Câu hỏi 1
Câu hỏi 1 (trang 42 VBT Ngữ văn lớp 9, tập 1)
Bốn câu thơ đầu cho ta thấy vẻ đẹp của mùa xuân.
- Các chi tiết nào trong đoạn văn gợi lên đặc điểm của mùa xuân?
- Bạn nhận xét gì về lựa chọn từ ngữ và kỹ thuật viết của Nguyễn Du khi miêu tả mùa xuân?
Phương pháp giải:
Câu hỏi này có 2 ý nghĩa: Đầu tiên, đọc đoạn văn, tập trung vào các chi tiết mô tả về mùa xuân. Sau đó, phân tích cách Nguyễn Du sử dụng từ ngữ và kỹ thuật viết để miêu tả mùa xuân.
Lời giải chi tiết:
- Các chi tiết như con én đưa thoi, thiều quang chín chục, cỏ non, trời, cành lê trắng tạo nên bức tranh mùa xuân sống động.
- Nguyễn Du đã sử dụng từ ngữ một cách sáng tạo để làm nổi bật vẻ đẹp của mùa xuân.
- Bút pháp hội hoạ phương Đông của tác giả đã tạo ra một bức tranh mùa xuân tươi mới, tràn đầy sức sống.
Câu hỏi 2
Câu hỏi 2 (trang 43 VBT Ngữ văn lớp 9, tập 1)
Tám câu thơ tiếp theo miêu tả một buổi lễ hội trong tiết Thanh minh:
- Liệt kê các từ ghép là tính từ, danh từ, động từ. Từ ngữ này gợi lên không khí và hoạt động của lễ hội như thế nào?
- Qua cuộc du xuân của chị em Thúy Kiều, tác giả đã mô tả một lễ hội truyền thống xa xưa. Hãy đọc kĩ các chú thích, kết hợp với đoạn thơ để cảm nhận về lễ hội đó.
Phương pháp giải:
Câu hỏi này gồm 2 phần:
- Liệt kê các từ ghép là tính từ, danh từ, động từ để hiểu rõ hơn về không khí và hoạt động của lễ hội.
- Sau đó, đưa ra cảm nhận về lễ hội dựa trên thông tin từ sách giáo khoa và đoạn thơ.
Lời giải chi tiết:
- Các từ ghép như gần xa, yến anh, chị em, tài tử, giai nhân, nô nức, sắm sửa, dập dìu tạo nên bức tranh sôi động của lễ hội.
- Thông qua cuộc du xuân của chị em Thúy Kiều, tác giả đã phác họa nên một bức tranh lễ hội truyền thống uy nghi xa xưa.
Câu hỏi 3
Câu hỏi 3 (trang 43 VBT Ngữ văn lớp 9, tập 1)
Sáu câu cuối mô tả chị em Thúy Kiều trở về từ cuộc du xuân.
- Cảnh vật, không khí mùa xuân trong sáu câu cuối có điểm gì khác so với câu thơ đầu? Vì sao?
- Từ ngữ như tà tà, thanh thanh, nao nao chỉ miêu tả không khí thiên nhiên hay còn phản ánh tâm trạng con người? Tại sao?
- Cảm nhận của bạn về thiên nhiên và tâm trạng con người trong sáu câu cuối.
Phương pháp giải:
Đọc lại 6 câu thơ và tìm câu trả lời cho câu hỏi gợi ý trong sách giáo khoa.
Lời giải chi tiết:
- Cảnh vật vẫn mang vẻ đẹp nhẹ nhàng, êm đềm của mùa xuân: ánh nắng nhẹ, dòng nước nhỏ, một cây cầu nhỏ bắc qua.
- Các từ như “tà tà”, “thanh thanh”, “nao nao” không chỉ miêu tả không khí mà còn thể hiện tâm trạng của con người.
- Dòng nước vòng quanh “nao nao” như báo hiệu sắp đến lúc Kiều sẽ gặp nấm mồ Đạm Tiên, sẽ gặp chàng thư sinh “phong tư tài mạo tót vời” Kim Trọng.
Bài 4
Bài 4 (trang 44 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Phân tích những thành công trong việc miêu tả thiên nhiên của Nguyễn Du trong đoạn trích.
Phương pháp giải:
Chú ý đến những gợi ý trong sách giáo khoa về cấu trúc của đoạn trích; cách sử dụng từ ngữ phong phú, giàu màu sắc để tạo ra hình ảnh; sự kết hợp giữa miêu tả chi tiết và miêu tả tổng quát.
Lời giải chi tiết:
Thành công trong việc miêu tả:
- Lựa chọn từ ngữ sắc bén, phong phú.
- Sự đa dạng trong từ ngữ, sử dụng từ ngữ tạo hình mạch lạc.
- Kỹ thuật miêu tả cảnh vô cùng tinh tế: miêu tả điểm xuyết, vừa gợi hứng vừa mô tả, miêu tả cảnh ngụ tình.
Thực hành
Phân tích, so sánh cảnh mùa xuân trong câu thơ cổ Trung Quốc: 'Phương thảo liên thiên bích/ Lê chi sổ điểm hoa' với câu 'Cỏ non xanh tận chân trời/ Cành lê trắng điểm một vài bông hoa' để thấy được sự sáng tạo của Nguyễn Du.
Phương pháp giải:
Chú ý đến các chi tiết mà Nguyễn Du lấy từ câu thơ cổ Trung Quốc (cỏ, trời xanh, cành lê, một vài bông hoa), và sự sáng tạo của Nguyễn Du (cỏ non, màu xanh, kết thúc ở chân trời, màu trắng của hoa lê, từ điểm và trật từ từ ngữ).
Lời giải chi tiết:
Với kỹ thuật miêu tả, câu thơ cổ Trung Quốc đã tái hiện lại vẻ đẹp đặc biệt của mùa xuân, với hương thơm, màu sắc, và hình ảnh. Đó là hương thơm của cỏ non, là màu xanh biếc của cỏ che phủ đến tận chân trời. Đó cũng là hình ảnh của cành lê trắng điểm nhẹ vài bông hoa. Cảnh mà hòa nhẹ nhàng, êm đềm. Hai câu thơ trong Truyện Kiều tạo nên bức tranh tuyệt vời về mùa xuân. Màu xanh tạo nền cho bức tranh xuân, và trên nền xanh ấy, điểm nhấn là một vài bông hoa lê trắng. Câu thơ cổ Trung Quốc chỉ nói đến điểm nhấn của vài bông hoa lê mà không nói về màu sắc của chúng. Nguyễn Du đã thêm vào từ 'trắng' và điều đó đã làm cho bức tranh mùa xuân trở nên khác biệt hẳn. Từ 'trắng' làm nổi bật lên bức tranh, tạo ra một sự tương phản đầy ấn tượng. Tất cả đều làm nổi bật vẻ đẹp đặc biệt của mùa xuân: tươi mới, tinh khiết, tràn đầy sức sống, rực rỡ, thanh tao, dịu dàng.