Giới thiệu về Nguyễn Minh Châu: Nổi tiếng từ tiểu thuyết Cửa sông (1967), nhà văn không ngừng quan tâm đến số phận của người dân và trách nhiệm của nhà văn. Từ đầu thập kỉ 80, ông viết về triết lí nhân sinh.
Chiếc thuyền ngoài xa mô tả cuộc sống khó khăn của một gia đình chài lưới nghèo và lòng hy sinh cao cả của người vợ, người mẹ giữa bờ cát và sóng biển lạnh lẽo.
Vị trí của đoạn văn: Đoạn văn nằm ở phần giữa truyện, sau khi mụ bị chồng đánh, đứa con trai vì thương mẹ mà đánh lại cha trước mặt người dẫn truyện - phóng viên ảnh. Đây là lần thứ hai mụ được tòa án triệu tập: trả lời về quyết định của mụ với người chồng bạo hành.
Đoạn văn viết bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu. Có hai nhân vật trong đoạn văn, mỗi nhân vật được mô tả bằng lời văn phù hợp, tạo hình ảnh sinh động. Cả hai đều nói về một người liên quan: người chồng. Với Đẩu - chánh án, lão đàn ông là kẻ vi phạm pháp luật, còn với người phụ nữ thì lão là chồng của mụ.
Sống với những đòn roi: Theo lời của chánh án Đẩu: “Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng. Cả nước không có một người chồng nào như hắn'. Điều này cho thấy mụ đã phải chịu đựng đau đớn từng ngày, từ tháng này sang tháng khác - người phụ nữ gánh trên vai mình nhiều trận đòn roi liên tiếp. Mụ bị đánh tới mức chánh án Đẩu phải cảnh báo: “Chị không thể sống với kẻ chồng vũ phu ấy!' Có lẽ sau khi biết ý kiến của mụ, tòa án mới quyết định làm việc với “lão đàn ông vũ phu ấy”.
Thái độ của người phụ nữ:
“chấp tay lạy vái lia lịa:
Con kính trọng tòa án - Tòa án có thể buộc tội con, phạt tù con, nhưng xin đừng tước con quyền làm mẹ. Trước tâm sự tha thiết đó, ai cũng hiểu và cảm thông, đồng thời nghĩ rằng người phụ nữ đó không hề ngu dại.
Liệu mụ có phải là người phụ nữ như vậy không?
Mụ mô tả về bản thân: “là một cô gái xấu, lại có khuôn mặt rỗ ràng.” Kể về hoàn cảnh: “Trên phố không ai muốn lấy, tôi chỉ mang thai với một anh chàng con nhà ngư dân giữa phố, hiền lành lắm, chưa bao giờ đánh tôi.” Như vậy, mụ đã có một thời kỳ hạnh phúc, một gia đình ấm áp...
Điều gì đã biến “anh chàng con hiền lành' thành “lão đàn ông ác độc?” Từ lời tâm sự của mụ: Giá như tôi sinh ít hơn, hoặc chúng ta có thể mua một chiếc thuyền lớn hơn...”. Đó là đủ để hiểu lý do tại sao mụ lại cầu xin tha thứ một cách cố gắng. Sự nghèo đó đã biến “anh chàng con hiền lành” thành “lão đàn ông ác độc”. Làm sao có thể kiềm chế khi thấy đàn con, thậm chí cả chục đứa, sống trong cảnh đói khổ trên chiếc thuyền? Anh ta tức giận vì sự nghèo đó. Và kết quả là mụ trở thành nạn nhân của sự tức giận đó...
Chị hiểu chồng mình và chịu đựng. Và cũng vì yêu quý con cái, chị mới dám xin với lão... đưa ra bờ rồi mới đánh” vì lo sợ con chứng kiến cảnh buồn, và có thể hành động không tốt với cha của chúng...
Bằng việc phân tích các tình huống trong đoạn văn, ta nhận ra rõ hơn sự hy sinh cao cả của người vợ, người mẹ trong hoàn cảnh khó khăn.
Đó chỉ là một trong những vấn đề phức tạp của xã hội.
Cùng với việc giáo dục về bình đẳng giới, việc quản lý sinh sản đúng đắn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người dân thoát khỏi nghèo đói.