Buzz
Văn chương thật sự được tạo nên từ sự sáng tạo. Nhà văn không ngừng tìm kiếm, khai phá và tạo ra những ý tưởng mới. Dù viết về chủ đề cũ, nhưng nhà văn sáng tạo luôn biết làm mới tác phẩm của mình, mang đến cho độc giả những trải nghiệm mới lạ và đầy cảm xúc. “Lính đảo hát tình ca trên đảo” của Trần Đăng Khoa là một ví dụ điển hình. Mặc dù bài thơ nói về đề tài cũ, nhưng vẫn mang đến cho độc giả những cảm xúc sâu sắc qua hai dòng thơ đầu:
San hô biến thành sân khấu tự nhiên
Cánh gà che kín tấm mái tôn cũ
Anh xin lỗi vì chúng tôi chỉ có thể giúp em tạm thời
Không có tấm màn nào có thể chịu được cơn gió ở Trường Sa
Gió mạnh làm biến đổi hình dạng của đảo
Sỏi cát bay như đàn chim hoang
Hãy để nó đi! Xin hãy lắng nghe, các đồng đội
Bắt đầu thôi. Mây nước đã mở màn
Trần Đăng Khoa nổi tiếng với việc sáng tác về thiếu nhi, những tác phẩm đó đã tạo ra một thế giới nghệ thuật độc đáo của ông. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là những tác phẩm ngoài lĩnh vực quen thuộc của ông lại kém hấp dẫn. “Lính đảo hát tình ca trên đảo” chứng minh sự đa dạng trong cách tiếp cận cuộc sống và tài năng thơ ca của Trần Đăng Khoa
Cùng hát về người lính, “Lính đảo hát tình ca trên đảo” mang một âm điệu, một tâm trạng riêng – mới mẻ và đặc biệt. Họ sống giữa biển cả với những khó khăn, nhưng luôn lạc quan, yêu đời qua từng lời ca, từng khúc hát. Trần Đăng Khoa đã thể hiện hình ảnh này một cách quen thuộc nhưng đầy mới mẻ, như đã từng xuất hiện trong những tác phẩm khác và cũng như là lần đầu tiên. Một lần đầu đầy cảm xúc, đầy tình yêu.
Đoạn thơ này kể về những buổi biểu diễn văn nghệ của người lính đảo. Họ không chỉ khô khan, nghiêm túc như hình ảnh thường thấy, mà còn có những khoảnh khắc bay bổng, phấn khích trong những ca khúc. Với tâm hồn rộng lớn của biển cả, họ đã làm cho cuộc sống hàng ngày của mình thêm sinh động bằng những giai điệu vui tươi, mạnh mẽ.
Điều đặc biệt là sân khấu của họ không được chuẩn bị kỹ lưỡng như bình thường. Sân khấu là đá san hô, và cánh gà được chôn dưới vài tấm tôn “tạm bợ”:
Đá san hô làm sân khấu
Vài tấm tôn che mấy cánh gà
Họ trang trí nơi biểu diễn nghệ thuật bằng những vật dụng đơn giản hàng ngày. Điều đó thể hiện sự thiếu thốn, khó khăn của người lính trên biển đảo xa xôi. Thập niên 80, đất nước nghèo khó, người lính gặp nhiều khó khăn. Những thiếu thốn đó được những người lính lạc quan 'biện minh' bằng một lý do chân thực. Theo họ, 'tạm bợ' không phải vì họ không có phông màn mà vì:
Không có phông màn nào chống nổi gió Trường Sa
Dễ hiểu cảm thông với lý do 'không thể kiểm soát' này. Đọc câu thơ này của Trần Đăng Khoa, ta liên tưởng đến bài thơ “Tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật. Những người lạc quan luôn tìm thấy điều thú vị trong khó khăn như vậy.
Qua lời phân trần của người lính về lí do cho sự tạm bợ, người đọc hiểu sâu hơn về một Trường Sa khắc nghiệt:
Gió làm rát mặt, đảo luôn biến dạng
Sỏi cát bay như lũ chim hoang
Lời thơ khắc họa trong tưởng tượng mỗi độc giả hình ảnh về một Trường Sa nắng gió. Gió Trường Sa như sức mạnh thiên nhiên, tạo ra cảm giác 'gió rát mặt'. Gió mang theo sỏi cát như lũ chim hoang, làm thay đổi hình dạng của đảo mỗi ngày... Hai câu thơ đầy hấp dẫn tạo nên cảm giác mới lạ trong lòng người đọc về thiên nhiên Trường Sa, vì không ai cũng trải qua sức mạnh tức thì của nắng gió nơi này. Lời thơ như hòa quyện với những vần thơ của Trần Đăng Khoa đã viết trong “Đồng đội tôi trên đảo Thuyền Chài”:
Lều bạt chung chiêng giữa biển, giữa trời
Chẳng có cái gai nào sống được
Mắt mở sớm, nắng lồng lộng
Đêm trong lều như đắm chìm trong mây…
Mỗi ngày đều đối mặt với khó khăn, vất vả, nhưng thú vị, lính nói về điều đó một cách bình thản, như thể đó là phần bình thường của cuộc sống, không đáng để lo lắng. Họ không để tâm đến điều đó, ngược lại, họ vẫn sống lạc quan, yêu đời:
Hãy để nó đi! Các chiến hữu ơi
Bắt đầu thôi. Mây nước mở màn…
“Để nó đi” – lính bỏ lại hết khó khăn phía sau để vui sống mỗi ngày. Niềm vui ấy là cùng các chiến hữu hát cao lời ca, niềm vui không phải chuẩn bị cầu kỳ, niềm vui đậm chất lính. Sự đối lập giữa thiên nhiên khắc nghiệt và tinh thần phơi phới của lính trong hai câu này là dụng ý nghệ thuật của nhà thơ. Trần Đăng Khoa đã mượn gian nan cuộc sống để tôn lên vẻ đẹp tinh thần lạc quan, yêu đời của lính. Người lính trong câu thơ này có điểm tương đồng với người lính trong thơ của Phạm Tiến Duật:
Không có kính không phải vì xe không được trang bị kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn xuống đất, nhìn lên bầu trời, nhìn thẳng vào tương lai
Họ đều có tinh thần bất khuất, không bao giờ chịu khuất phục trước khó khăn, ngược lại luôn tìm thấy niềm vui trong những nỗ lực và vất vả
Cách Trần Đăng Khoa diễn đạt 'mây nước đã mở màn' thật độc đáo và thú vị. Màn ở đây như một sân khấu, nhưng không phải bằng vải mà bằng mây nước của biển khơi. Hình ảnh này rất tinh tế và lôi cuốn, đem lại cho độc giả những cảm nhận mới lạ và phong phú.
Với ngôn từ thơ tự nhiên, mộc mạc, Trần Đăng Khoa tạo ra những hình ảnh độc đáo và lạ lẫm, giúp độc giả hiểu sâu hơn về cuộc sống và tinh thần của người lính đảo Trường Sa.
