóa, tình yêu chân thực bị chia cắt bởi những thế lực tàn nhẫn.