Khi cho rằng “Nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại” có lẽ tác giả của nhận định này đã nghĩ đến những trang viết chân thực, sống động phản ánh trung thực bản chất của thời đại mà nhà văn đó sống. Điều này khiến độc giả Việt Nam nhớ đến một tác phẩm “thực và hay' như thế, đó là “Hoàng Lê nhất thống chí” của Ngô gia văn phái. Có ý kiến cho rằng: trong “Hoàng Lê nhất thống chí” của Ngô gia văn phái, có thế nói cảm hứng yêu nước và tự hào dân tộc nhiều khi đã lấn át cả thái độ thiên vị với triều Lê. Điều đó đã mang lại những trang viết thực và hay”. Chỉ riêng qua hồi thứ mười bốn của tác phẩm ta đã thấy rõ điều này.
Vua Quang Trung đã thể hiện tài dùng binh xuất sắc khi chủ trương một cuộc hành quân thần tốc, tất cả đều đi bộ và vô cùng chỉnh tề. Trong trận chiến với quân Thanh, hình ảnh nhà vua hiện lên vô cùng oai phong, lẫm liệt, thể hiện vai trò tổng chi huy chiến dịch thực sự. Dưới sự lãnh đạo tài tình của vị tổng chỉ huy, quân Tây Sơn đã đánh trận thật lừng lẫy, khiến kẻ thù khiếp sợ. Đây là đoạn văn miêu tả chân thực tình cảnh khốn khổ của vua Lê Chiêu Thống, để lại dấu ấn đậm nét của tài năng và tâm đức trong lịch sử văn học dân tộc.