Buzz
Dàn ý
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Lưu Quang Vũ
- Giới thiệu về vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt
2. Thân bài
a. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt
* Hồn Trương Ba:
- Khẳng định mình còn nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn.
- Xem xác như một vỏ bọc bên ngoài, u ám, không có ý nghĩa gì, không tư tưởng hay cảm xúc cao cả.
- Thái độ: ban đầu kiên quyết từ chối, sau đó trở nên do dự, tuyệt vọng.
* Xác anh hàng thịt:
- Nhấn mạnh hồn Trương Ba không thể tách rời khỏi xác anh hàng thịt, mọi hành động của hồn chịu sự chi phối của xác.
- Thái độ: từ giễu cợt chuyển sang quyết đoán, mạnh mẽ, áp đảo và cuối cùng chiếm ưu thế.
* Kết quả: xác anh hàng thịt chiến thắng.
=> Cuộc chiến giữa bản năng và lý trí, giữa đạo đức và tội lỗi, giữa khát vọng và dục vọng.
b. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và gia đình
* Hồn Trương Ba: tin rằng mình vẫn còn một đời sống riêng, nguyên vẹn, trong sạch và chân thành.
* Gia đình:
- Vợ Trương Ba: đau đớn, khóc, nhận ra Trương Ba không còn là người trước đây, “ông đâu còn là ông”.
- Cháu gái: tức giận, phản đối rằng Trương Ba đã thay đổi, trở thành người khác.
- Con dâu: cảm thông, thương yêu nhưng vẫn nhận thấy Trương Ba đã thay đổi.
* Mỗi người có quan điểm khác nhau nhưng cùng thấy Trương Ba đã thay đổi.
- Kết quả: Trương Ba nhận ra sự thay đổi trong bản thân và vai trò của xác đối với hồn.
=> Mâu thuẫn lên đỉnh điểm.
c. Cuộc đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thích và quyết định của hồn Trương Ba
- Nhận thức được: Cần sống hài hòa giữa thể xác và tâm hồn, sống thật với bản thân và có ý nghĩa.
+ Không được sống trái ngược nội tâm: “Tôi muốn là tôi toàn vẹn”
+ “Ông chỉ muốn cho tôi sống, nhưng không quan tâm tôi sống thế nào”
+ “Không thể sống với bất kỳ giá nào, có những giá quá đắt, không thể trả”.
- Bước ngoặt: Trương Ba đưa ra quyết định khó khăn nhưng đúng đắn.
+ Trả lại xác cho anh hàng thịt và chấp nhận cái chết.
+ Thử thách của Đế Thích (Trương Ba nhập vào xác cu Tị): Trương Ba cho cu Tị sống còn mình thì chết.
=> Kết thúc mang ý nghĩa sâu sắc, thúc đẩy ý thức con người về cách sống.
=>Phê phán:
- Thứ nhất, con người có nguy cơ chạy theo ham muốn vật chất, khiến linh hồn bị “biến thành thịt”.
- Thứ hai, lơ là vấn đề vật chất, chỉ quan tâm đến tinh thần. Đây là biểu hiện của chủ nghĩa duy tâm chủ quan, của sự lười biếng.
- Vở kịch còn đề cập đến vấn đề con người sống giả, không dám và không được sống thật với chính mình.
3. Kết bài
- Khái quát, mở rộng vấn đề
Bài mẫu
Lưu Quang Vũ ban đầu nổi tiếng với vai trò là nhà thơ. Tuy nhiên, sau này ông được biết đến nhiều hơn như một nhà viết kịch xuất sắc. Trong những năm 1980, các vở kịch của Lưu Quang Vũ đã chiếm lĩnh nhiều sân khấu trên khắp đất nước.
Lưu Quang Vũ luôn mang trong mình khát vọng bày tỏ tâm hồn và tham gia vào dòng chảy của cuộc sống. Khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, văn học được thể hiện dưới góc nhìn đa chiều, khám phá số phận con người và vấn đề cá nhân. Lưu Quang Vũ với mong muốn thể hiện tâm hồn, nhân cách và khát vọng sáng tạo đã dồn hết tâm sức vào viết kịch.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt được viết dựa trên cốt truyện dân gian, gửi gắm những suy ngẫm về nhân sinh và phê phán một số tiêu cực trong lối sống hiện thời. Vở kịch bắt đầu ở chỗ câu chuyện dân gian kết thúc, khi hồn Trương Ba sống trong xác anh hàng thịt gây ra nhiều tình huống khó khăn, tuyệt vọng, dẫn đến việc hồn Trương Ba cầu xin Đế Thích cho phép ông chết. Cách xây dựng tình huống và giải quyết mâu thuẫn này thể hiện triết lý sâu sắc về cách sống và làm người: Cuộc sống đáng quý, nhưng không phải sống nào cũng đáng.
Lưu Quang Vũ đã tạo nên tác phẩm với nhiều phương diện tài năng, đặc biệt là tài dựng cảnh và dựng đối thoại. Kịch tính căng thẳng trong những xung đột bên ngoài và nội tâm nhân vật. Ngôn ngữ sống động, thấm đẫm triết lý nhân sinh.
Đoạn trích cuối cùng, có thể gọi là “Thoát khỏi nghịch cảnh”, đưa xung đột trung tâm của vở kịch lên đến đỉnh điểm. Sau nhiều tháng sống trong tình trạng “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”, hồn Trương Ba ngày càng xa lạ với gia đình và tự ghét chính mình. Ông quyết định tách khỏi cái thân xác thô lỗ của anh hàng thịt. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác, rồi hồn và Đế Thích, đẩy xung đột nội tâm của hồn Trương Ba lên cao, từ đó nêu lên những triết lý nhân sinh sâu sắc.
Trước khi hồn và xác đối thoại, hồn Trương Ba tự độc thoại với lời kêu gọi mạnh mẽ: Không! Tôi không muốn sống thế này mãi! Tâm trạng đau khổ, bế tắc của hồn thể hiện qua những câu nói ngắn gọn, dồn dập, thể hiện mong muốn thoát ra khỏi cái thân xác mà hồn ghê tởm.
Trong cuộc đối thoại với xác, hồn Trương Ba bị đuối lý vì xác gợi lại những hành động mà hồn không thể chối bỏ. Hồn đau khổ, xấu hổ và tuyệt vọng trước những lời mỉa mai, châm chọc của xác. Còn trong các đối thoại với người thân, hồn nhận ra sự xa lạ, biến đổi của mình, đẩy nỗi đau khổ lên đỉnh điểm.
Trong cuộc trò chuyện với Đế Thích, hồn Trương Ba bày tỏ quan niệm về hạnh phúc, về cách sống và cái chết. Hồn nhận thức được sự hài hòa giữa hồn và xác, và quyết định xin cho cu Tị sống, còn mình sẽ chết hẳn.
Cuộc đối thoại với Đế Thích và quyết định cuối cùng của hồn Trương Ba là kết quả của quá trình diễn biến hợp lý. Hồn nhận thức được những rắc rối có thể xảy ra khi nhập hồn vào xác cu Tị và quyết định dứt khoát.
Vở kịch mang ý nghĩa triết lý sâu sắc về nhân sinh và hạnh phúc con người, đồng thời phê phán những tiêu cực trong lối sống hiện tại. Lưu Quang Vũ còn lên án việc con người chạy theo ham muốn vật chất và không chăm lo đến giá trị tinh thần, gây ra sự tha hóa.
Lưu Quang Vũ qua đời một cách đáng tiếc trong một tai nạn giao thông. Vở kịch cuối cùng của ông là “Chim sâm cầm không chết”. Dù đã ra đi, Lưu Quang Vũ vẫn sống mãi qua tác phẩm của mình. “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” và những vở kịch khác của ông vẫn tiếp tục được dàn dựng và biểu diễn, mang ý nghĩa triết lý về cuộc đời, con người và xã hội.
