Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Vợ nhặt

Đề bài: Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Vợ nhặt

Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Vợ nhặt

I. Cấu trúc Phân tích giá trị nhân đạo của truyện ngắn Vợ nhặt (Tiêu chuẩn)

1. Khởi đầu:

- Kim Lân, một nhà văn uy tín trong văn học Việt.
- Tác phẩm 'Vợ nhặt' đặc sắc của ông, tập trung vào cuộc sống của người nông dân trong đại nạn đói năm 1945, thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc.

2. Phần chính:

a. Khái niệm về giá trị nhân đạo:

- Đó là trụ cột cơ bản của văn học chân chính.

- Hiện thị qua tình cảm sâu sắc của tác giả đối với con người và cuộc sống:
+ Thể hiện qua sự đồng cảm, lòng thương cho những số phận đau khổ.
+ Biểu hiện sự tôn trọng, yêu quý những phẩm chất xuất sắc, lòng kiên trì, nỗ lực vươn lên,... của con người.
+ Kêu gọi chống lại những thế lực gây ra nỗi đau của con người và chỉ ra con đường cứu rỗi.

b. Giá trị nhân đạo trong 'Vợ nhặt':

* Thấu hiểu, chia sẻ nỗi đau của cuộc sống khốn khổ của người dân nghèo trong thời kỳ đói nghèo:

- Nạn đói làm hủy hoại làng quê: những gia đình 'rơi vào cảnh khốn khổ, ôm nhau dìm nhau đi như những hồn ma, và nằm chật chội khắp nơi', 'người chết lan tràn như chiếc lá khô', 'thây nằm uốn cong bên đường', 'không khí tràn ngập mùi tanh của rác rưởi và mùi hôi của xác người'.

- Kinh hoàng của sự đói được thể hiện qua hình ảnh của nhân vật người phụ nữ:
+ Hiện thân với vẻ tiểu tử, áo quần rách nát 'như tổ nhện', 'gầy guộc đi',...
+ Do nạn đói mà gương mặt trở nên 'mảnh mai, nhăn nhó':

• Tràng tới mời Thị ăn, nhưng bị Thị từ chối.
• Cách Thị ăn: 'đắp mặt vào đĩa, chen một đôi bát bánh đúc', ăn nhanh chóng, hối hả: chứng tỏ đã phải chịu đựng đói kém trong thời gian dài.

+ Thị đồng ý 'theo không' Tràng về nhà với hy vọng thoát khỏi cảnh chết chóc.
=> Tác giả chia sẻ nỗi thương cảm khi chứng kiến con người đối mặt với cái chết do nạn đói.

* Phát hiện và trân trọng những phẩm chất đẹp và ước mơ của họ:

- Nhân vật Tràng: tấm lòng nhân ái và khao khát hạnh phúc gia đình.
+ Chấp nhận chia sẻ sự sống với người cùng cảnh ngộ: Mời Thị ăn dù bản thân cũng không dư dả gì.
+ Khao khát hạnh phúc gia đình: Ngỏ ý mời Thị về sống chung, hạnh phúc khi có người vợ.
+ Trở nên trách nhiệm hơn sau khi có gia đình: Cảm nhận mọi thứ xung quanh mới mẻ, nhận thức về trách nhiệm, tin tưởng vào tương lai tươi sáng.

- Nhân vật người phụ nữ: sức sống mạnh mẽ và tính tình hiền lành đằng sau vẻ 'đổ rác rưởi'.
+ Sức sống mạnh mẽ của Thị: thể hiện qua quyết tâm vượt qua tự trọng và nhân cách để sống; chấp nhận làm 'vợ nhặt' để nắm bắt cơ hội cuối cùng để sống.
+ Tính hiền lành, chăm chỉ khi trở thành vợ Tràng: làm việc chăm chỉ, dọn dẹp nhà cửa; giữ bình tĩnh trong bữa ăn gia đình đầy thương tâm.

- Nhân vật bà cụ Tứ: lòng nhân ái sâu sắc.
+ Khi thấy Tràng đưa về một người xa lạ, trong hoàn cảnh khó khăn, bà cụ vẫn chấp nhận mở cửa đón tiếp.
+ Bà còn biểu lộ lòng biết ơn với Thị vì bà nghĩ 'người ta gặp khó khăn, đói đầu mà mới quay đầu đến con mình'.
+ Bà luôn âu yếm con: vui mừng vì hạnh phúc của con trai và luôn quan tâm đến sự hạnh phúc của con.
+ Bà cụ che giấu nỗi buồn trong lòng và luôn nói về một tương lai sáng sủa, lạc quan 'có lẽ sẽ có cửa khác mở ra', 'mua đôi gà'.
+ Khi nồi cháo 'đã hết', bà 'bày tỏ', 'tử tế' mang ra nồi 'chè xanh' từ cám với tâm trạng vui vẻ.

* Tìm ra con đường, lối thoát làm thay đổi cuộc sống của những người nghèo - con đường cách mạng:
- Qua câu chuyện được một người phụ nữ kể về 'việc đập kho thóc Nhật chia cho những người đói' và 'từ chối đóng thuế'.
- Tâm trạng của Tràng 'ngỡ ngàng, tiếc rẻ, khó hiểu': những biến động nhỏ trong tâm hồn của Tràng mặc dù nhỏ, nhưng có thể làm thay đổi cuộc sống nghèo nàn của họ.
- Những sự biến đổi này, khi tiếp xúc với ánh sáng cách mạng, có thể trở thành điểm tựa thay đổi cuộc sống của họ.
- Đây là hướng đi mà Kim Lân muốn chỉ ra cho những người nông dân trước Cách mạng tháng Tám.

3. Kết luận:

- Xác nhận lại giá trị của tác phẩm và lòng nhân đạo của Kim Lân.

II. Bài văn mẫu Phân tích giá trị nhân đạo của truyện ngắn Vợ nhặt (Chuẩn)

Kim Lân, một nhà văn danh tiếng trong nền văn hóa Việt Nam, tác phẩm nào cũng mang đến những giá trị sâu sắc. Bất kỳ thời kỳ nào, Kim Lân cũng trung thành với đề tài về nông thôn Việt Nam và những người nông dân chăm chỉ mà ông yêu quý. 'Vợ nhặt' là một trong những tác phẩm nổi bật của ông, phản ánh thực tế xã hội trong đợt đói khủng khiếp năm 1945 tại Việt Nam và truyền đạt những giá trị nhân đạo sâu sắc.

Giá trị nhân đạo là trụ cột của văn học chân chính, xuất phát từ lòng đồng cảm sâu sắc của tác giả với số phận con người. Đó là sự chia sẻ đau thương, xót xa dành cho những số phận không may; sự tôn trọng và khuyến khích với những phẩm chất xuất sắc, lòng kiên cường và khao khát công bằng của con người dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào. Giá trị nhân đạo của tác phẩm còn thể hiện qua việc lên án những thế lực gây đau khổ, đồng thời chỉ rõ hướng đi, con đường cách mạng cho những số phận.

Truyện ngắn 'Vợ nhặt' của nhà văn Kim Lân đặt trong bối cảnh nạn đói khủng khiếp năm 1945 tại Việt Nam, làm hai triệu đồng bào chết đói. 'Anh cu Tràng', sống cùng mẹ trong xóm ngụ cư nghèo, đột nhiên mang về một cô vợ 'nhặt' giữa đám đói khốc liệt. Số phận bi thảm và cái đói đã gần kề lại làm những con người nghèo khó này hàn gắn. Truyện không chỉ phản ánh đau thương thời kỳ nạn đói mà còn tôn vinh sức sống mạnh mẽ của lao động, luôn vươn lên và yêu thương. Giá trị nhân đạo của tác phẩm được Kim Lân thể hiện qua từng câu chữ, từng tình huống. Ông đọng lại sự đồng cảm và thương xót vô tận dành cho người dân nghèo, nhấn mạnh vẻ đẹp phẩm chất và khát khao của từng nhân vật. Hơn nữa, Kim Lân mở ra con đường cách mạng, lối thoát giúp họ thay đổi số phận.

Khi đọc 'Vợ nhặt', chúng ta cảm nhận sự đồng cảm, xót thương trước cảnh đời khốc liệt của người nghèo trong nạn đói. Nạn đói tàn phá mọi góc làng, những hình ảnh đau lòng về người chết nằm ven đường, làng quê hoang tàn hiện ra. Đàn bà hiện thân của sự đói khó với hình ảnh tiều tuỵ và tàn tạ khiến người đọc cảm nhận sâu sắc nỗi đau. Thị, người từng tràn đầy nhân hậu, giờ đây trở nên khó chịu, đánh mất sự hiền lành. Thị vụt sáng một cách đau đớn trong tâm hồn người đọc khi mặc đồng bào vào tình cảnh khó khăn. Cảnh cuối truyện khi thị mời ăn cùng Tràng, nhưng bàn tay nhấc ăn như kiểu giành giật, chấp nhận cảm giác đói đến nỗi mất đi sự nhân hậu ngày trước. Những chi tiết này làm nổi bật tâm trạng xót xa của tác giả.

Kim Lân mô tả chân thực và sinh động, đưa độc giả đến gần với nỗi đau của những người phải sống trong cảnh đói khổ. Từ đó, ông gửi đến độc giả niềm thương cảm sâu sắc dành cho những số phận nghèo đói trong giai đoạn khó khăn của đất nước.

Không chỉ thể hiện sự đồng cảm và xót thương, Kim Lân tôn vinh những phẩm chất đẹp và khao khát của con người. Tràng, một người đàn ông nghèo, sở hữu tâm hồn sáng tạo và trái tim nhân hậu. Trong cơn đói, anh nhận biết vẻ đẹp ẩn sau bộ áo rách và khuôn mặt khắc nghiệt của người đàn bà. Tràng không giận dữ mà chỉ cười hiền lành, toát lên tình thương và lòng trắc ẩn. Sự vui vẻ khi mời thị ăn chứng minh lòng nhân ái, không phải là sự ban ơn. Tràng chấp nhận thị không chỉ vì khao khát gia đình, mà còn là sự chia sẻ và yêu thương đồng cảnh ngộ. Tất cả thể hiện một tâm hồn lương thiện, tình thương tương thân tương ái.

Tràng không chỉ là biểu tượng của tình thương, mà còn là sức sống mãnh liệt vượt lên trên khó khăn. Niềm khao khát hạnh phúc gia đình là động lực lớn. Cưới vợ không chỉ là sự liều lĩnh mà còn là một quyết định táo bạo để đối mặt với đói khát. Tràng không chỉ đánh bại nỗi sợ hãi mà còn trở nên sống động, đầy sức sống. Thay đổi rõ rệt trong tâm hồn và vóc dáng của Tràng khiến độc giả cảm nhận sự mạnh mẽ và hạnh phúc.

Sức sống mãnh liệt của Tràng hiện rõ qua lòng lạc quan và niềm tin vào tương lai. Sự thay đổi trong tâm trạng của anh sau khi có vợ là không ngờ. Niềm hạnh phúc đột ngột khiến cho thế giới trở nên khác lạ và mới mẻ. Tràng vui mừng với sự gọn gàng của ngôi nhà và âm thanh của sự sống khi vườn được lau chùi. Hạnh phúc đưa đến động lực, khích lệ Tràng vượt qua thách thức của cái chết đang ám ảnh.

Người phụ nữ trong tác phẩm của nhà văn Kim Lân là biểu tượng của lòng kiên trì và khao khát sống sót trong bối cảnh khó khăn. Dù đối mặt với đói kém, người phụ nữ không chấp nhận sống chết trong tuyệt vọng. Thay vào đó, để giành lấy sự sống, bà đã hi sinh tự trọng và nhân cách, thậm chí làm vạ Tràng để có thêm miếng ăn. Hành động 'ăn một chặp bốn bát bánh đúc' thể hiện ý chí mạnh mẽ, khao khát sống sót. Người phụ nữ không chỉ là biểu tượng của sự sống, mà còn là minh chứng cho sức mạnh tinh thần và lòng kiên nhẫn.

Bà cụ Tứ, một người nông dân kiên trung, là nguồn động viên lớn cho những con người đang đối mặt với khó khăn. Trong bối cảnh đói khát, bà không chỉ chấp nhận thị làm con dâu mà còn yêu thương và chia sẻ sự sống với thị. Hành động này là minh chứng cho lòng nhân ái và tình thương không điều kiện của bà. Bà cụ Tứ, với tâm hồn giàu lòng nhân ái, đã giúp đỡ con trai và thị tìm thấy niềm tin và hy vọng trong hoàn cảnh khó khăn.

Nhà văn Kim Lân thông qua tác phẩm đã mở ra một con đường cách mạng cho những người nông dân nghèo. Hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới là biểu tượng của lối thoát và hy vọng mới cho những người đang gặp khó khăn. Câu chuyện về việc cướp kho thóc Nhật để chia sẻ cho những người đói là minh chứng cho sự đổi mới và tìm kiếm con đường mới dưới ánh sáng cách mạng. Kim Lân đã vẽ nên hình ảnh những con người chấp nhận lý tưởng cách mạng, mở đường cho một tương lai lạc quan và thay đổi đời mình.

Với bút pháp tài tình và sống động, Kim Lân đã khắc họa một bức tranh chân thật về xã hội Việt Nam trong thời kỳ đói nghèo năm 1945, chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc. 'Người đàn bà nhặt rác' có thể coi là tác phẩm nổi bật nhất về cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng.

""""-KẾT THÚC""""

'Người đàn bà nhặt rác' đã để lại ấn tượng mạnh mẽ về nạn đói khủng khiếp trong lịch sử dân tộc. Hình ảnh bữa ăn ngày đói còn đọng mãi trong tâm trí, gợi lại những cảm xúc đau lòng. Bài viết: Trải nghiệm bữa ăn trong những ngày đói của tác phẩm Người đàn bà nhặt rác, Cảm nhận về nhân vật Tràng trong truyện ngắn Người đàn bà nhặt rác, Suy ngẫm về cái kết của truyện Người đàn bà nhặt rác, Cảm nhận về tình mẫu tử đẹp đẽ của bà cụ Tứ trong tác phẩm Người đàn bà nhặt rác sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về ý nghĩa và giá trị của tác phẩm.