Buzz
Thạch Lam là một tác giả nổi bật trong nhóm Tự lực văn đoàn và là một nhà văn quan trọng của văn học Việt Nam vào những năm 1930-1945. Mặc dù sản xuất văn học của ông không nhiều nhưng các tác phẩm của Thạch Lam thấm đẫm những giá trị nhân văn sâu sắc, các câu chuyện về cuộc sống bình dị nhưng cảm động mà ông đưa vào tác phẩm tạo nên những tác phẩm có giá trị, hấp dẫn đặc biệt đối với nhiều thế hệ độc giả xưa nay. Để hiểu thêm về phong cách và tư tưởng của Thạch Lam, chúng ta có thể phân tích qua truyện ngắn “Dưới ánh hoàng lan”.
“Dưới ánh hoàng lan” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Thạch Lam. Cốt truyện nhẹ nhàng, bối cảnh làng quê gần gũi nhưng vẫn mang nét độc đáo, mới lạ mà Thạch Lam mang đến, đó là hương vị của con người, của tình người. Những tình cảm đơn giản, giản dị nhưng rất sâu sắc và có sức sống đầy ấn tượng đến tâm trí, trái tim của người đọc, người nghe.
Truyện ngắn “Dưới ánh hoàng lan” kể về nhân vật Thanh trở về quê hương, gặp lại những người thân yêu. Câu chuyện đơn giản, giản dị nhưng ẩn chứa nhiều cảm xúc, thấm đẫm hương vị của tình người. Thanh mồ côi từ nhỏ, người duy nhất yêu thương anh là bà, cuộc sống của Thanh đầy khó khăn nhưng luôn ấm áp, đầy tình yêu thương và sự chăm sóc từ người bà. Với Thanh, bà vừa là cha mẹ, là người thân duy nhất của anh.
Kể từ khi Thanh đến thành phố làm việc, ngôi nhà của bà và cháu anh trở nên cô đơn hơn. “Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong khu vườn, như thể mọi sự ồn ào bên ngoài đều ngừng lại tại cánh cửa,” dù đã xa nhà một thời gian dài nhưng mỗi lần trở về quê, ngôi nhà vẫn không thay đổi, giống như tình cảm với người bà vậy “...cảnh nhà cũ không có gì thay đổi, giống như lúc chàng rời đi ngày xưa”. Sự yên lặng của căn nhà gợi lên trong Thanh nhiều cảm xúc, khiến anh “...trở nên nghẹn ngào”.
Chỉ từ những dòng đầu tiên của tác phẩm đã thấy rõ tình yêu của Thanh với quê hương, đặc biệt là tình cảm đặc biệt với ngôi nhà và người bà anh yêu thương, kính trọng. Mỗi khi về thăm quê, Thanh luôn có cảm giác hồi hộp, vui mừng, đó là tình cảm của người con xa quê khi được trở về mái nhà thân thương, nơi quê hương sinh ra, lớn lên “...Khi Thanh rời xa sự nóng bức của thành phố, bước vào ngôi nhà mát mẻ của bà, gặp lại những điều thân mến sau hai năm xa cách. Sự chăm sóc tử tế của bà, hương ngọc lan dịu ngọt phảng phất ở đâu đó mang lại cho chàng sự nhẹ nhõm...”. Đó là sự nhẹ nhàng của tâm hồn con người luôn hướng về quê hương.
Các tác phẩm của Thạch Lam luôn nhẹ nhàng, đơn giản nhưng có sức gợi cảm đến từ cuộc sống bình dị. Theo bước chân của Thanh, người đọc cảm thấy như hòa mình vào nhân vật, trải qua nhiều trạng thái, cảm xúc, từ hồi hộp, vui mừng đến hạnh phúc khi gặp lại người bà. Chỉ một câu của bà “Đi vào trong nhà không nắng cháu” đã làm người đọc xúc động, sự quan tâm nhỏ bé nhưng thể hiện được tình cảm, lòng nhân ái rộng lớn của người bà dành cho Thanh, luôn chăm sóc cháu từ những điều nhỏ nhặt nhất.
Vì thế, dù đã trưởng thành, khi ở bên bà Thanh vẫn cảm thấy như một đứa trẻ được yêu thương, chăm sóc bởi bà: “Thanh đi bên cạnh bà, người thẳng, mạnh, bên cạnh bà cụ gầy. Tuy vậy, chàng cảm thấy chính bà là người che chở, như những ngày còn nhỏ”. Đó là tình cảm gia đình, đặc biệt là tình cảm bà cháu, thật vĩ đại, thiêng liêng, làm cho con người cảm thấy nhỏ bé, tâm hồn như trở về tuổi thơ để nhận lấy mỗi cử chỉ, mỗi lời quan tâm từ những người mà mình yêu quý nhất.
Trở về thăm nhà sau hai năm xa quê, gặp lại bà và nhận được tình yêu thương, quan tâm từ bà, Thanh cảm thấy như đang trở về với tuổi thơ “...tất cả những ngày thơ ấu trở về cùng chàng”. Sự xa cách của thời gian không làm thay đổi cảnh vật ở ngôi nhà, cũng không làm mờ đi tình cảm thiêng liêng, bền vững của tình bà cháu “...Thanh đã vắng nhà hơn hai năm, nhưng chàng vẫn cảm thấy như vẫn ở nhà từ ngàn xưa. Phong cảnh vẫn nguyên vẹn, nhà vẫn yên tĩnh và bà vẫn tóc bạc phơ, hiền từ như trước.”
Tình cảm nhẹ nhàng giữa Thanh và Nga làm cho độc giả cảm thấy xúc động, trong sáng và đáng yêu. Những đoạn đối thoại của họ, dù chưa nói ra lời yêu, vẫn truyền đạt được bao nhiêu tình cảm ẩn chứa trong đó. Sự tinh tế khi Thanh đặt bông hoa hoàng lan lên mái tóc của Nga là khoảnh khắc lãng mạn, tinh tế của đôi lứa. Dù Thanh phải đi xa, Nga vẫn tự cài bông hoa hoàng lan vào tóc mỗi năm như lúc Thanh còn ở bên cạnh. Mối tình chưa thành lời, chưa đi đến hồi kết nhưng sự nhẹ nhàng của tình yêu đó đã đủ để làm xúc động nhiều tâm hồn.
Tinh thần thơ của truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” thể hiện rõ qua nhân vật người bà. Dù chỉ xuất hiện vài lần, nhưng qua những hành động, lời nói quan tâm, ta có thể cảm nhận được tình cảm bao la của người bà dành cho người cháu yêu thương. Từ lời quan tâm “Đi vào trong nhà không nắng cháu” đến lời thúc giục cháu đi rửa mặt, nghỉ ngơi, bà luôn ân cần, chu đáo. Bà sửa gối chiếu, phất trần để phủi bụi, giục cháu nghỉ ngơi vì sợ cháu đói.
Người bà luôn quan tâm đến từng việc nhỏ của người cháu. Với Thanh, khi ở bên bà luôn cảm thấy được yêu thương, chăm sóc. Dù Thanh lớn khôn, nhưng với bà, cháu luôn là một đứa nhỏ cần được quan tâm: “Ở đây, bà luôn sẵn sàng để yêu thương cháu”. Tình thương của bà đơn giản nhưng cao quý, thiêng liêng.
Mọi cử chỉ, hành động của bà đều làm ta cảm động. Bà luôn ân cần chăm sóc cho Thanh, phủi bụi, giúp chàng thoải mái. Dù chỉ qua một câu miêu tả ngắn gọn nhưng ta cảm nhận được ánh mắt trìu mến, nụ cười ấm áp, hiền từ của người bà. Ánh mắt đó tràn đầy yêu thương, làm Thanh “cảm động ứa nước mắt”, đồng thời khiến đọc giả nhớ về những kỷ niệm hạnh phúc bên người thân.
Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” đơn giản nhưng tinh tế, sâu sắc, mang lại cảm giác thư thái, nhẹ nhàng qua câu chuyện của Thanh. Nó gợi lên trong mỗi người nhiều cảm xúc yêu thương, trìu mến, khơi gợi tình cảm gắn bó sâu sắc, như tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, tình yêu đầu đời.
